Στοιχεία οικολογίας χερσαίων γαστερόποδων κατά μήκος του υψομετρικού κλινούς σε δύο ορεινούς όγκους της Κρήτης / Γεωργαντής Παναγιώτης.

Ecology of land gastropods, along an elevation gradient in two mountains of Crete

Γεωργαντής, Παναγιώτης

Βαρδινογιάννη, Κατερίνα

Μυλωνάς, Μωυσής

Πουλακάκης, Νικόλαος

Η μελέτη διάφορων οικολογικών παραμέτρων κατά μήκος υψομετρικού κλινούς αποτελεί θερμό σημείο βιολογικής έρευνας τα τελευταία χρόνια. Στην παρούσα μελέτη ερευνήθηκαν οι διαφορές στην αφθονία και σύσταση των ειδών χερσαίων μαλακίων καθώς και στην φαινολογία τους σε διαφορετικό υψόμετρο, σε δύο ορεινούς όγκους της Κρήτης (Λευκά Όρη και Δίκτη). Δημιουργήθηκαν σταθμοί δειγματοληψίας σε 4 διαφορετικές υψομετρικές ζώνες (0-499m, 500-999m, 1000-1499m και 1500-1999m) και στα δύο βουνά. Σε κάθε σταθμό πραγματοποιήθηκαν μηνιαίες δειγματοληψίες από τον Αύγουστο του 2008 έως τον Ιούνιο του 2009. Σε κάθε επίσκεψη γινόταν συλλογή δειγμάτων και παρατήρηση του επιπέδου δραστηριότητας του κάθε είδους. Τέλος σε κάθε σταθμό τοποθετήθηκαν μετρητές που κατέγραφαν την θερμοκρασία και την σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας για όλο το διάστημα της μελέτης. Από τα αποτελέσματα παρατηρήσαμε μια σταδιακή μείωση του αριθμού των ειδών των σαλγκαριών καθώς κινούμαστε σε οικοσυστήματα μεγαλύτερου υψομέτρου στα Λευκά Όρη. Η μείωση αυτή αποδίδεται από τη βιβλιογραφία στην αντιξοότητα των περιβαλλοντικών συνθηκών που έχουν να αντιμετωπίσουν οι οργανισμοί ψηλότερα στα βουνά. Στη Δίκτη αντίθετα παρατηρήσαμε την μέγιστη βιοποικιλότητα στους σταθμούς μεσαίου υψομέτρου (800-1200m). Το γεγονός αυτό αποδίδεται στην προστασία που χαρακτηρίζει τους συγκεκριμένους σταθμούς από δυσμενείς καιρικές συνθήκες καθώς και στο γεγονός ότι οι συγκεκριμένοι σταθμοί χαρακτηρίζονται από έντονη ανθρώπινη επίδραση (κοντά σε γεωργικές καλλιέργειες). Χαρακτηριστική ήταν και η αύξηση των ποσοστών ενδημισμού που παρατηρήθηκαν καθώς κινούμασταν ψηλότερα, γεγονός που αναφέρεται σε όλες τις αντίστοιχες εργασίες που έχουν ασχοληθεί με βουνά της Ελλάδας. Η κατηγοριοποίηση των σταθμών ανάλογα με την σύσταση της πανίδας έδειξε 3 ομάδες. Μία με χαμηλούς σταθμούς που χαρακτηρίζονται από πιο Μεσογειακά είδη, μία με μεταβατικούς σταθμούς μεσαίου υψομέτρου και μια με τους ψηλούς σταθμούς που χαρακτηρίζονται από είδη προσαρμοσμένα σε μεγάλα υψόμετρα. Σε επίπεδο δραστηριότητας στους χαμηλούς σταθμούς παρατηρήθηκε αύξηση της δραστηριότητας κατά τους υγρούς χειμερινούς μήνες ενώ ψηλότερα η τάση αυτή έσπασε σε δύο μικρότερες μία προς το τέλος Φθινοπώρου και μια αρχές Άνοιξης πριν και μετά δηλαδή από την κάλυψη των σταθμών με χιόνι. Από την ανάλυση συσχέτισης προέκυψε αύξηση της δραστηριότητας με πτώση της θερμοκρασίας (φτάνει αυτή να παραμένει πάνω από 5 οC) και με αύξηση του κορεσμού της ατμόσφαιρας σε υγρασία. (EL)

The study of different ecological aspects along an altitudinal gradient has become a hotspot of biological research in the last years. The purpose of this study is to study the changes in species richness and faunal composition of terrestrial molluscs and their activity patterns along an altitudinal gradient on two mountains of Crete (Lefka Ori and Dikti). Four stations have been set up, on each mountain. Each station was visited monthly from August 2008 to June 2009 collecting land snails and observing the activity of each species. On each station we installed data loggers for temperature and humidity throughout our study. From the results of our study we observe a gradual decline of species richness as we move higher on Lefka Ori mt. This declination is being attributed to the adversity of environmental condition being observed on highlands. On the other hand on Dikti mt. a mid-domain increase of species richness has been observed. This is due to the strong human impact on the middle altitude station (nearby cultivations) and to the protection they offer from extreme weather conditions. Gradual increase of the endemism has been noted as we move higher on both mountains. The same pattern has been noticed in all the studies carried out in Greece. MDS analysis depending on their faunal composition has grouped our stations in three clusters. A group of lower stations, characterized by lowland Mediterranean species - a second one with the mid-domain stations and a transitional faunal character and finally a third one with the higher stations. In lowlands the activity level observation indicate winter months as the most active. In highlands this trend changes and we have a small increase in active species during late autumn and another on during early spring. More species are active during low temperatures seems to create the conditions for more species to activate (but not less than 5 οC). Also the increase of humidity creates the same effect. (EN)

text

Τύπος Εργασίας--Μεταπτυχιακές εργασίες ειδίκευσης

Χερσαία γαστερόποδα

Κρήτη

Υψόμετρο

Altitude

Πανεπιστήμιο Κρήτης

E-Locus Ιδρυματικό Καταθετήριο

Elocus

Ελληνική γλώσσα

2012-07-20

000374916

http://elocus.lib.uoc.gr:443/dlib/4/2/8/metadata-dlib-1342070819-802466-6914.tkl

Σχολή/Τμήμα--Σχολή Θετικών και Τεχνολογικών Επιστημών--Τμήμα Βιολογίας--Μεταπτυχιακές εργασίες ειδίκευσης