Οι ιχθυοκαλλιέργειες αποτελούν έναν από τους τρεις γρηγορότερους τομείς ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας (ηλεκτρονικοί υπολογιστές, κινητή τηλεφωνία). Η ανάπτυξη τους την τελευταία δεκαετία είναι αλματώδης. Οι ιχθυοκαλλιέργειες της Ελλάδας ασχολούνται με την παραγωγή τσιπούρας και λαβρακίου και η ετήσια παραγωγή τους (60.000tones, 2004) ανέρχεται στο μισό ποσοστό της συνολικής παραγωγής στην Ευρώπη. Προκύπτουν επομένως ερωτηματικά σχετικά με το αν η ραγδαία αυτή ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών επιφέρει ρύπανση στο θαλάσσιο περιβάλλον. Η παρούσα εργασία περιλαμβάνει την μελέτη της παρουσίας δύο σημαντικών κατηγοριών οργανικών ρυπαντών, των αλειφατικών και πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων (ΠΑΥ) σε ιζήματα από δύο μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας της Ελλάδας, στη Σητεία και στο Σούνιο, καθώς και σε διάφορες αποστάσεις από αυτές. Η ιχθυοκαλλιέργεια της Σητείας βρίσκεται στα βορειοανατολικά παράλια της Κρήτης και σε απόσταση 10km από το κοντινότερο χωριό. Θεωρείται μια από της μεγαλύτερες μονάδες στη Ευρώπη, με την ετήσια παραγωγή να ανέρχεται στους 1,3ktones. Η ιχθυοκαλλιέργεια του Σουνίου βρίσκεται στα νότια παράλια της Αττικής σε απόσταση 500m από την ακτής και 100m από ένα μικρό νησί που ονομάζεται Πάτροκλος. H ετήσια παραγωγή είναι 400tones. Μελετήθηκε επίσης δείγμα της τροφής η οποία χρησιμοποιείται για την εκτροφή της τσιπούρας και του λαβρακίου και ίζημα από παγίδα η οποία βρίσκεται στο κάτω μέρος κλουβιού εκτροφής ψαριών στην ιχθυοκαλλιέργεια της Σητείας. Η παρουσία των υπό μελέτη οργανικών ρυπαντών εντοπίστηκε τόσο στα δείγμα της τροφής και της παγίδας, όσο και στα δείγματα των θαλάσσιων ιζημάτων, οδηγώντας μας στο συμπέρασμα της πιθανής συνεισφοράς της ρύπανσης που εμφανίζει η τροφή σε αυτή των ιζημάτων . Οι υψηλότερες συγκεντρώσεις και των δύο οργανικών ρυπαντών εντοπίστηκαν στο δείγμα της παγίδας, όπου εμφάνιζε υψηλή συσσώρευση περιττωμάτων από τα ψάρια. Η συνολική συγκέντρωση των ΠΑΥ στο δείγμα της τροφής βρέθηκε σχεδόν σε τριπλάσια επίπεδα από αυτή που έχει μετρηθεί σε τροφή ιχθυοκαλλιέργειας σολομού, ενώ δεν υπάρχουν συγκριτικά αποτελέσματα για τη συνολική συγκέντρωση των αλειφατικών υδρογονανθράκων . Υψηλότερες συγκεντρώσεις αλειφατικών υδρογονανθράκων και ΠΑΥ εμφανίστηκαν στην ιχθυοκαλλιέργεια της Σητείας, όπου πρόκειται για μια μεγαλύτερη μονάδα σε σχέση με αυτήν του Σουνίου και με τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά του ιζήματος να είναι πιο προσφορά στην κατακράτηση των ημιπτητικών ενώσεων. Στα ιζήματα και των δύο ιχθυοκαλλιεργειών, εντοπίστηκαν μεγαλύτερα επίπεδα ρύπανσης στην απόσταση των 5m, όπου πιθανότατα παρασύρεται από ρεύματα το οργανικό υλικό. Παρατηρήθηκε, επίσης, μείωση της ρύπανσης αυτής κατά την απομάκρυνση από τις μονάδες. Οι συνολικές συγκεντρώσεις των κ-αλκανίων στα ιζήματα και των δύο ιχθυοκαλλιεργειών κυμαίνονται σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με αυτές μελετών οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί σε θαλάσσια ιζήματα στην Κρήτη. Όσον αφορά τις συνολικές συγκεντρώσεις των ΠΑΥ στη μονάδα της Σητείας βρίσκονται σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με αυτές θαλάσσιων ιζημάτων της Κρήτης, ενώ στη μονάδα του Σουνίου σε χαμηλότερες. Γενικά η ρύπανση των ΠΑΥ και στις δύο ιχθυοκαλλιέργειες είναι λιγότερη από αυτήν σε ιχθυοκαλλιέργειες στη Σκοτία και την Κίνα. Παράλληλα κατά τον προσδιορισμό του ολικού οργανικού υλικού δεν παρατηρήθηκαν ιδιαίτερες διακυμάνσεις συγκεντρώσεων στα δείγματα των ιζημάτων.
(EL)
Aquaculture consist one of the three faster expanding sectors of the world economy (besides computers & mobile phones). Aquaculture exhibited a very rapid development the last decade. Aquaculture in Greece focuses on the breeding of the sea-bream and the sea-bass and with an annual production of 60.000 tones (2004). This figure makes up to the half percentage of the total European production. Many questions arise relatively to the rapid expansion of aquaculture concerning its pollution input to the marine environment. The present work includes the study of the occurrence of two important categories of organic pollutants, namely the aliphatic and the polyciclic aromatic hydrocarbons (PAH), in sediments of two aquaculture units, in the area of Sitia and Sounio (Greece). The aquaculture unit of Sitia is located at the northeast coast of Crete island. It is considered one of the largest units in Europe as its annual production comes up to 1,3 ktones. The aquaculture of Sounio is located at the south coasts of the Athens metropolitan area, 500 m from the coast and 100 m from a small island called Patroklos. Its annual production comes up to 400 tones. Sediments samples were collected under the cages and at distance: 5, 10, 25, 50, 1000 m from the unit. In addition, samples from sediment traps deployed underneath the cages and fish-food, were also analyzed in respect to their content in aliphatics and PAHs. Both aliphatics and PAHs were determined in the samples of the sediments in fish-food and in sediment trap material. This observation led us to the conclusion that there is a potential contribution of fish-food to the sedimentary content of aliphatics and PAHs. The highest concentrations of both organic pollutants were measured in the sediment trap due to the high accumulation of fish fecal pellets. The total concentration of PAHs in fish-food, used in the studied aquaculture units was three times higher than the corresponding concentration measured in other units (salmons fish-food). Higher concentrations of aliphatic hydrocarbons and PAHs were measured at the sediment of the aquaculture of Sitia, than in the corresponded unit of Sounio. The highest concentration was determinated at a distance of 5 m from the aquaculture unit in both studied locations. This probably due to the streams that transport the suspended matter. We also observed a decrease of contamination in larger distances from the aquaculture areas. The total concentrations of n-alkanes in both units exceeded those measured in marine sediments of other areas of Cretan Sea. The total concentrations of PAH measured in marine sediments sampled in the area of Sitia unit were higher than those collected at the area of Sounio unit and other marine areas of Cretan Sea. However even the highest PAH sediment concentrations were lower than those measured in other aquaculture units in China and Scotland.
(EN)
