J. C. Davis Ἕνα χωρίο ἀπὸ τὴ λεγόμενη «δημώδη» μετάφραση τῆς Χρονικῆς Διηγήσεως τοῦ Νικήτα Χωνιάτη: ἐπανα-μετάφραση ἤ ἁπλῶς διόρθωση; Τὸ χωρίο ποὺ συζητεῖται ἐδῶ ἀποτελεῖ ἰδιάζουσα περίπτωση στὸ σύνολο τῆς λεγομένης Barbarograeca («δημώδους») μετάφρασης τῆς Χρονικῆς Διηγήσεως τοῦ Νικήτα Χωνιάτη: ἡ χειρόγραφη παράδοση τοῦ κειμένου αὐτοῦ (Niketas-Metaphrase=Ν-Μ) παρουσιάζει δύο κλάδους, οἱ ὁποῖοι δὲν διαφέρουν ριζικὰ παρὰ μόνο στὸ ὑπὸ συζήτησιν σημεῖο.Τὸ ἐρώτημα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὶς δύο παραλλαγὲς ποὺ σώζονται στὰ χειρόγραφα εἶναι κατὰ πόσο ἡ μία εἶναι δυνατὸ νὰ θεωρηθεῖ διόρθωση τῆς ἄλλης, καὶ κατὰ πόσο αὐτὴ ἡ διόρθωση ἔγινε βάσει τοῦ πρωτοτύπου τοῦ Χωνιάτη, τοῦ λόγιου, δηλαδή, κειμένου τῆς Χρονικῆς Διηγήσεως.Ὅτι οἱ δύο παραλλαγὲς τοῦ χωρίου, ἀνεξάρτητα ἡ μία ἀπό τὴν ἄλλη, ὑποδεικνύουν γνώση τοῦ πρωτοτύπου, θέτει ἕνα ἄλλο ἐρώτημα: πῶς ἦταν ἡ ἀρχικὴ μορφὴ τῆς Ν-Μ; Ὑπῆρχε μήπως ἕνα κείμενο ἐπάνω στὸ ὁποῖο ἦταν σημειωμένες κάποιες διορθώσεις ἤ ἀλλαγές, πιθανὸν γραμμένες σὲ κοντινὸ χρονικὸ διάστημα ἀπὸ τὴ συγγραφὴ τῆς Ν-Μ, καὶ γιὰ τὶς ὁποῖες ὁ (συγ)γραφέας παρέπεμπε στὴ Χρονικὴ Διήγηση;Ἐνῶ ἡ γενικὴ μορφὴ τῶν δύο παραλλαγῶν ὑποδεικνύει ὅτι ἡ μία (σωζόμενη στὰ χειρόγραφα XS) ἔγινε μὲ βάση τὴν ἄλλη -καὶ συνεπῶς δὲν ἀποτελεῖ ἀκριβῶς νέα μετάφραση-, παρά ταῦτα περιλαμβάνονται λέξεις καὶ φράσεις, οἱ ὁποῖες μᾶς ἐπιτρέπουν νὰ ὑποθέσουμε ὅτι οἱ συντάκτες τῶν παραλλαγῶν γνώριζαν τὸ ἀρχικὸ ἔργο τοῦ Χωνιάτη. Ἴσως τὸ χωρίο μᾶς διασώζει τὸ ἀποτέλεσμα μίας προσπάθειας ἀνάγνωσης, ἀντιγραφῆς καὶ ὀργάνωσης ἑνὸς κειμένου ἡμιτελοῦς μορφῆς (ἔστω σ' ἕνα μικρὸ σημεῖο τοῦ μεγάλου αὐτοῦ ἔργου), ἤ ἴσως μᾶς ἔχει σωθεῖ κάποιου εἴδους πείραμα ἐκ μέρους τοῦ μεταφραστῆ ἤ τοῦ αντιγραφέα.
(EL)
J. C. Davis Ἕνα χωρίο ἀπὸ τὴ λεγόμενη «δημώδη» μετάφραση τῆς Χρονικῆς Διηγήσεως τοῦ Νικήτα Χωνιάτη: ἐπανα-μετάφραση ἤ ἁπλῶς διόρθωση; Τὸ χωρίο ποὺ συζητεῖται ἐδῶ ἀποτελεῖ ἰδιάζουσα περίπτωση στὸ σύνολο τῆς λεγομένης Barbarograeca («δημώδους») μετάφρασης τῆς Χρονικῆς Διηγήσεως τοῦ Νικήτα Χωνιάτη: ἡ χειρόγραφη παράδοση τοῦ κειμένου αὐτοῦ (Niketas-Metaphrase=Ν-Μ) παρουσιάζει δύο κλάδους, οἱ ὁποῖοι δὲν διαφέρουν ριζικὰ παρὰ μόνο στὸ ὑπὸ συζήτησιν σημεῖο.Τὸ ἐρώτημα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὶς δύο παραλλαγὲς ποὺ σώζονται στὰ χειρόγραφα εἶναι κατὰ πόσο ἡ μία εἶναι δυνατὸ νὰ θεωρηθεῖ διόρθωση τῆς ἄλλης, καὶ κατὰ πόσο αὐτὴ ἡ διόρθωση ἔγινε βάσει τοῦ πρωτοτύπου τοῦ Χωνιάτη, τοῦ λόγιου, δηλαδή, κειμένου τῆς Χρονικῆς Διηγήσεως.Ὅτι οἱ δύο παραλλαγὲς τοῦ χωρίου, ἀνεξάρτητα ἡ μία ἀπό τὴν ἄλλη, ὑποδεικνύουν γνώση τοῦ πρωτοτύπου, θέτει ἕνα ἄλλο ἐρώτημα: πῶς ἦταν ἡ ἀρχικὴ μορφὴ τῆς Ν-Μ; Ὑπῆρχε μήπως ἕνα κείμενο ἐπάνω στὸ ὁποῖο ἦταν σημειωμένες κάποιες διορθώσεις ἤ ἀλλαγές, πιθανὸν γραμμένες σὲ κοντινὸ χρονικὸ διάστημα ἀπὸ τὴ συγγραφὴ τῆς Ν-Μ, καὶ γιὰ τὶς ὁποῖες ὁ (συγ)γραφέας παρέπεμπε στὴ Χρονικὴ Διήγηση;Ἐνῶ ἡ γενικὴ μορφὴ τῶν δύο παραλλαγῶν ὑποδεικνύει ὅτι ἡ μία (σωζόμενη στὰ χειρόγραφα XS) ἔγινε μὲ βάση τὴν ἄλλη -καὶ συνεπῶς δὲν ἀποτελεῖ ἀκριβῶς νέα μετάφραση-, παρά ταῦτα περιλαμβάνονται λέξεις καὶ φράσεις, οἱ ὁποῖες μᾶς ἐπιτρέπουν νὰ ὑποθέσουμε ὅτι οἱ συντάκτες τῶν παραλλαγῶν γνώριζαν τὸ ἀρχικὸ ἔργο τοῦ Χωνιάτη. Ἴσως τὸ χωρίο μᾶς διασώζει τὸ ἀποτέλεσμα μίας προσπάθειας ἀνάγνωσης, ἀντιγραφῆς καὶ ὀργάνωσης ἑνὸς κειμένου ἡμιτελοῦς μορφῆς (ἔστω σ' ἕνα μικρὸ σημεῖο τοῦ μεγάλου αὐτοῦ ἔργου), ἤ ἴσως μᾶς ἔχει σωθεῖ κάποιου εἴδους πείραμα ἐκ μέρους τοῦ μεταφραστῆ ἤ τοῦ αντιγραφέα.
(EN)
