Τα σχολικά εγχειρίδια είναι το βασικότερο μέσο διδασκαλίας, το οποίο οι εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο στη διδακτική πράξη και με βάση αυτό οργανώνουν το μάθημά τους βραχυπρόθεσμα. Παράλληλα, οι μαθητές και οι μαθήτριες έρχονται σε καθημερινή επαφή εντός αλλά και εκτός σχολικής τάξης με τα σχολικά βιβλία λαμβάνοντας πολλαπλές επιδράσεις από αυτά.Σε αυτό το πλαίσιο των μεταδιδόμενων μηνυμάτων των εγχειριδίων εντάσσονται και τα στερεότυπα που αφορούν τα δύο φύλα. Πιο συγκεκριμένα, έχουμε την αναπαράσταση ανδρών και γυναικών, σε συγκεκριμένους τομείς οι οποίοι καθορίζονται όχι με βάση τις ικανότητές τους ή τη μεταξύ τους ισότητα, αλλά σύμφωνα με τα έμφυλα πρότυπα. Αποτέλεσμα αυτής της παρουσίασης των φύλων είναι η αποτύπωση και η αναπαραγωγή των στερεοτύπων από τους/τις μαθητές/τριες, όχι μόνο στην παιδική, αλλά και στην ενήλικη ζωή τους.Η συγκεκριμένη διερεύνηση πρόκειται να διεξαχθεί, σε πρώτη φάση μέσα από τη μέθοδο της ανάλυσης περιεχομένου στα σχολικά εγχειρίδια της Γλώσσας της Γ΄ Δημοτικού, τα οποία εισήχθησαν στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση κατά το σχολικό έτος 2006 – 2007. Βασικός σκοπός είναι η εξέταση της ύπαρξης στερεοτύπων των δύο φύλων σε όλο το εύρος αυτών των βιβλίων. Συγκεκριμένα, θα εξεταστεί η εικονογράφηση, αλλά και η χρησιμοποιούμενη γλώσσα όχι μόνο στα βασικά κείμενα κάθε ενότητας, αλλά και σε κάθε μορφή παρατιθέμενου γραπτού λόγου (π.χ. εκφωνήσεις ασκήσεων, σχόλια, λεζάντες, ασκήσεις, δραστηριότητες, περιεχόμενα, αρχικά φύλλα κάθε ενότητας), σχηματίζοντας μία αριθμητική καταγραφή των έμφυλων απεικονίσεων. Οι κατηγορίες ποσοτικής και ποιοτικής ανάλυσης, πρόκειται να στοχεύσουν όχι μόνο στον εντοπισμό κοινωνιολογικών μηνυμάτων που αναιρούν τα θέματα της ισότητας, αλλά θα επιχειρηθεί και η διερεύνηση προώθησης του σεξισμού μέσα από γραμματικά ή συντακτικά φαινόμενα, τα οποία καλλιεργούν στερεότυπες στάσεις απέναντι στα δύο φύλα.Στο δεύτερο επίπεδο ανάλυσης του γραπτού λόγου των βιβλίων, πρόκειται να γίνει η ποιοτική εξέταση των έμφυλων προτύπων, μέσα από την ερμηνεία και τα προωθούμενα μηνύματα του διδακτικού αυτού υλικού, τα οποία πιθανόν να προκύψουν και να αντιστοιχούν στις καθορισμένες κατηγορίες ανάλυσης με στόχο μία ολοκληρωμένη αποτίμηση των έμφυλων αναπαραστάσεων στο διδακτικό αυτό υλικό.Επιπρόσθετα, σε αυτό το σημείο αναφορικά με την πρώτη αυτή φάση της έρευνας, να σημειωθεί ότι παράλληλα με τις αναφερόμενες κατηγορίες ανάλυσης, θα περιληφθεί και μία ποσοτική μέτρηση των μη στερεότυπων αναπαραστάσεων, προκειμένου να είναι ξεκάθαρος ο υφιστάμενος ή μη υπάρχων σεξισμός. Έτσι, θα είναι σαφέστερη η επίδραση των πιθανών σεξιστικών στοιχείων, αφού θα αντιπαραβληθούν στις ίδιες κατηγορίες ανάλυσης και με πιθανά μη στερεότυπα σημεία. Επιπλέον, αξίζει να τονιστεί όσον αφορά στο επίπεδο της ανάλυσης του γραπτού λόγου, ότι πρόκειται να πραγματοποιηθεί όχι μόνο σε ένα ενιαίο σύνολο ποσοτικής και ποιοτικής καταγραφής, αλλά σε δύο ξεχωριστούς τύπους μέτρησης. Στον Α’ Τύπο Μέτρησης θα διερευνηθούν τα στερεότυπα των δύο φύλων μόνο στο βασικό διδασκόμενο κείμενο κάθε ενότητας, ενώ στο Β’ Τύπο Μέτρησης θα γίνει μία ανάλυση στις λοιπές κειμενικές μορφές. Τέλος, σε τρίτο επίπεδο θα υπολογιστεί το γενικό σύνολο κάθε εξεταζόμενης κατηγορίας μέσα από το άθροισμα των δύο Τύπων Μέτρησης.Ο λόγος αυτής της διχοτόμησης της ποσοτικής καταγραφής των έμφυλων στερεοτύπων θα πραγματοποιηθεί μιας και τα περισσότερα κύρια κείμενα της κάθε ενότητας (Α’ Τύπος Μέτρησης) είναι γραμμένα από ποικίλους/ες συγγραφείς, από διάφορα χρονολογικά σημεία με ξεχωριστές κοινωνικοπολιτισμικές επιρροές και δεν όλα είναι παράγωγα της συγγραφικής ομάδας των εν λόγω εγχειριδίων. Στο Β’ αντίστοιχα Τύπο Μέτρησης, θα εξεταστούν οι ίδιες κατηγορίες ανάλυσης σε όλες τις άλλες κειμενικές μορφές, οι οποίες είναι εξολοκλήρου παράγωγες της συγγραφικής ομάδας και είναι δυνατό να διαφανεί με μεγαλύτερη σαφήνεια η θέση της απέναντι στα σεξιστικά πρότυπα. Τέλος, για κάθε αναλυόμενη κατηγορία θα πραγματωθεί και ένα συνολικός υπολογισμός του συνόλου των έμφυλων αναφορών που προκύπτει και από του δύο Τύπους Μέτρησης.Στη δεύτερη ακολούθως, φάση της έρευνας θα πραγματοποιηθούν ημιδομημένες συνεντεύξεις σε ένα δείγμα εκπαιδευτικών, οι οποίοι/ες διδάσκουν στο τρέχον σχολικό έτος το μάθημα της Γλώσσας στη Γ’ Δημοτικού. Οι ερωτήσεις που πρόκειται να τεθούν θα βασίζονται σε τρεις θεματικούς άξονες, με σκοπό να καλυφθούν όλες οι πτυχές του πιθανού υφιστάμενου σεξισμού μέσα στα σχολικά εγχειρίδια, αλλά και μέσα στον τρόπο με τον οποίο οι εκπαιδευτικοί τα αντιλαμβάνονται και τα διαχειρίζονται κατά τη διδασκαλία τους.Τέλος, λόγω της ποικιλομορφίας του δείγματος (π.χ. λόγω φύλου, σπουδών, περιβάλλοντος όπου διδάσκει) θα αναζητηθούν σαφείς απαντήσεις όχι μόνο στην ύπαρξη των σεξιστικών προτύπων, αλλά και στις πιθανές λανθασμένες διδακτικές πρακτικές, προκειμένου να εντοπιστούν οι παράγοντες που τα προωθούν και να σχηματιστούν συγκεκριμένες προτάσεις άμβλυνσής τους.
School books are the main means of instruction, which teachers use primarily throughout the teaching process and they are based on them to organize their lesson in short term. Pupils also come in daily contact with school books both inside and outside the classroom being affected in multiple ways by them.More specifically, students receive from the teaching material various images, patterns, attitudes, behaviors and ideas for every area of private and public life. The existing effects come from the full range of school books, as they are a result of the illustration, and any form of writing.Stereotypes concerning the two sexes are included at the context of the transmitted messages of school books. More specifically, there is the representation of men and women in specific areas, which are not defined according to their skills or equality between them, but according to the gender patterns. The result of that representation is the recording and reproduction of stereotypes on behalf of students, not only in their childhood but also in their adulthood.This study is to be conducted, initially through the method of content analysis in the school books of Greek Language of the third grade of primary school, which were introduced in Primary Education during the school year 2006 -2007. The main purpose is to examine the existence of gender stereotypes throughout the full range of these books. In particular, we will examine the illustration as well as the language used not only in the basic texts of each module, but also in any form of quoted written discourse (e.g. exercise instructions, comments, captions, exercises, activities, contents, first pages of each unit), forming a numerical recording of gender illustration. The categories of quantitative and qualitative analysis are to aim not only at the identification of sociological messages that undermine equality issues, but there is an attempt to investigate and promote sexism through grammatical or syntactical phenomena that foster stereotypical attitudes towards the two sexes.On the second level of the written discourse analysis of school books, the qualitative examination of gender patterns is going to take place through the interpretation and the promoted messages of that teaching material, which may arise and correspond to specific categories of analysis aiming at a complete assessment of gender representations in that teaching material.Additionally, at this point regarding the first phase of the research, we must indicate that alongside the mentioned analysis categories, a quantitative measurement of non-stereotypical representations will be included, in order to make the existing or non-existing sexism clear. Consequently, the effect of possible sexist elements will become clearer, since they will be compared to the same categories of analysis and possible non-stereotyped patterns.Moreover, it must be noted that with regard to the level of analysis of the written discourse, that is to take place not only in a single set of quantitative and qualitative recording, but in two distinct types of measurement. In the first type of measurement the gender stereotypes will be examined only in the basic, according to the syllabus, text of each unit, while in the second type of measurement an analysis of other textual forms (e.g. exercise instructions, comments, captions, exercises, activities, contents and first pages of each module). Finally, on a third level, the total of each category under examination will be calculated through the sum of the two types of measurements.The reason for the dichotomy of quantitative recording of gender stereotypes will take place because most of the main texts of each unit (First Type of Measurement) are written by various authors, from various chronological points with distinctive socio-cultural effects and they are not all derivatives of the writing group of these school books. In the second type of measurement, respectively, we will examine the same categories of analysis in all the other textual forms, which are entirely derived from the writing group and may indicate more clearly their opinion concerning sexist standards. Finally, for each category analyzed an overall calculation of all gender references resulting from the two types of measurements will take place.Subsequently, in the second phase of the research, semi-structured interviews with a sample of teachers who teach in the current school year the greek language course in the 3rd grade of primary school will be carried out. The questions which will be asked are based on three thematic lines, in order to cover all the aspects of the potential sexism in school books, but also in the way teachers perceive and manage them in their teaching process.Finally, because of the diversity of the sample (e.g. sex, education, the environment where someone teaches), we will seek clear answers not only as for the existence of sexist standards, but also as for the potential improper teaching practices in order to identify the factors that promote them and to form specific recommendations to mitigate them.
