_ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση της επίδρασης του ατομικού κοινωνικού κεφαλαίου στην ικανοποίηση των ογκολογικών ασθενών από τη νοσηλεία τους. Επιμέρους στόχοι είναι η στάθμιση της ‘Κλίμακας για την Ποσοτική Εκτίμηση του Κοινωνικού Κεφαλαίου’ (SCQ) και του ερωτηματολογίου για τη ‘Συνολική Εκτίμηση της Ικανοποίησης από τη Νοσηλεία’ (CASC) στην Ελλάδα.
ΨΥΧΟΜΕΤΡΙΚΗ ΣΤΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ SCQ: ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ: Πραγματοποιήθηκε Διερευνητική Παραγοντική Ανάλυση και Συσχετίσεις Πολλαπλών Κλιμακώσεων σε δείγμα ευκολίας 5
21 ενηλίκων από 3 αστικά κέντρα (Αθήνα, Κόρινθο, Ηράκλειο). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η ελληνική έκδοση του SCQ περιλαμβάνει 6, από τους αρχικούς 8, παράγοντες: Συμμετοχή στην Κοινότητα, Αισθήματα Ασφάλειας, Επαφές με Συγγενείς & Φίλους, Κοινωνική Συμπεριφορά & Εκτίμηση της Ζωής, Σχέσεις στην Εργασία, και Ανοχή στη Διαφορετικότητα. Η αξιοπιστία εσωτερικής συνέπειας (συντελεστής a του Cronbach) στο ελληνικό δείγμα ήταν .83 για το σύνολο της κλίμακας και μεταξύ .68 και .77 για τις υ
ποκλίμακες. ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Το ερωτηματολόγιο είναι επαρκές για τη μέτρηση του κοινωνικού κεφαλαίου στην Ελλάδα. Η στάθμιση, σε συνδυασμό με άλλα ευρήματα, αποτελεί νδειξη ότι το κοινωνικό κεφάλαιο δεν έχει κοινά χαρακτηριστικά σε όλες τις χώρες.
έ
ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΣΤΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ SCQ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ: Το νόημα των λέξεων που χρησιμοποιούνται στη ρητορική του κοινωνικού κεφαλαίου διαφοροποιείται μεταξύ των χωρών υπονομεύοντας την ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Η γνωσιακή στάθμιση διερευνά το τι αντιπροσωπεύουν οι απαντήσεις του ελληνικού πληθυσμού επιτρέπον
τας τις συγκρίσεις μεταξύ της Ελλάδας και άλλων χωρών. ΜΕΘΟΔΟΙ: Πραγματοποιήθηκαν ημιδομημένες συνεντεύξεις με 25 ενήλικα άτομα στην Αθήνα. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων αντλεί τον ευρύτερο θεωρητικό και μεθοδολογικό τηςπ α
ροσανατολισμόπό την ‘ανάλυση του λόγου’. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Λέξεις όπως κοινότητα, κουλτούρα, πολιτισμικότητα κ.ά., χρησιμοποιήθηκαν σπάνια από τους συμμετέχοντες, χωρίς να υπάρχει κοινός ορισμός από αυτούς που τις χρησιμοποίησαν. Παράλληλα, αναγνωρίστηκαν πολλαπλές
Μελέτη συσχέτισης του κοινωνικού κεφαλαίου με την ικανοποίηση των χρηστών ix ερωτήσεις σε μία μόνο ερώτηση (multiple questions within one) για τον παράγοντα Ανοχή στη Δι
αφορετικότητα. ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Η γνωσιακή στάθμιση των ερωτηματολογίων χρειάζεται, επιπλέον της ψυχομετρικής, προκειμένου να μπορούν να ερμηνευτούν αξιόπιστα τα αποτελέσματα των σχετικών ερευνών.
ΨΥΧΟΜΕΤΡΙΚΗ ΣΤΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ CASC: ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ: Η επάρκεια του CASC για χρήση στην Ελλάδα ελέγχθηκε μέσω Συσχετίσεων Πολλαπλών Κλιμακώσεων και άλλων στατιστικών δοκιμασιών, χρησιμοποιώντας τα στοιχεία που συλλέχθηκαν για τη συσχέτιση του
κοινωνικού κεφαλαίου με την ικανοποίηση των ασθενών. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Ο συντελεστής a του Cronbach ήταν πάνω από .85 για όλες τις υποκλίμακες και .97 για το σύνολο του ερωτηματολογίου. Οι υποκλίμακες για το νοσηλευτικό προσωπικό παρουσιάζουν ορισμένες διαφοροποιήσεις σε σχέση με την αρχική δομή
. ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Η ικανοποίηση των ογκολογικών ασθενών στην Ελλάδα μπορεί να καταγραφεί αξιόπιστα από το CASC.
ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΤΟΥΣ: ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ: Ογδόντα τέσσερις ασθενείς πληρούσαν τα κριτήρια εισαγωγής στη μελέτη σε περίοδο 10 διαδοχικών εβδομάδων, σε μία παθολογική ογκολογική κλινική (νοσοκομείο Ευαγγελισμός): να είναι από 18 έως 79 ετών, να μην έχουν ψυχιατρικό ιστορικό, να μπορούν να επικοινωνήσουν (για παράδειγμα, να μην έχουν εκτενείς εγκεφαλικές μεταστάσεις), να μπορούν να καταλάβουν και να μιλήσουν ελληνικά, να έχουν μείνει στο νοσοκομείο τουλάχ
ιστον για 2 βράδια. Οι ασθενείς συμπλήρωσαν ταυτόχρονα μέσω ατομικής συνέντευξης και τα 2 ερωτηματολόγια για λόγους αξιοπιστίας και εγκυρότητας των αποτελεσμάτων (τα ερωτηματολόγια συμπληρωνόταν από τους ίδιους τους ασθενείς και όχι από συγγενείς τους, δι
ερευνούταν γιατί οι ασθενείς δεν απαντούν ορισμένες ερωτήσεις). Η συσχέτιση του κοινωνικού κεφαλαίου με την ικανοποίηση των ασθενών ελέγχθηκε με μονοπαραγοντική (simple) και πολυπαραγοντική (multiple) γραμμική παλινδρόμηση (linear regression) μεταξύ παραγόντων του κοινωνικού κεφαλαίου και 13 παραμέτρων ικανοποίησης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Ο ‘γενικός βαθμός ικανοποίησης σε 10βάθμια κλίμακα’ εμφανίζει τους υψηλότερους συντελεστές συσχέτισης r με το σύνολο του κοινωνικού κεφαλαίου
(r = .570, p &λτ .001) και με την Κοινωνική Συμπεριφορά & Εκτίμηση της Ζωής (r = .532, p ΄&λτ .001). Η Ανοχή στη Διαφορετικότητα δεν σχετίζεται με καμία παράμετρο της ικανοποίησης ενώ οι παράγοντες Συμμετοχή στην Κοινότητα και Αισθήματα Ασφάλειας εμφανίζουν ασθενείς συντελεστές συσχέτισης με ορισμένες παραμέτρους της ικανοπ
οίησης (r = .275 ‐ .334, p ΄&λτ .05). Η ‘διαθεσιμότητα του ιατρικού προσωπικού’, οι ‘κοινωνικές δεξιότητες του νοσηλευτικού προσωπικού’ και η ‘ποιότητα επικοινωνίας με το νοσηλευτικό προσω δνον
πικό’εν σχετίζονται με καένα παράγτα του κοινωνικού κεφαλαίου. Στις πολυπαραγοντικές αναλύσεις (συμπεριλήφθησαν οι δημογραφικές μεταβλητές φύλο, ηλικία, εκπαίδευση), οι πιο ισχυρές συσχετίσεις εμφανίζονται μεταξύ του συνόλου του κοινωνικού κεφαλαίου και των: ‘γενικού βαθμού ικανοποίησης σε 10βάθμια κλίμακα’ (r2 = .513, β = .10, p ΄&λτ .001), ‘κοινωνικές δεξιότητες ιατρικού προσωπικού’ (r2 = .475, β = .14, p΄&λτ΄΄ .001), ‘συνολική ικανοποίηση από το νοσηλευτικό προσωπικό’ (r2 = .437, β = .42, p ΄&λτ .001). Από τους παράγοντες του κοινωνικού κεφαλαίου η Κοινωνική Συμπεριφορά & Εκτίμηση της Ζωής είχε τη μεγαλύτερη επίδραση στην ικανοποίηση. Η Συμμετοχή στην Κοινότητα δεν επιδρά στην ικανοποίηση, ενώ οι παράγοντες Ανοχή στη Διαφορετικότητα και Αισθήματα Ασφάλειας έχουν επίδρ
αση σε ορισμένες υποκλίμακες. ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Η ερευνητική υπόθεση της παρούσας διδακτορικής διατριβής, ότι το κοινωνικό κεφάλαιο επηρεάζει και διαμορφώνει την ικανοποίηση των ασθενών, επιβεβαιώνεται. Όταν αυξάνονται οι δείκτες του κοινωνικού κεφαλαίου σε ατομικό επίπεδο, αυξάνεται και ο βαθμός ικανοποίησης από ορισμένες διαστάσεις της νοσηλείας. Τα αποτελέσματα είναι σε συμφωνία με την τρέχουσα βιβλιογραφία για διαφορετική επίδραση των παραγόντων του κοινωνικού κεφαλαίου σε δείκτες υγείας. Το κοινωνικό κεφάλαιο δημιουργεί την προδιάθεση, τόσο με όρους εμπιστοσύνης, αλληλεγγύης, συλλογικότητας αλλά και κοινωνικής επαφής, να καλυφθούν οι προσδοκίες των ασθενών από τη νοσηλεία τους. Αναδεικνύεται συνεπώς ο σημαντικός ρόλος που έχουν οι διαπροσωπικές και κοινωνικές σχέσεις, καθώς και οι πεποιθήσεις για την ασφάλεια και τη διαφορετικότητα, στη διαμόρφωση της αξιολόγησης της εμπειρίας των ασθενών για τη νοσηλεία τους.
(EL)
Background: Social capital is a term used to reflect the belief that social context and social relations have important consequences on people’s everyday life. It has many different conceptualizations but most authors agree that it refers to civic participation, density of social networks, information channels, shared values, trust, mutual support, and reciprocity among people. Its central idea is that social interactions and engagement in community activities are investments that promote individual and collective well‐being. Social capital is important because it brings a new emphasis in understanding health outcomes and incorporates contextual perspectives in medical diagnos
es and assessments. Patient satisfaction has emerged as a powerful determinant and outcome of health care quality: satisfied patients have better compliance with their therapy, cooperation with the health staff, health outcomes and quality of life. Financial reasons intervene as well: in a competitive environment, satisfied patients tend both to re‐use the same hospital/services and to recommend it to others. Patient satisfaction is influenced by major sociodemographic characteristics (sex, age, education, e.t.c.) but it as not been associated with social capital yet.
h
Aim: The main aim of the thesis is to examine the effect social capital may have on patient satisfaction ratings in oncology settings. Secondary objectives are to validate the Social Capital Questionnaire (SCQ) and the Comprehensive Assessment of Satisfaction ith Care (CASC) in Greece.
w
Description of the questionnaires: SCQ was developed in Australia by Onyx & Bullen (2000). It has 36 questions in eight factors to measure different social capital dimensions, including: Participation in the Local Community, Social Agency or Proactivity in a Social Context, Feelings of Trust & Safety, Neighborhood Connections, Family & Friends Connections, Tolerance to Diversity, Value of Life, and Work Connections. Higher scores on a 4‐point Likert‐type scale indicate more social capital.
υπηρεσιών υγείας από τις υπηρεσίες υγείας
CASC was developed by Brédart et al. (1998, 1999). It comprises 60 questions that evaluate both inpatient and outpatient dimensions of cancer care i.e. medical, nursing, and administrative. The rating of the responses is in a 5‐point Likert scale. 1 represents the worst experience of care while a rating of 5 reveals excellent satisfaction.
Translation Process: For both scales, we followed the translation guidelines of the European Social Survey. The translation process was divided into four phases. First, three translators made independent parallel translations of the English version of the questionnaires. In the second stage, the translators and one reviewer agreed on a final version. Third, although it is not part of the ESS guidelines, a back‐translation from Greek to English by an independent translator was also performed. In the fourth phase, using all the information from the first three phases and after thorough discussions with translators and reviewers, the doctoral student, acting as adjudicator, approved the final version of the two scales.
Psychometric and cognitive validation of the Social Capital Questionnaire: The validation of SCQ was conducted in two phases: First, cognitive validation interviews with 25 adults in Athens were performed by concurrent interviewing. They explored people’s understandings in complex and multi‐dimensional terms relevant to social capital such as multiculturalism, trust, community, active participation e.t.c. They also revealed issues of multiple questions within one for Greek people’s attitudes towards the immrs
igant. At the second stage, the psychometric properties of the Greek version of the Social Capital Questionnaire (SCQ‐G) were evaluated in a sample of 521 adults drawn from th
ree different urban areas in Greece (Athens, Korinthos, Iraklio‐Crete). Exploratory factor analysis followed by multi‐trait scaling yielded six factors: Participation in the Local Community, Feelings of Safety, Family/Friends Connections, Value of Life and Social Agency, Tolerance of Diversity, and Work Connections. Variations in the factor solution suggest that social capital does not share the same structure in different countries. Cronbach’s alpha for the entire SCQ‐G was .83 and between .68 and .77 for the factors. The Family and Friends Connections factor did not perform well, with a Cronbach’s alpha of .33.
Πανεπιστήμιο Κρήτης Τμήμα Ιατρικής Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής xii
ΜελέτηTwo limitations of the study must be recognized: The sample consisted only of people from urban settings and criterion validity, how two different scales that measure the same concept relate to each other, was not tested.
Sample of oncology patients: 84 cancer inpatients in a department of Medical oncology in Athens for a period of ten weeks met the inclusion criteria: they are 18–79 years old, they are communicative and mentally healthy (with no extensive brain metastases and no previous psychiatric history), able to understand and speak Greek, stay at least two nights in the hospital. Of them, 32 (38%) refused to participate leading to a 62% response rate. Interview‐based administration was chosen in order to yield more reliable results in terms of time of assessment, response rate and data omission. Ethical approval was granted by the hospital’s ethical committee.
Validation of CASC: Multitrait scaling analyses along with construct, item and scale discriminant validity and reliability tests were carried out to establish the Greek version of the C
ASC. Scales on Doctors’ technical skills, Care organisation and General Satisfaction came to support the European structure. Doctors’ scales, in general, had the anticipated structures. Most of the variations were noticed in the Nurses’ scales leading to a revised item‐scale formation and may reflect dissimilar importance patients attribute to various aspects of nursing care in different countries. Chronbach’s alpha was .97 for the entire cale and over .85 for all subscales in the Greek sample.
s
Social capital and patient satisfaction: In order to explore whether patient satisfaction is influenced by individual‐level social capital, we performed correlational analyses, as well as simple and multiple linear regressions (including sex, age and educati
on) among social capital factors and 13 dimensions of oncology care. In multivariate analyses most of the dimensions of cancer care were related to and affected by total Social Capital score and the factor Value of Life and Social Agency with th
e exception of Doctors Availability. Feelings of Safety and Tolerance to Diversity both affect some dimensions of patient satisfaction in oncology settings. Community participation does not affect any dimension of cancer care in current analyses.
Although it is the first time that such a relational analysis is performed, our results agree with current literature in that social capital factors do not equally affect health outcomes. The main research question of the thesis is confirmed. Social capital and other cognitive sociological factors may affect patient satisfaction in oncology care. When social capital score rises, patient satisfaction is increasing. Social capital creates the necessary social conditions, in terms of trust, reciprocity and cohesion, to satisfy atient
ps’ expectations with their care. A limitation is that the study design was cross‐sectional and it does not permit final conclusions. Nevertheless, the direction of causality investigated here is certainly he most plausible.
t
Conclusions: Our findings support the view that SCQ is a practical, valid and reliable tool to measure individual‐level social capital in Greece. They highlight the need to develop culturally and concept‐specific measures of the term using techniques from both cognitive and psychometric paradigms. Social capital measurement tools should be validate
d in each cultural or national setting in which they are applied. Greek version of CASC can be used to assess patient satisfaction in oncology settings. Cross‐cultural validation of the existing tools is necessary to enable comparison between different countries and settings. Interview‐based administration should be
considered when validating patient satisfaction instruments. The present study was conducted to investigate the extent to which cancer care is associated with and thus dependent on social preconditions derived from the social capital. Our results suggest that social capital and other cognitive sociological factors may affect, to some extent, patient satisfaction with cancer care.
(EN)
