Οι τροφιμογενείς και υδατογενείς παρασιτώσεις που οφείλονται σε διάφορα πρωτόζωα και έλμινθες έχουν μελετηθεί εκτενώς μέχρι σήμερα όσον αφορά στα σωματικά σημεία και συμπτώματα που προκαλούν στον άνθρωπο, όπως είναι φέρ’ ειπείν, η διάρροια, ο πυρετός, το κοιλιακό άλγος. Στην παρούσα εργασία θα επικεντρωθούμε σε μερικά από τα πιο γνωστά παράσιτα, το Toxoplasma gondii, την Taenia solium, το Cryptosporidium parvum και την Trichinella spiralis, τα οποία μεταδίδονται μέσω των ζώων (κυρίως των χοίρων), είτε κατά την κατανάλωση του κρέατός τους, είτε μέσω των κοπράνων τους που έρχονται σε επαφή με άλλα τρόφιμα, είτε μέσω του νερού που έχει επίσης μιανθεί από κόπρανα μολυσμένου ζώου.
Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι οι συνθήκες υγιεινής σε οτιδήποτε αφορά στα τρόφιμα και στο νερό παίζουν καθοριστικό ρόλο για τη μετάδοση ή μη των παρασίτων. Η παντελής έλλειψη ικανοποιητικών συνθηκών υγιεινής στις αναπτυσσόμενες χώρες συνεπάγεται υψηλότερα ποσοστά παρασιτώσεων στους κατοίκους των χωρών αυτών, σε αντίθεση με τον ανεπτυγμένο κόσμο όπου ο μόνος κίνδυνος για τέτοιες λοιμώξεις έγκειται στην, σχετικά σπάνια, αμέλεια των βιομηχανιών ή στην απροσεξία του καταναλωτή κατά τον χειρισμό των τροφίμων. Ωστόσο, αν και οι παρασιτώσεις δεν εκδηλώνονται τόσο συχνά, δεν παύουν να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες για ανοσοκατεσταλμένα άτομα ή για έγκυες μητέρες, όπου υπάρχει ο κίνδυνος μετάδοσής τους στο έμβρυο, με σοβαρές συνέπειες για την υγεία του.
Πίσω όμως, από τα γαστρεντερικά συμπτώματα των παρασιτώσεων ίσως να κρύβονται σοβαρότερες επιπλοκές που σταδιακά τα τελευταία χρόνια βγαίνουν στο φως. Αυτές οι επιπλοκές αφορούν στην ψυχική υγεία, καθώς δημοσιεύονται όλο και περισσότερες μελέτες που διερευνούν την συμβολή τους στην πρόκληση ψυχικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη, η διπολική διαταραχή και η σχιζοφρένεια, ως απόρροια της λοίμωξης του ατόμου από κάποιο παράσιτο. Αν και οι έρευνες αδυνατούν προς το παρόν να αποδείξουν με σαφήνεια αυτή τη συσχέτιση, διότι εμπλέκονται πολλοί παράγοντες στην εκδήλωση αυτών των νοσημάτων, παρουσιάζουν στοιχεία που δεν γίνεται να αγνοήσουμε.
Γνωρίζουμε ότι το T. gondii και η T. solium έχουν την ικανότητα να εγκαθίστανται στον εγκέφαλο του ασθενούς για μεγάλα χρονικά διαστήματα, επομένως υπάρχει το ενδεχόμενο η φλεγμονή που προκαλούν και η ανοσολογική απόκριση να οδηγούν μακροπρόθεσμα σε αλλαγές στην νοητική κατάσταση του ατόμου και ίσως να επηρεάζουν την συμπεριφορά του. Ακόμα, το κρυπτοσπορίδιο και η τριχινέλλα μεταβάλλουν την εύρυθμη λειτουργία του εντερικού συστήματος και ίσως κατ’ επέκταση, δεδομένης και της σύνδεσης εντέρου και εγκεφάλου, να επιφέρουν αλλαγές σε κάποιες πτυχές της λειτουργίας του.
Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η ανασκόπηση των τρέχοντων ερευνητικών δεδομένων όσον αφορά στην πιθανή αιτιολογική σύνδεση των τροφιμογενών και υδατογενών παρασίτων με ορισμένες ψυχικές διαταραχές. Ακόμα, υπογραμμίζεται το κενό που υπάρχει σήμερα στις έρευνες επί της σύνδεσης αυτής και τονίζεται η ανάγκη μελλοντικών μελετών που θα την τεκμηριώνουν.
In recent years, foodborne and waterborne parasitic infections caused by various protozoa and helminths have been thoroughly studied in terms of the somatic signs and symptoms they cause, i.e. diarrhea, fever, abdominal pain. In the present thesis we focus on certain well- known and well-studied parasites, namely Toxoplasma gondii, Taenia solium, Trichinella spiralis, Cryptosporidium parvum, which are transmitted to humans via animals, such as pigs, either through the consumption of meat and products thereof originating from the infected animals, or when their contaminated stools come into contact with fruits, vegetables or water.
It is therefore evident that, when it comes to food or water, hygiene conditions play a significant role in the transmission of parasites. The lack of sanitary conditions in developing countries results in higher percentages of parasitic infections in these populations. On the other hand, in developed countries the risk of transmission is lower and occurs only in rare cases of negligence by the food industry or from consumer mishandling of certain foods. However, even though parasitic infections do not occur that often, they pose a serious risk to immunocompromised individuals and a threat to the fetus during pregnancy.
Scientists now believe that parasitic infections may lead to severe complications, beyond the well documented gastrointestinal symptoms manifested. These complications could be related to the mental health of the individual, as more and more studies are published which point out the implication of foodborne parasites in psychiatric disorders. Depression, bipolar disorder and schizophrenia are only a few of the mental health disorders that could occur as a result of a parasitic infection. Although studies so far have failed to prove a definitive connection between parasites and mental health, as mental illnesses are extremely complicated, the results and possible correlations reported in these studies should not be ignored.
It is well established that T. gondii and T. solium have the potential to inhabit the human brain of the infected person for long periods of time. Consequently, it seems possible that the resulting inflammation, together with the immune system’s response may lead to developmental changes in the long run, thus altering the individual’s behavior. Moreover, it has been found that C. parvum and T. spiralis may alter the enteric nervous system which, given the gut-brain connection, could cause changes to certain aspects of a person’s behavior.
The aim of this thesis is to provide an integrated review of the current knowledge regarding the possible causal relationship between foodborne parasitic infections and mental health disorders. Furthermore, we highlight the need for further studies in the future that would substantiate this relationship.
