0
In this paper, we attempt to critically review the strategic framework of the National Lifelong Learning Program (2013- 2015), utilizing the critical discourse analysis of Norman Fairclough, developed in the context of social constructionism. The main but not sole purpose of our analysis is the identification policies that are guided by the employability strategy or that of social cohesion.
The study of the project as well as of the analytical category "social cohesion" leads to its description, as the ability of societies and social groups operating within their framework, to lead social change in a peaceful and inclusive way, while at the same time promoting the individual and collective rights and freedoms, with the aim of forming autonomous individuals claiming their emancipation from social heteronomy.
Comparison and collation of the views of Castoriadis, social - political theorist and psychoanalyst, and Mezirow, adult education theorist (theorist of adult transformative learning), on the other hand, reveals their common understanding of individual autonomy: the basic prerequisite for education and democracy. For both, individual autonomy, as the core of self-realisation, is the criterion for assessing the democratic social context and hence, social cohesion.
The critical discourse analysis of the National Lifelong Learning Program ( 2013- 2015 ) reveals and describes a neo- liberal discourse that contributes to the construction of social identities, social relationships and knowledge- understanding systems, aiming at economic competitiveness and the promotion of employability. The opportunistic reference and the lack of a strategy for the major issue of social cohesion move away from a society built for lifelong learning, in which self- reflecting and deliberative individuals are formed, who are not ontologically defined as status-given but as individuals- processes, promoting change, as autonomous individuals.
Knowledge in the National Lifelong Learning Program becomes instrumental, as one learns what is useful for his profession. It remains a value, but an economic one, as one learns to market him/herself and consume, something that destroys the individual autonomy as the prerequisite logic of lifelong learning: Individuals are commercialised by representing investment as human resources.
Στην εργασία αυτή επιχειρούμε να διαβάσουμε κριτικά το στρατηγικό πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Δια Βίου Μάθησης ( 2013 - 2015 ) αξιοποιώντας την κριτική ανάλυση λόγου του Norman Fairclough, που έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο του κοινωνικού κονστρουξιονισμού. Κύριος, αλλά όχι μοναδικός στόχος της ανάλυσής μας, αποτελεί ο προσδιορισμός των πολιτικών που κατευθύνονται από τη στρατηγική της απασχολησιμότητας ή αυτήν της κοινωνικής συνοχής.
Η μελέτη του προτάγματος αλλά και της αναλυτικής κατηγορίας "κοινωνική συνοχή", οδηγεί στην περιγραφή της, ως της ικανότητας των κοινωνιών και των κοινωνικών ομάδων που λειτουργούν στο πλαίσιό τους, να οδηγούν την κοινωνική αλλαγή ειρηνικά και χωρίς αποκλεισμούς, ενώ ταυτόχρονα προωθούν τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματα και ελευθερίες, με στόχο τη διαμόρφωση αυτόνομων υποκειμένων που διεκδικούν τη χειραφέτησή τους από την κοινωνική ετερονομία. Η αυτονομία των υποκειμένων αποτελεί πλαίσιο αναφοράς, περιεχόμενο και στόχο της κοινωνικής συνοχής.
Η σύγκριση και αντιπαραβολή των απόψεων από τη μια του Καστοριάδη, κοινωνικού, πολιτικού θεωρητικού και ψυχαναλυτή, και του Mezirow, θεωρητικού της εκπαίδευσης ενηλίκων και της μετασχηματίζουσας μάθησης, από την άλλη, αποκαλύπτει την κοινή προβληματική τους στην έννοια της αυτονομίας του υποκειμένου που και για τους δύο αποτελεί βασική προϋπόθεση παιδείας και δημοκρατίας. Και για τους δύο η αυτονομία, ως ο πυρήνας της αυτοπραγμάτωσης αποτελεί κριτήριο αξιολόγησης του δημοκρατικού κοινωνικού πλαισίου, και άρα της κοινωνικής συνοχής.
Η επεξεργασία των στοιχείων λόγου του κειμένου του Εθνικού Προγράμματος Δια Βίου Μάθησης 2013 - 2015 αποκαλύπτει και περιγράφει έναν νεοφιλελεύθερο λόγο, που συμβάλλει στην κατασκευή κοινωνικών ταυτοτήτων, κοινωνικών σχέσεων και συστημάτων γνώσης και νοήματος με στόχο την οικονομική ανταγωνιστικότητα και την προώθηση της απασχολησιμότητας. Η ευκαιριακή αναφορά και η έλλειψη στρατηγικής για το μείζον ζήτημα της κοινωνικής συνοχής, απομακρύνει από μια κοινωνία φτιαγμένη για τη δια βίου μάθηση, στο πλαίσιο της οποίας διαμορφώνονται υποκείμενα αυτοστοχαστικά και διαβουλευτικά, που δεν προσδιορίζονται ως κατάσταση- δεδομένο αλλά ως υποκείμενα- διαδικασίες που προωθούν την αλλαγή, ως αυτόνομα υποκείμενα.
Η γνώση στο Εθνικό Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης καθίσταται εργαλειακή, αφού μαθαίνει κάποιος ό,τι είναι χρήσιμο για το επάγγελμά του. Παραμένει αξία, αλλά οικονομική, αφού μαθαίνουμε για να εμπορευόμεθα τον εαυτό μας και να καταναλώνουμε, γεγονός που καταλύει την αυτονομία του υποκειμένου ως προϋποθετική λογική της δια βίου μάθησης: Τα υποκείμενα εμπορευματοποιούνται εκπροσωπώντας επενδύσεις, ως ανθρώπινοι πόροι.
