Παρατηρήσεις στη διαμόρφωση του διακονικού κατά τη μέση και την ύστερη βυζαντινή περίδο
(EL)
Observations on the form of the diakonikon in the Middle and Late Bbyzantine period
(EN)
ΜΑΜΑΛΟΥΚΟΣ, Σταύρος
ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ, Φλώρα
Αντικείμενο της μελέτης είναι η εξέταση ορισμένων επιβεβλημένων από λειτουργικές ανάγκες ιδιομορφιών που παρατηρούνται στη διαμόρφωση του χώρου του διακονικού στους ναούς της Μέσης και της Ύστερης βυζαντινής περιόδου. Πρόκειται άλλοτε για μικροαλλαγές, οι οποίες δεν προκαλούν σοβαρή ανισορροπία στη σύνθεση, και άλλοτε για μεγάλες διαφοροποιήσεις στη μορφή των παραβημάτων, οι οποίες χαρακτηρίζουν το ανατολικό τμήμα των ναών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, χώρος διακονικού δεν περιλαμβανόταν καθόλου στον σχεδιασμό του ναού. Σε έναν αρκετά μεγάλο αριθμό βυζαντινών ναών, ο χώρος που αντιστοιχεί στο διακονικό επικοινωνούσε είτε μόνο με το Ιερό Βήμα, οπότε χρησίμευε ως κλειστό σκευοφυλάκιο, είτε μόνο με τον κυρίως ναό, οπότε λειτουργούσε ως παρεκκλήσιο, ή είχε χρήση «προσκυνηματική», καθώς σε αυτόν ήταν τοποθετημένη κάποια λατρευτική εικόνα.
(EL)
This article examines certain peculiarities, imposed by liturgical needs, observed in the form of the diakonikon in churches of the Middle and Late Byzantine periods. In some cases these are minor variations which do not seriously affect the balance of the synthesis, while others they constitute major differentiations in the form of the parabemata, characteristic of the east part of churches. In some examples the diakonikon was not included in the design of the church. In a considerable number of Byzantine churches the space corresponding to the diakonikon communicated either only with the holy bema, in which case it served as a closed sacristy, or only with the naos, in which case it functioned as a parekklesion or was for proskynesis, since a cult icon for veneration was placed there.
(EN)
