Τοπική ανάπτυξη: διαδικασία για τη δημιουργία απασχόλησης και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού

 
This item is provided by the institution :

Repository :
Library and Information Center ESTIA
see the original item page
in the repository's web site and access all digital files if the item*
share




2005 (EN)

Τοπική ανάπτυξη: διαδικασία για τη δημιουργία απασχόλησης και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού

Λουκάς, Γεώργιος

Η οικονομική παγκοσμιοποίηση με τη ραγδαία εξάπλωση της αγοράς σε διεθνές επίπεδο, η τεχνολογική και διαχειριστική ευελιξία των σύγχρονων συστημάτων παραγωγής και η ανάδυση νέων μορφών κυριαρχίας που ξεπερνούν τα τοπικά και εθνικά σύνορα έχουν συμβάλει στην ενίσχυση των κοινωνικών και οικονομικών διακρίσεων ανάμεσα στις χώρες του Βορρά και στις πόλεις του Νότου, στην πόλη και στην ύπαιθρο, στους πλούσιους και τους φτωχούς, στους απασχολούμενους και τους άνεργους, τους αποκλεισμένους και αυτούς που ενσωματώνονται, σε όσους έχουν και όσους δεν έχουν πρόσβαση στις σύγχρονες μορφές τεχνολογίας και γνώσης. Παράλληλα, η εκτεταμένη γεωγραφική κινητικότητα κατατείνει στη διαμόρφωση κοινωνικών μορφωμάτων, στα οποία οι παραδοσιακές βεβαιότητες εξασθενούν, οι συλλογικές ταυτότητες αναδιαρθρώνονται και ενισχύεται η πολιτισμική ποικιλία και διαφορά.Μέχρι σήμερα, παρά τις προσπάθειες της οικονομικής επιστήμης και της πολιτικής τα προβλήματα της φτώχειας, του κοινωνικού αποκλεισμού και της ανεργίας δεν έχουν επιλυθεί. Ταυτόχρονα όμως στη σύγχρονη εποχή, μαζί με τα παλιά προβλήματα αναφύονται και νέα που αφορούν όχι μόνο τις υπανάπτυκτες χώρες αλλά και τις αναπτυγμένες. Η πρόσφατη κρίση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος δημιούργησε ένα φαινόμενο μοναδικό στην μεταπολεμική ιστορία: την μαζική ανεργία και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Σε αυτό το μεταβαλλόμενο περιβάλλον η διαδικασία της τοπικής ανάπτυξης ως απάντηση στις προκλήσεις των σύγχρονων συνθηκών και η συμβολή που μπορεί να έχει στη δημιουργία απασχόλησης και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού παραμένει ένα ζητούμενο που απασχολεί ολοένα και περισσότερο οικονομολόγους, κοινωνικούς επιστήμονες, πολιτικούς και σχεδιαστές προγραμμάτων. Η ανάγκη της συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών στην αναπτυξιακή διαδικασία και στην προσπάθεια διαχείρισης των αρνητικών συνεπειών της οικονομικής παγκοσμιοποίησης έχει αναγνωριστεί ευρύτατα με αποτέλεσμα την αύξηση του ενδιαφέροντος για τη στρατηγική της τοπικής ανάπτυξης, όχι μόνο από τα κοινωνικά κινήματα και τις τοπικές οργανώσεις αλλά και από διεθνείς οργανισμούς.Τα τελευταία δέκα έτη η Παγκόσμια Τράπεζα και τα Ηνωμένα Έθνη έχουν περιλάβει στα αναπτυξιακά τους σχέδια τη στρατηγική της τοπικής ανάπτυξης ως την πλέον αποτελεσματική και προωθούν σε παγκόσμιο επίπεδο τοπικά αναπτυξιακά προγράμματα μέσω των οποίων επιδιώκεται η δημιουργία απασχόλησης και η καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενισχύεται η τοπική διάσταση και τίθενται σε εφαρμογή σειρά μεθοδολογιών και μέσων για τη στήριξη της δημιουργίας απασχόλησης και της καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού σε τοπικό επίπεδο. Κοινό χαρακτηριστικό αυτών των προσπαθειών είναι η θεώρηση του τοπικού ως του καταλληλότερο πλαισίου για τη βελτίωση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας των αναπτυξιακών προγραμμάτων. Η διαδικασία της τοπικής ανάπτυξης έχει σήμερα ξεχωριστή σημασία καθώς έχει γίνει πια αντιληπτό ότι η αντιμετώπιση των οξυμένων προβλημάτων της φτώχειας, της ανεργίας, του κοινωνικού αποκλεισμού, των κοινωνικών και οικονομικών διακρίσεων και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί μέσα από την ανεξέλεγκτη λειτουργία της αγοράς, η οποία σε σημαντικό βαθμό δημιουργεί και διαιωνίζει αυτά τα προβλήματα, ούτε από ένα συγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό κράτος. Σε αυτό το περιβάλλον η τοπική ανάπτυξη, η ανάπτυξη που ξεκινά από τους ίδιους τους κατοίκους μιας περιοχής και αφορά τους ίδιους, η ανάπτυξη που βασίζεται στην αυτενέργεια και τις ικανότητες των κατοίκων της καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Ιδιαίτερα για την αντιμετώπιση των δομικών προβλημάτων της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού η διαδικασία της από κάτω ανάπτυξης μπορεί να έχει σημαντικά αποτελέσματα, εάν μάλιστα συνδυαστεί με την μεταφορά αρμοδιοτήτων και εξουσιών στην τοπική κοινωνία και με μία αναδιανομή των πόρων προς όφελος των ασθενέστερων οικονομικά περιοχών. Κίνητρο για την εκπόνηση της παρούσας εργασίας εκτός της διαρκώς αυξανομένης σημασίας της τοπικής ανάπτυξης αποτέλεσε και το γεγονός ότι σήμερα στην Ελλάδα, το ζήτημα της τοπικής ανάπτυξης θεωρείται απλά ως μία ευκαιρία αξιοποίησης ευρωπαϊκών προγραμμάτων και εκταμίευσης πόρων για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, τον αστικό σχεδιασμό και τη βιώσιμη ανάπτυξη και όχι τόσο αναγκαιότητα που προέκυψε από τη ζύμωση επιστημονικού διαλόγου για τον προσανατολισμό και το περιεχόμενο των τοπικών παρεμβάσεων και πρωτοβουλιών.Σκοπός της διπλωματικής εργασίας είναι η διερεύνηση της τοπικής ανάπτυξης ως διαδικασίας δημιουργίας απασχόλησης και καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού. Επίσης η παρούσα εργασία επιδιώκει την διερεύνηση των κοινωνικών, οικονομικών χαρακτηριστικών του Λαυρίου και της σχέσης τοπικής ανάπτυξης, απασχόλησης και κοινωνικού αποκλεισμού.Από το σκοπό της διπλωματικής εργασίας καθορίστηκαν και οι ερευνητικές υποθέσεις. Μια πρώτη υπόθεση που τέθηκε είναι ότι η απασχόληση σχετίζεται άμεσα με τον τόπο και επομένως και την ανάπτυξη του. Σημαντική για την επίτευξη του βασικού σκοπού της εργασίας ήταν και ο έλεγχος της υπόθεσης ότι η ποιότητα της απασχόλησης σχετίζεται τόσο με το επίπεδο τοπικής ανάπτυξης όσο και με το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού. Μία άλλη υπόθεση που διατυπώθηκε είναι ότι οι συνθήκες απασχόλησης και τα εισοδήματα από την απασχόληση σχετίζονται με τις διακρίσεις και ανισότητες σε βάρος ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Ιδιαίτερα σημαντικός ήταν ο έλεγχος της υπόθεσης ότι το τοπικό πλαίσιο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σχετίζεται με την αποτροπή ή την ανάπτυξη φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού. Για την εκπλήρωση του σκοπού της εργασίας πραγματοποιήθηκε εκτενής ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας σχετικά με το θέμα. Η παρούσα εργασία διαρθρώθηκε σε οκτώ κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο πραγματοποιείται η θεωρητική προσέγγιση της έννοιας της απασχόλησης. Εξετάζονται η ιστορική εξέλιξη και οι σύγχρονες προσεγγίσεις της έννοιας της απασχόλησης και παρουσιάζονται οι σημαντικότεροι ορισμοί της. Στη συνέχεια προσεγγίζονται κριτικά οι νέες αναδυόμενες μορφές απασχόλησης και αναλύεται η έννοια της απασχολησιμότητας.Στο δεύτερο κεφάλαιο επιχειρείται η μελέτη της εξέλιξης της έννοιας του κοινωνικού αποκλεισμού, αναλύονται οι διαφορές της έννοιας από την φτώχεια και παρουσιάζονται οι ορισμοί της, όπως έχουν διατυπωθεί στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία. Ακολουθεί μία κριτική επισκόπηση των σύγχρονων θεωριών του κοινωνικού αποκλεισμού και παρουσιάζεται η πρακτική του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος ως παράδειγμα καλής πρακτικής για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού.Ακολουθεί στο τρίτο κεφάλαιο η εννοιολογική προσέγγιση της έννοιας της τοπικής ανάπτυξης, η παρουσίαση των κυριοτέρων θεωριών και η επισκόπηση της διαχρονικής της εξέλιξης.Η δομή και τα αποτελέσματα της εμπειρικής διερεύνησης παρουσιάζονται στο τέταρτο, πέμπτο, έκτο και έβδομο κεφάλαιο. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζονται h μεθοδολογία συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων, το δείγμα και το ερωτηματολόγιο της έρευνας Στο πέμπτο και έκτο κεφάλαιο παρατίθενται και αναλύονται τα αποτελέσματα της έρευνας ενώ στο έβδομο κεφάλαιο εξετάζονται οι συσχετίσεις μεταξύ μεταβλητών και αναπτύσσεται ένα υπόδειγμα εκτίμησης του κοινωνικού αποκλεισμού. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν συνολικά από τη θεωρητική και εμπειρική διερεύνηση του θέματος παρατίθενται στο όγδοο κεφάλαιο ενώ διατυπώνονται και κάποιες προτάσεις. Η εργασία ολοκληρώνεται με την παράθεση των βιβλιογραφικών πηγών που χρησιμοποιήθηκαν για την πραγματοποίηση της και με την επισύναψη στο παράρτημα της εργασίας δείγματος του ερωτηματολογίου που χρησιμοποιήθηκε, της επιστολής προς τον ερωτώμενο και της υπεύθυνης δήλωσης συγκατάθεσης κάθε ερωτώμενου.

postgraduate_thesis
Μεταπτυχιακή Εργασία (EL)
Postgraduate Thesis (EN)

Περιφερειακός προγραμματισμός
Social
κοινωνικός αποκλεισμός
Τοπική ανάπτυξη
Κοινωνική περιθωριοποίηση
Globalization
Marginality
Regional planning
Εργασία και εργαζόμενοι
Work and employees
εργασία
Παγκοσμιοποίηση


2005


Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0



*Institutions are responsible for keeping their URLs functional (digital file, item page in repository site)