Ο στόχος της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση του ρόλου και της θέσης της βιολογικής γεωργίας στο σημερινό οικονομικό σύστημα όπως αυτή γίνεται αντιληπτή από τους παραγωγούς βιολογικών προϊόντων. Προκειμένου να διερευνηθεί η σημασία της βιολογικής γεωργίας προσδιορίστηκε το οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο της συμβατικής και βιολογικής γεωργίας. Επίσης, πραγματοποιήθηκε έρευνα που ως στόχο είχε τον εντοπισμό και την ανάλυση των πρακτικών που ακολουθούν σήμερα οι βιοκαλλιεργητές, με περίπτωση μελέτης την Ένωση Βιοκαλλιεργητών Β. Ελλάδας. Στο Κεφάλαιο 2, επιχειρείται μία ανάλυση των συνθηκών ανάπτυξης της συμβατικής γεωργίας με σκοπό τον εντοπισμό των κυριότερων στοιχείων που την χαρακτηρίζει σε συνάρτηση με το οικονομικό σύστημα. Έτσι, με βάση την βιβλιογραφική έρευνα που έγινε, αναλύθηκε η συμβατική γεωργία ξεκινώντας από τις ιστορικές συνθήκες που αναπτύχθηκε και εδραιώθηκε. Ακόμη κρίθηκε αναγκαίο να προηγηθεί μία σύντομη αναφορά της μορφής γεωργίας που προϋπήρχε της συμβατικής. Το οικονομικό σύστημα εντός του οποίου ασκείται η συμβατική γεωργία είναι το καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής. Έτσι, αναλύονται οι σχέσεις μεταξύ του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και της συμβατικής γεωργίας. Τέλος, παρουσιάζονται οι κυριότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που έχουν προέλθει από την παραγωγή αγαθών με συμβατικές μεθόδους, και συγκεκριμένα τα προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί στα νερά, στο έδαφος, στη βιοποικιλότητα και στην ενέργεια. Στο Κεφάλαιο 3, παρουσιάζονται οι αρχές και οι στόχοι της βιολογικής γεωργίας, σύμφωνα με το ιδεολογικό πλαίσιο που η ίδια έχει θέσει, με σκοπό τον εντοπισμό των κυριότερων στοιχείων της. Αρχικά, επιχειρείται ιστορική αναδρομή όσον αφορά στην εξέλιξη της βιολογικής γεωργίας καθώς και των εναλλακτικών ρευμάτων της γεωργίας. Η ολιστική προσέγγιση, η διαχρονική αντιμετώπιση και η άμεση σύνδεση παραγωγού-καταναλωτή αποτελούν τις γενικές αρχές της βιολογικής γεωργίας και αποτελούν μαζί με την έννοια της πρόληψης το πλαίσιο που ακολουθεί ο βιοκαλλιεργητής. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στη περιβαλλοντική διάσταση της βιολογικής γεωργίας και συγκεκριμένα στην επίδραση που έχει στο περιβάλλον, στο έδαφος, στην βιοποικοιλότητα και στην ποιότητα των προϊόντων. Τέλος, παρουσιάζεται η σημερινή κατάσταση της βιολογικής γεωργίας στην Ευρώπη και την Ελλάδα καθώς και το 'προφίλ' του καταναλωτή βιολογικών προϊόντων. Στο Κεφάλαιο 4, περιγράφεται ο διάλογος που έχει ξεκινήσει για την βιολογική γεωργία καθώς και τις διαφορετικές προσεγγίσεις που υπάρχουν για το θέμα. Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης, ιδιαίτερα οι τρεις διαστάσεις της, οικονομία, κοινωνία, περιβάλλον, αποτελούν την βάση για τον παραπάνω διάλογο. Έτσι, αρχικά δίνεται ο ορισμός της βιώσιμης γεωργίας, ενώ τονίζεται ότι σε κάθε γεωργική εκμετάλλευση δεν υπάρχει ορισμένη συνταγή για αειφορία, αλλά πλήθος από πρακτικές που λειτουργούν προς αειφορική κατεύθυνση. Στη συνέχεια εκφράζεται μία διαφορετική προσέγγιση σχετικά με την περιβαλλοντική πλευρά της βιολογικής γεωργίας. Τέλος, εξετάζεται η οικονομική και κοινωνική διάσταση των βιολογικών προϊόντων σε συνάρτηση με το κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο που υπάρχει. Το ζήτημα της παραγωγικότητάς σε ένα γεωργικό σύστημα συνδέεται με την κάλυψη των παγκόσμιων διατροφικών αναγκών ενώ διατυπώνεται η έννοια του «κρυμμένου» κόστους και η επίδρασή του στις τιμές των βιολογικών προϊόντων. Στο Κεφάλαιο 5, παρουσιάζεται η εμπειρική-ποσοτική έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε μία προσπάθεια να συνδεθεί το θεωρητικό πλαίσιο, που αναπτύχθηκε στα προηγούμενα κεφάλαια, με την συλλογή στοιχείων από πρωτογενή έρευνα καθώς και η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Η περίπτωση "μελέτης αφορά την Ένωση Βιοκαλλιεργητών Βορείου Ελλάδας η οποία πληρεί μία βασική αρχή της βιολογικής γεωργίας αυτή της άμεσης επαφής καταναλωτή-παραγωγού και για αυτό τον λόγο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το αντικείμενο της έρευνας επικεντρώνεται στην διερεύνηση του βαθμού συνειδητοποίησης των βιοκαλλιεργητών σε σχέση με το θεωρητικό πλαίσιο που το κίνημα της βιολογικής γεωργίας έχει θέσει. Η μεθοδολογία που επιλέγεται όσον αφορά την προσέγγιση ενός βιολογικού γεωργικού συστήματος λαμβάνει υπόψη της τα κοινωνικό-παραγωγικά χαρακτηριστικά που υπάρχουν μέσα σε αυτό, ενώ για την διεξαγωγή της έρευνας χρησιμοποιείται το ερωτηματολόγιο συνέντευξης. Τέλος, με την βοήθεια της περιγραφικής και συμπερασματολογικής στατιστικής γίνεται η παρουσίαση και ανάλυση αποτελεσμάτων καθώς και η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων.
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
