Σκοπός της μεταπτυχιακής διατριβής ήταν η διασαφήνιση της κατανομής της Mauremys caspica στην Κρήτη, η μελέτη της διαφοροποίησης των κρητικών πληθυσμών και η μελέτη της οικολογίας του είδους. Για τη μελέτη του είδους αυτού επιλέχθηκε η Κρήτη για διάφορους λόγους: Καταρχήν είναι το μοναδικό νησί της Μεσογείου που διατηρεί ακόμη πυκνούς πληθυσμούς. Δεύτερος λόγος είναι η γεωγραφική θέση της Κρήτης. Η θέση αυτή παρουσιάζει πολύ μεγάλο βιογεωγραφικό ενδιαφέρον. Η Κρήτη δέχεται επιρροές από ευρωπαϊκά είδη, από είδη της Αφρικής και από είδη της Ανατολίας. Έχοντας υπόψη την κατανομή του είδους έχει μεγάλο ενδιαφέρον να εξεταστεί από πού ήρθε το είδος αυτό στην Κρήτη. Περιέχει υγροτόπους, που λόγω του έντονου ανάγλυφου της περιοχής, αλλά και του άνυδρου κατά κανόνα χαρακτήρα, είναι πολλές φορές οικολογικά απομονωμένοι. Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζεται η συστηματική του είδους και η διαφοροποίηση των πληθυσμών που συλλέχθηκαν, με βάση μορφομετρικά στοιχεία. Επίσης τυποποιήθηκε η μέθοδος εξαγωγής DNA, και η αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) για πολλαπλασιασμό του κυτοχρώματος b (cyt-b) του μιτοχονδριακού DNA. Με βάση την ανάλυση των μορφομετρικών γνωρισμάτων του πληθυσμού του Αλμυρού ποταμού φάνηκε να διαχωρίζονται εύκολα τα αρσενικά από τα θηλυκά με βάση το ύψος του καβουκιού, το μήκος της ουράς και τη θέση της κλοάκης πάνω στην ουρά. Επίσης τα ανήλικα χαρακτηρίζονται από στρογγυλότερο καβούκι από αυτό των ενηλίκων. Η σύγκριση των μορφομετρικών γνωρισμάτων των υπόλοιπων πληθυσμών, από τους οποίους είχαμε πάνω από δυο ζώα, δεν δίνει καμία ξεκάθαρη ομαδοποίηση γεγονός που πιθανόν οφείλεται στα λίγα άτομα από κάθε πληθυσμό που έχουμε στη διάθεσή μας. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται η κατανομή του είδους με έμφαση στην Ελλάδα και στην Κρήτη, με βάση τα βιβλιογραφικά δεδομένα και τα νέα στοιχεία, που προέκυψαν από την εργασία αυτή. Τα στοιχεία της παρούσας εργασίας προέκυψαν από δειγματοληψίες στην Κρήτη, σε νησιά του Αιγαίου και σε δυο χώρες της υπόλοιπης ανατολικής Μεσογείου (Συρία, Ιορδανία) καθώς επίσης και από την αποστολή ενός ερωτηματολογίου στους δήμους της Κρήτης. Η βιβλιογραφία φάνηκε ότι καλύπτει το 30% περίπου της κατανομής που προέκυψε μέσω των ερωτηματολογίων και των παρατηρήσεων. Σε δυο από τις περιοχές, όπου συνέλεξα δείγματα στην Κρήτη, δεν υπήρχαν μέχρι σήμερα βιβλιογραφικές αναφορές: Ζάκρος Σητείας και Κρύα Βρύση Κισσάμου. Σε δύο νησιά των Κυκλάδων, στην Πάρο και στη Σύρο διαπιστώθηκε πιθανή εξαφάνιση του είδους. Τέλος στο τρίτο κεφάλαιο εξετάζεται η οικολογία και ηθολογία του είδους. Συγκεκριμένα προσεγγίζονται: το ενδιαίτημα της M. caspica στην Κρήτη, κάποια πρώτα δημογραφικά στοιχεία για τον πληθυσμό του Αλμυρού ποταμού Μαλεβιζίου, οι διατροφικές της συνήθειες, η αναπαραγωγή, η θερμορυθμιστική συμπεριφορά του ζώου και οι κίνδυνοι που διατρέχει. Όλα τα παραπάνω βασίζονται κυρίως σε παρατηρήσεις στο πεδίο, αλλά και στις εκτροφές. Η Mauremys caspica φάνηκε να μην επηρεάζεται από την καθαρότητα των υδάτων, έως ένα βαθμό. Όσο αυξάνεται η ηλικία της, γίνεται όλο και πιο χορτοφάγος οργανισμός, αλλά προτιμά συνήθως τη ζωική τροφή, όταν αυτή είναι διαθέσιμη. Στα πλαίσια αυτής της εργασίας περιγραφέται για πρώτη φορά η πολύπλοκη διαδικασία της ωοαπόθεσης από τη M. caspica. Όσον αφορά στη θερμορύθμιση τα ανήλικα άτομα φαίνεται να ακολουθούν διαφορετική στρατηγική θερμορύθμισης από τα ενήλικα. Οι κύριοι θηρευτές του είδους στην Κρήτη είναι το κουνάβι (Martes foina) και ο αρουραίος (Rattus rattus). Αντιδράσεις σε κίνδυνο, που καταγράφηκαν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της διατριβής αυτής είναι η αποβολή ποσότητας ούρων και η έκλυση ενός κηρώδους υγρού με αποκρουστική οσμή.
(EL)
The aim of this master was to clarify the distribution of Mauremys caspica in Crete, the search for possible differentiations among the populations on the island and the study of the species ecology. Crete was selected as the study area for many reasons: · It is the only Mediterranean island which sustains big populations of the species. · The island's geographic position is very important for a biogeographical point of view since all three surrounding continents affect it. Thus the clarification of the arrival of the animal on the island will provide important data on the colonization of the island. · Crete due to its complicated morphology, includes very many, small, isolated wetlands. The first chapter approaches the systematics of the species and the differentiations among collected populations on the base of morphometric data. The protocol for DNA extraction and amplification by PRC were standardized for the species. The morphometric analysis of a population of Almyros, showed that features as the carapace's height, the tails length and the position of the cloaca on the tail my be used as characters to separate males from females. Juveniles have "rounder" carapaces than adults. Comparison of morphometric data among the other populatins did not show significant differences. The latter may be due to the small number of individuals at our disposition. In the second chapter an analysis of the distribution of the species with emphasis in Crete and Greece is attempted. For the latter we used bibliographical data as well as new data from samplings that were produced from this study. Samplings took place in Crete, the Aegean islands and two countries of the Eastern Mediterranean: Syria and Jordan. Finally data were complemented by a questionnaire distributed to local authorities in Crete. Bibliographic data for Crete were proven poor since they covered only 30% of the distribution found on the island from samplings and questionnaire results. Two localities in Crete (Zakros in the eastern part and Kria Vrisi in the west) are reported here for the first time. In two Aegean islands the species has most probably gone extinct. The ecology and ethology of the species is studied in the third chapter. Habitats in Crete, demographic data of the Almyros (Iraklio) population, feeding behaviour, thermoregulation and possible threats were approached by means of observations in the field and in a population in semi captivity. Mauremys caspica seems to be to some extent unaffected by water quality. Increasing the age the animal tends to herbivory but readily consumes any kind of meat (carrion to fresh). The procedure of egg laying is described here for the first time. Adults follow different thermoregulation patterns than juveniles. The main predators of the animal in Crete are the martin (Martes foina) and the black rat (Rattus rattus). Two responses to danger were recorded here for the first time: when captured the animals urinate in large quantities and excrete an unknown kind of waxy substance with a repulsive odor from the area between their legs
(EN)
