Κατά την παρουσίαση του Δεύτερου Συνεδρίου με θέμα τα Προβλήματα της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας, που πραγματοποιήθηκε στην ελληνική πόλη Τσάκα της Γεωργίας το 1981, επισημάνθηκε η περίπτωση της Αθήνας η οποία ως πόλις-κράτος έδωσε στην παγκόσμια Ιστορία και τον παγκόσμιο Πολιτισμό, σε διάστημα ενός μόλις αιώνα (του 5ου π.Χ.), πολυάριθμες σημαντικότατες προσωπικότητες. Αυτό το φαινόμενο ονομάστηκε «ελληνικό θαύμα» η δε παρούσα μελέτη προσπαθεί να εξηγήσει τα αίτια της δημιουργίας του μέσα από διάφορες προσφερόμενες κατά καιρούς θεωρίες. Η πλέον ισχυρή, ωστόσο, στην οποία καλείται κάποιος να καταλήξει λογικά, είναι ότι η αιτία εμφάνισης του «ελληνικού φαινομένου» (που ωστόσο υπήρξε και βασική αιτία της παρακμής του) βρίσκεται στον γενετικά και κοινωνικά προσδιορισμένο εθνικό χαρακτήρα των αρχαίων «Ελλήνων». Για να παραφράσουμε τον Ηράκλειτο, λοιπόν, θα μπορούσαμε να πούμε ότι «ο χαρακτήρας ενός έθνους είναι η μοίρα του».
