Το εγκεφαλικό οίδημα αποτελεί κοινή συνέπεια πολλών ετερογενών
παθο-
λογικών καταστάσεων, όπως το τραύμα, η ισχαιμία, οι λοιμώξεις και οι όγκοι του ΚΝΣ.
Επίσης αποτελεί σημαντική παγκόσμια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας.
Ως εγκεφαλικό οίδημα ορίζεται η καθαρή αύξηση του ύδατος που περιέχεται στο εγκεφαλικό παρέγχυμα και σύμφωνα με τον Igor Klatzo διακρίνεται, με βάση την παθοφυσιολογία του, σε αγγειογενές και κυτταροτοξικό.
Θεμελιώδης αιτία ανάπτυξης αγγειογενούς οιδήματος αποτελεί η διαταραχή του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, μιας ιδιαίτερα πολύπλοκης δομής που έ- χει στόχο τη σχεδόν πλήρη και ελεγχόμενη απομόνωση του ΚΝΣ έτσι ώστε να εξασφαλίζεται σταθερό περιβάλλον λειτουργίας των νευρώνων.
Το κυτταροτοξικό οίδημα, οφείλεται στην ενεργειακή έκπτωση των κυττά- ρων του ΚΝΣ, κυρίως λόγω ισχαιμίας. Η συνακόλουθη δυσλειτουργία των ε- νεργό - εξαρτώμενων αντλιών της κυτταρικής μεμβράνης, επιτρέπει σε ιόντα να εισέρχονται ανεξέλεγκτα εντός του κυτταροπλάσματος, από ειδικούς διαύλους ιόντων. Προς αποκατάσταση της ωσμωτικής ισορροπίας, τα ιόντα ακολουθούνται από νερό που διακινείται από ειδικούς διαύλους ύδατος, τις ακουαπορίνες, με αποτέλεσμα τη διόγκωση των κυττάρων και τελικά τον κυτταρικό θάνατο μέσω διαδικασίας «όγκωσης».
Οι ακουαπορίνες είναι διαμεμβρανικές πρωτεΐνες με ιδιότητες διαύλου ύδα- τος. Από αυτές, η AQP4 εκφράζεται κυρίως στις περιαγγειακές απολήξεις των αστροκυττάρων και είναι υπεύθυνη για την ταχεία διακίνηση ύδατος από και προς το κύτταρο.
Πειραματικές μελέτες σε ζώα με γενετική απουσία AQP4 έδειξαν ότι η συγκε- κριμένη πρωτεΐνη είναι υπεύθυνη για την ταχεία απομάκρυνση του υγρού του αγγειογενούς οιδήματος, ενώ από την άλλη, είναι επίσης υπεύθυνη για την είσοδο νερού εντός των κυττάρων στα πλαίσια του κυτταροτοξικού οιδή- ματος.
Ένα έτερο μέλος της οικογένειας των ακουαπορινών, η AQP1, φαίνεται ότι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή και τη διακίνηση του ΕΝΥ, με πιθανή συμμετοχή στις διαταραχές του, όπως ο υδροκέφαλος.
Η ανάπτυξη ειδικών αναστολέων ή επαγωγέων των ακουαπορινών, θα μπο- ρούσε να αποτελεί ελπίδα για μια νέα θεραπευτική προσέγγιση του εγκε- φαλικού οιδήματος, η οποία όμως δεν έχει καταστεί δυνατή μέχρι σήμερα.
(EL)
The cerebral edema is a common consequence of many heterogeneous
pathologies, such as trauma, ischemia, infections, and CNS tumors.
Also constitutes an important global cause of morbidity and mortality.
The brain edema is defined as the net increase in the amount of water
contained into the brain parenchyma and according to Igor Klatzo it is
distinguished, based on the pathophysiology, in angiogenic and cytotoxic
edema.
A fundamental cause of development of the vasogenic edema is the
disruption of the blood brain barrier, which is a very complex structure
designed to ensure the almost complete and controlled isolation of the CNS
so as to preserve a stable environment for the operation of the neurons.
The cytotoxic edema, is attributed to the energy depletion of CNS cells,
mainly due to ischemia. The resulting impairment of energy - dependent
pumps of the cell membrane, allows uncontrolled ion flux into the
cytoplasm, by specific ion channels. To restore osmotic equilibrium, water
is moving intracellularly through specific water channels, the aquaporins,
resulting in cell swelling and ultimately in cell death through "oncosis'
process.
The aquaporins are transmembrane proteins with water channel
properties. One of these, AQP4, is predominantly expressed in the
perivascular astrocyte endings and it is responsible for the rapid movement
of water into and out of the cell.
Experimental animal studies with AQP4-null animals, demonstrated that
the specific protein is responsible for the rapid depletion of the fluid
of the
vasogenic edema, while, on the other hand, it is also responsible for the
entry of water into the cells in cytotoxic edema.
Another member of the family of aquaporins, the AQP1, seems to play an
important role in the production and transport of the CSF, which
implements a possible participation in CSF disorders such as hydrocephalus.
The development of specific inhibitors or inductors of aquaporins could be
a hope for a new therapeutic approach of cerebral edema, which however
has not been possible yet.
(EN)