Αφορμή και έμπνευση για την παρούσα εργασία αποτέλεσε ο τίτλος του θεατρικού έργου της Κούλας Τεό Ένα ζευγάρι κάλτσες- παραφθορά στην ελληνική γλώσσα του αγγλικού τίτλου Α Pair of Cultures - Ένα Ζευγάρι Κουλτούρες.
Σκοπός της έρευνας, στο πλαίσιο μιας αναδίφησης της μεταναστευτικής παιδείας, έχει αποτελέσει η διερεύνηση της «ταυτότητας» του μετανάστη και της μεταναστευτικής κουλτούρας, καθώς και οι συγκρούσεις της διαφορετικότητας, όπως εμφανίζονται στα θεατρικά έργα Ελλήνων/-ίδων θεατρικών συγγραφέων πρώτης και δεύτερης γενιάς μεταναστών.
Η απαρχή της αποτύπωσης της εξέλιξης της « ιδιοσυγκρασίας» δύο γενεών μεταναστών και η ερμηνεία της ιστορικής τους διαδρομής, καταγράφεται και σκιαγραφείται μέσα από μία σύντομη ιστοριογραφική επισκόπηση της θεατρικής τους παρουσίας από τις αρχές του 20°υ αιώνα έως σήμερα.
Τα θεατρικά έργα Ελλήνων/-ίδων θεατρικών συγγραφέων πρώτης και δεύτερης γενιάς μεταναστών προκύπτουν σε θεματολογία και ύφος από τη διπή ιθαγένεια, της χώρας προέλευσης, ήτοι ελληνική, και αυτή της χώρας υποδοχής, ήτοι αυστραλιανή. Η φυσική διάδρασή τους, που αναλύεται στις «εντός» ή/και
«ενδιαμέσως» εμπειρίες τους σε δύο χώρες, κουλτούρες, γλώσσες και τρόπους ζωής, αδιαμφισβήτητα οριοθετεί, υπαγορεύει και ιδίως ορίζει την υπόστασή τους.
Οι θεατρικοί συγγραφείς μετανάστες πρώτης και δεύτερης γενιάς, ως εθνογράφοι, αναδιπλώνουν και αναπαράγουν τα ελληνικά και αυστραλιανά σύγχρονα ζητήματα που τους απασχολούν. Συμμετέχουν σε εκδηλώσεις λόγου, μέσα από τους χαρακτήρες τους, άλλοτε στην ελληνική με τη μεστή χρήση της εθνολέκτου, άλλοτε στην αγγλική γλώσσα, με εμφανείς τις διαπολιτισμικές επιδράσεις. Χρησιμοποιούν τη μεταναστευτική τους εμπειρία, την οποία αποκομίζουν από συγκεκριμένο ιστορικό, πολίτικο, κοινωνικό, οικονομικό πλαίσιο και τη μορφώνουν μέσα από τη συγγραφική τους εμπειρία, η οποία φέρει αμιγή στοιχεία ταυτότητας μετανάστη, όπως διαμορφώνεται και εξελίσσεται την εκάστοτε περίοδο. Προβάλλοντας το έργο τους, κοινωνούν τα εν δυνάμει συνδετικά συστατικά της υπό διαμόρφωση συλλογικής συνείδησης, ενώ αναπτύσσουν και εξελίσσουν παράλληλα τη δική τους επικοινωνιακή επάρκεια. Ο θεατρικός συγγραφέας με την ιστορία του μεταφέρει γνώσεις, εμπειρίες, γλώσσα/-ες, μουσική, τραγούδια και μύθους.
Στην παρούσα μελέτη, μέσα από τα έργα των συγγραφέων και την ιστοριογραφική τους αφήγηση, αναδεικνύεται ο «διάλογος» μεταξύ πρώτης και δεύτερης γενιάς συγκριτικά αλλά και σε αντιπαραβολή. Ένα σύνολο εννοιολογικών εργαλείων αποκωδικοποιούν τα αποτελέσματα αυτού του διαλόγου και καταλήγουν στα κάτωθι συμπεράσματα:
Α) Ο μεταναστευτικός πολιτισμός ως μια διαδικασία που ταξιδεύει ανάμεσα σε δύο πολιτισμούς ως διαδικασία «εναλλαγής» βασικών παραδοσιακών αξιών σε σύγχρονες κληροδοτημένες αρετές από τη μια γενιά στην άλλη.
Β) Οι πολυπλοκότητες της μεταναστευτικής κουλτούρας και των ταυτοτήτων διαμορφώνονται και διαχέονται με ευλάβεια από την πρώτη γενιά Ελλήνων στη δεύτερη.
Ανάμεσα στους θεατρικούς συγγραφείς πρώτης και δεύτερης γενιάς, προκύπτουν ομοιότητες και διαφορές, ενώ στα έργα τους αποκαλύπτονται κα ι συγκρούσεις. Ειδικότερα, οι γυναίκες θεατρικοί συγγραφείς, ως λαμπαδηδρόμοι, προκαλούν την επικρατούσα τάση, την πατριαρχική εξουσία, τις διακρίσεις και την εκμετάλλευση. Εισάγουν στα έργα τους χαρακτήρες, σχέσεις και υποσχέσεις, όπως εκείνες τις κατανοούν και ερμηνεύουν. Με αυτόν τον τρόπο αρθρώνουν τη δική τους αλήθεια, με τη δική τους «φωνή », όπου η γλώσσα τους είναι συνυφασμένη με τη σκέψη και τη συναισθηματική τους ζωή, όπου παραδοσιακός και σύγχρονος τρόπος ζωής εκτίθενται και αναδεικνύονται ως αιώνιος διάλογος μεταξύ μητέρας και κόρης.
Τέλος, το θέατρο μπορεί να λειτουργήσει ως μορφοπαιδαγωγικό εργαλείο στην αναγνώριση, την κατανόηση και τον σεβασμό της εθνοπολιτισμικής ταυτότητας των παιδιών των μεταναστών, καθώς και στην ανάπτυξη διαπολιτισμικής αντίληψης στην επικοινωνία και στη χρήση του θεάτρου ως μέσου μελέτης στην ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης και εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού.
(EL)
