Εισαγωγή: Οι επιδράσεις των περιβαλλοντικών ρύπων στην υγεία των παιδιών
αποτελούν μείζον θέμα δημόσιας υγείας. Οι ¨επίμονοι¨ οργανικοί ρύποι (POPs)
βιοσυσσωρεύονται μέσω της τροφικής αλυσίδας ενώ η έκθεση στους ρύπους αυτούς στα
πρώτα στάδια της ζωής μπορεί να σχετίζεται με την εμφάνιση καρκίνων σε ενήλικες και
παιδιά. Οι μικροπυρήνες (MN) είναι πολύ μικροί πυρήνες που προέρχονται από βλάβες του
γενετικού υλικού και χρησιμοποιούνται ως δείκτες προκαρκινικών γεγονότων. Η παρουσία
τους έχει συσχετιστεί με καρκίνους σε ενήλικες ενώ τα δεδομένα για τη συχνότητα των
μικροπυρήνων στα παιδιά είναι λιγοστά. Η παρούσα μελέτη είχε ως στόχο για πρώτη φορά
την διερεύνηση της επίδρασης της ενδομήτριας έκθεσης σε επίμονους οργανικούς ρύπους
στην συχνότητα εμφάνισης των μικροπυρήνων στα Τ λεμφοκύτταρα σε παιδιά προσχολικής
ηλικίας στην κοόρτη μητέρας-παιδιού Κρήτης (Μελέτη Ρέα) (n=328).
Μέθοδοι: Οι συγκεντρώσεις διαφόρων πολυχλωριομένων διφαινυλίων (PCBs), του
δί-χλωρο-δι-φαινυλ-τριχλωροαιθανίου (DDT)/ δι-χλωρο-δι-φαινιλ-διχλωροεθυλενίου (DDE)
και του εξαχλωροβενζιλιου (HCB) μετρήθηκαν με αέριο χρωματογραφία- φασματομετρία
μαζας σε δείγματα ορού από το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Μετρήσαμε τη συχνότητα
εμφάνισης των μικροπυρήνων ανά 1000 διπλασιασμένα κύτταρα στα Τ λεμφοκύτταρα του
περιφερικού αίματος των παιδιών στην ηλικία 4 ετών με τη μέθοδο της κυτταροκινητικής
παρεμπόδισης μικροπυρήνων. Χρησιμοποιήθηκαν μοντέλα πολλαπλής αρνητικής διονυμικής
παλινδρόμησης για την διερεύνηση των συσχετίσεων μεταξύ της ενδομήτριας έκθεσης σε
επίμονους οργανικούς ρύπους και της συχνότητας εμφάνισης των μικροπυρήνων στα παιδιά
τεσσάρων ετών.
Αποτελέσματα: Ο γεωμετρικός μέσος όρος για τις συγκεντρώσεις των DDE, HCB
και PCBs στις έγκυες ήταν 1960.1 pg/ml, 87.7 pg/ml και 329.9 pg/ml αντίστοιχα. Στα
μοντέλα πολυπαραγοντικής ανάλυσης, η αύξηση κατά 10 μονάδες των επιπέδων του DDE
σχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο (IRR 1,47 95% CI: 1.05, 2.06). Αντίστοιχα για τα PCBs η αύξηση των επιπέδων κατά 10 μονάδες σχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης
μικροπυρήνων στα παιδιά (IRR 2.56 95% CI:1.34, 4.91) λαμβάνοντας υπόψη ως συγχυτικούς
παράγοντες την ηλικία της μητέρας, την τοκότητα, το φύλλο του παιδιού, το δείκτη μάζας
σώματος πριν την εγκυμοσύνη, το εκπαιδευτικό επίπεδο της μητέρας, το παθητικό κάπνισμα,
το κάπνισμα κατά την εγκυμοσύνη και την διάρκεια του θηλασμού, τα τριγλυκερίδια και τη
χολιστερίνη ορού της μητέρας. Δεν παρατηρήθηκε σχέση ανάμεσα στην ενδομήτρια έκθεση
στο HCB και την εμφάνιση μικροπυρήνων κατά την παιδική ηλικία. Η έκθεση στο DDT και
τα dioxin-like PCBs κατά την εγκυμοσύνη και ο κίνδυνος εμφάνισης μικροπυρήνων στα
παιδιά προσχολικής ηλικίας εμφάνισε γραμμική σχέση δόσης αποτελέσματος.
Συμπεράσματα: Η ενδομήτρια έκθεση σε DDE και PCBs σχετίζεται με την εμφάνιση
μικροπυρήνων στα παιδιά στην ηλικία των 4 ετών. Οι επίμονοι οργανικοί ρύποι ενδεχομένως
να προκαλούν γενοτοξικά φαινόμενα σε μικρές ηλικίες. Αυτή είναι η πρώτη μελέτη που
συνδέει την εμφάνιση μικροπυρήνων στα παιδιά με την ενδομήτρια έκθεση σε DDE και
PCBs και απαιτούνται περαιτέρω μελέτες που θα επιβεβαιώσουν αυτά τα αποτελέσματα. Στα
επόμενα στάδια της μελέτης θα εκτιμηθεί ο κίνδυνος εμφάνισης μικροπυρήνων σε σχέση με
την πρώιμη έκθεση σε περιβαλλοντικούς ρύπους σε μεγαλύτερες ηλικίες παιδιών. Περαιτέρω
μελέτες είναι απαραίτητες για να εξετάσουν τους βιολογικούς μηχανισμούς που σχετίζονται
με την εμφάνισης μικροπυρήνων μετά από την ενδομήτρια έκθεση σε επίμονους οργανικούς
ρύπους και την πιθανή γενοτοξική τους δράση.
(EL)
Introduction: The potential adverse effects of environmental chemicals on children’s
health and development are a matter of widespread public health concern. Persistent organic
pollutants (POPs) bioaccumulate through the food chain and human exposure to POPs has
been associated with certain cancers in adults and children. Micronuclei (MN) are
extranuclear small nuclei caused by DNA damage, serve as markers of pre-carcinogenic
events and have been associated with cancer risk in adults but data on MN frequency in
children are limited. Our aim was to investigate for the first time the association between in
utero exposure to POPs with MN frequency in lymphocytes of preschool children from the
Rhea mother-child cohort in Crete, Greece (n=328).
Methods: Concentrations of several polychlorinated biphenyls (PCBs),
dichlorodiphenyltrichloroethane (DDT)/dichlorodiphenyldichloroethylene (DDE), and
hexachlorobenzene (HCB) were determined in first trimester maternal serum by triple
quadrupole mass spectrometry. We used the cytokinesis-block micronucleus assay to assess
MN frequencies in 1000 binucleated T-lymphocytes (MNBN) in children at 4 years of
age.Negative binomial regression models were used to estimate associations between POP
concentrations during pregnancy and MN frequencies in childhood.
Results: Geometric mean DDE, HCB and PCBs serum concentrations in pregnant
women were 1960.1 pg/ml, 87.7 pg/ml and 329.9 pg/ml respectively. On multivariable
regression analyses, a 10-fold increase in DDE levels in pregnancy was associated with
increased risk of micronuclei formation after adjusting for mother’s age, parity, child’s sex,
pre-pregnancy BMI, mother’s educational level, passive smoking, smoking during early
pregnancy and breastfeeding duration, maternal serum levels of triglycerides and total
cholesterol (IRR 1.47 95% CI: 1.05, 2.06). Respectively a 10 fold increase in PCBs levels
was associated with increased risk (IRR 2.56 95% CI: 1.34, 4.91). Prenatal exposure to HCB
was not associated with the risk of micronuclei frequencies. Clear monotonic exposure–
response patterns were apparent for DDE and dioxin like PCBs.
Conclusion: These findings suggest that exposure to DDE and PCBs during
pregnancy may increase the risk of micronuclei frequency in children. This is the first study to
present prenatal POPs exposures and MN formation in later life and further studies are needed
to confirm these findings and examine the biological mechanisms underlying the observed
associations. Further follow up of this cohort will allow determining if prenatal exposure to
POPs has, in addition, an effect on genetoxicity in late childhood and also long term
carcinogenic risks.
(EN)
