Εισαγωγή
Η λειτουργική δυσπεψία (ΛΔ) και η γαστοοισοφαγική παλινδρομική νόσος
(ΓΟΠΝ) παρουσιάζονται με μεγάλη συχνότητα στο γενικό πληθυσμό και σε
ιατρεία γενικής ιατρικής. Οι δυο αυτές νόσοι εμφανίζουν πολύ συχνά μεγάλη
αλληλοεπικάλυψη των συμπτωμάτων. Η απουσία ενός εξακριβωμένου
παθοφυσιολογικού μηχανισμού για τη ΛΔ και η κλινική κυρίως διάγνωση της
ΓΟΠΝ κάνει τη χρήση διαγνωστικών κριτηρίων και ερωτηματολογίων
επιβεβλημένη. Οι νόσοι αυτές δεν έχουν μελετηθεί εκτεταμένα στην Ελλάδα
και ειδικότερα στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ).
Σκοπός
Σκοπός της διδακτορικής διατριβής ήταν να διερευνήσει τη συχνότητα
αναφοράς των συμπτωμάτων του ανώτερου πεπτικού συστήματος σε
πληθυσμούς αγροτικών Περιφερικών Ιατρείων (ΠΙ) της Κεντρικής Μακεδονίας
και Κρήτης. Βασικός στόχος ήταν ο προσδιορισμός της συχνότητας της ΛΔ και
της ΓΟΠΝ καθώς και η επιβεβαίωση της αρχικής διάγνωσης μέσω
ενδοσκοπήσεως. Επίσης στους στόχους της μελέτης, ήταν να διερευνηθεί η
συχνότητα λοίμωξης με ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και η ανάδειξη
διαγνωστικού εργαλείου για την εκτίμηση της ΓΟΠΝ στην ΠΦΥ.
Διερευνήθηκαν οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συμμόρφωση των ασθενών
στη διενέργεια ενδοσκόπησης και εκτιμήθηκε η ποιότητα ζωής των ατόμων
με δυσπεψία και ΓΟΠΝ.
Πληθυσμός και μέθοδοι
18
Στη μελέτη συμμετείχαν 5 ΠΙ, 3 από την Κεντρική Μακεδονία και 2 από την
Κρήτη. Ο πληθυσμός ευθύνης των μονάδων αυτών ήταν περίπου 21.100
άτομα σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Έγινε εκτίμηση όλων των
ασθενών που προσήρθαν για οποιοδήποτε λόγω στα ΠΙ σε διάστημα 10
εργάσιμων ημερών. Στην πρώτη φάση της μελέτης οι ασθενείς αξιολογήθηκαν
με το σταθμισμένο στα ελληνικά ερωτηματολόγιο για τη δυσπεψία
Identification of Dyspepsia in General Population (IDGP). Όλοι οι θετικοί
ασθενείς παραπέμφθηκαν σε προγραμματισμένη ενδοσκόπηση του ανώτερου
πεπτικού. Επίσης, αξιολογήθηκαν με τα ερωτηματολόγια Reflux Disease
Questionnaire (RDQ) για τη ΓΟΠΝ και Quality of Life in Reflux and Dyspepsia
(QOLRAD) για την ποιότητα ζωής.Το ερωτηματολόγιο RDQ σταθμίσθηκε στα
ελληνικά.
Οι θετικοί ασθενείς διερευνήθηκαν για λοίμωξη με ελικοβακτηρίδιο του
πυλωρού είτε με βιοψία κατά την ενδοσκόπηση είτε με το τεστ αναπνοής Urea
Breath Test (UBT).
Σε δεύτερο χρόνο, στα άτομα που αρνήθηκαν τη διενέργεια ενδοσκόπησης,
πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις για την διερεύνηση των παραγόντων που
επηρέασαν τη συμμόρφωση τους. Έγινε ποιοτική ανάλυση των συνεντεύξεων
βάσει της θεωρίας της Προσχεδιασμένης Συμπεριφοράς -Theory of Planned
Behaviour (TPB).
Αποτελέσματα
Συνολικά αξιολογήθηκαν 992 ασθενείς με 160 από αυτούς να είναι θετικοί για
συμπτώματα από το ανώτερο πεπτικό. Από αυτούς, 28 μόνο
πραγματοποίησαν γαστροσκόπηση. Σε 106 ασθενείς πραγματοποιήθηκαν
συνεντεύξεις για τη διερεύνηση των παραγόντων μη συμμόρφωσης για
ενδοσκόπηση.
Το ερωτηματολόγιο RDQ συμπληρώθηκε 160 ασθενείς. Η διαδικασία
στάθμισης της ελληνικής έκδοσης έδειξε μια γενικά υψηλή εσωτερική συνοχή
(alpha value: 0.91). Ο δείκτης kappa ήταν μάλλον χαμηλός (0.20, 95% CI:
0.04, 0.36) ενώ η συνολική συμφωνία μεταξύ του RDQ και του
ερωτηματολογίου IDGP ήταν 70.5%.
19
Σύμφωνα με το ερωτηματολόγιο RDQ 112 από τους 160 ασθενείς (71,8%)
βρέθηκε ότι έπασχαν από ΓΟΠΝ. Από αυτούς οι 110 ασθενείς ελέγχθηκαν για
λοίμωξη με ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και οι 65 βρέθηκαν θετικοί.
Σε 157 εκ των 160 ασθενών με συμπτώματα από το ανώτερο πεπτικό
αξιολογήθηκε η ποιότητα ζωής σύμφωνα με το ερωτηματολόγιο QOLRAD. Οι
γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες παρουσίασαν χειρότερη ποιότητα ζωής και
στους πέντε τομείς αξιολόγησης του ερωτηματολογίου. Αντίθετα δεν
παρατηρήθηκαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές στους ασθενείς ανάλογα με
την γεωγραφική κατανομή και την ηλικιακή τους ομάδα.
Συμπεράσματα
Από τη μελέτη προκύπτει πως η λειτουργική δυσπεψία και η ΓΟΠΝ είναι πολύ
συχνές στον πληθυσμό που επισκέπτεται το γιατρό της πρωτοβάθμιας
φροντίδας υγείας, ακόμη και αν δεν αποτελούν την κύρια αιτία προσέλευσης.
Επίσης, οι ασθενείς αυτοί παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα λοίμωξης με το
ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η χαμηλή
συμμόρφωση των ασθενών στη σύσταση διερεύνησής τους με ενδοσκόπηση
του ανώτερου πεπτικού.
Η διαπίστωση πως οι γυναίκες ασθενείς έχουν χειρότερη ποιότητα ζωής από
τους άνδρες φαίνεται να επαληθεύεται και στην παρούσα μελέτη.
Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην κλινική πρακτική
διαχείριση των ασθενών με δυσπεψία και ΓΟΠΝ στην ΠΦΥ, αλλά και στο
σχεδιασμό των προσφερόμενων υπηρεσιών.
(EL)
Background
Functional dyspepsia (FD) and Gastroesophageal Reflux (GERD) disease
occur with a high frequency in the general population and in primary care
practices. Both diseases have very often, a great overlap of symptoms. The
absence of a verified pathophysiological mechanism for FD and the mainly
clinical diagnosis of GERD require the use of diagnostic criteria and
questionnaires. These diseases have not been studied extensively in Greece
and especially in Primary Health Care (PHC).
Aim
The aim of this thesis was to investigate the frequency of reported upper
gastrointestinal symptoms in populations of Rural Settings (RS) in Central
Macedonia and Crete. The main objective was to determine the incidence of
FD and GERD but also the confirmation of the initial diagnosis through
endoscopy. Other objectives of the study were to investigate the incidence of
infection with Helicobacter pylori and enhance a diagnostic tool for the
evaluation of GERD in primary care. Factors affecting patient compliance to
endoscopy were investigated. Quality of life of people with dyspepsia and
GERD was also assessed.
Population and methods
The study involved five RS, three from Central Macedonia and two from
Crete. The catchment population of these units was approximately 21,100
21
people according to the 2011 census. All patients visiting for any reason, the
RS, within a period of 10 working days, were evaluated. In the first phase of
the study, patients were assessed with the standardized into Greek
questionnaire for dyspepsia, Identification of Dyspepsia in General Population
(IDGP). All positive patients were referred for upper gastrointestinal
endoscopy. Patients were also evaluated with the questionnaires Reflux
Disease Questionnaire (RDQ) for GERD and Quality of Life in Reflux and
Dyspepsia (QOLRAD) for quality of life. The RDQ questionnaire was validated
into Greek.
Positive patients were also evaluated for infection with Helicobacter pylori
either by biopsy during endoscopy or by Urea Breath Test (UBT).
In a second time, patients who refused to proceed to endoscopy were
interviewed in order to investigate the factors influencing their compliance. A
qualitative analysis of interviews was performed based on the Theory of
Planned Behaviour (TPB).
Results
In total 992 patients were evaluated. 160 of them were positive for of upper
gastrointestinal symptoms. Of these, only 28 performed gastroscopy. 106
patients were interviewed to investigate the factors of non-compliance to
upper endoscopy.
The RDQ questionnaire was completed from 160 patients. The validation
procedure of the Greek version showed a generally high internal consistency
(alpha value: 0.91). The kappa coefficient was rather low (0.20, 95% CI:
0.04, 0.36) while the entire agreement between the RDQ and IDGP
questionnaire was 70.5%.
According to the RDQ questionnaire, 112 of 160 patients (71.8%) were found
to suffer from GERD. Of these, 110 patients were tested for infection with
Helicobacter pylori and 65 were found positive. Quality of life was evaluated
in 157 out of 160 patients with upper gastrointestinal symptoms. Women
compared with men had poorer quality of life in all five areas of QOLRAD. No
22
statistically significant differences were observed in patients according to their
geographical distribution and their age group.
Conclusions
The study shows that FD and GERD are very common in the population
visiting primary care practices, even though they are not patients’ main
complaint. Furthermore, these patients show increased incidence of infection
with H. pylori. It is interesting that patients shawed low compliance to the
referral for upper gastrointestinal endoscopy.
The finding that female patients have a poorer quality of life than men seems
to be verified in the present study.
These data should be considered in the clinical management of patients with
dyspepsia and GERD in primary care, but also in the design of services.
(EN)
