Έμφυλες αναπαραστάσεις στα σχολικά εγχειρίδια θετικής κατεύθυνσης των δύο τελευταίων τάξεων του Δημοτικού σχολείου

 
δείτε την πρωτότυπη σελίδα τεκμηρίου
στον ιστότοπο του αποθετηρίου του φορέα για περισσότερες πληροφορίες και για να δείτε όλα τα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου*
κοινοποιήστε το τεκμήριο




2017 (EL)

Έμφυλες αναπαραστάσεις στα σχολικά εγχειρίδια θετικής κατεύθυνσης των δύο τελευταίων τάξεων του Δημοτικού σχολείου (EL)
Gender representations in Science direction school textbooks in Class 5th and 6th of Primary school (EN)

Πλιόγκου, Βασιλική
Κανταρτζή, Ευαγγελία
Τριανταφύλλου, Μαίρη

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η ανίχνευση των στοιχείων που συνθέτουν την παρουσία του φύλου στα σχολικά εγχειρίδια θετικής κατεύθυνσης του Δημοτικού σχολείου. Συγκεκριμένα, εξετάζονται τα σχολικά εγχειρίδια -Βιβλία και Τετράδια Εργασιών- των Μαθηματικών, της Φυσικής και της Γεωγραφίας των δύο τελευταίων τάξεων του Δημοτικού. Τα σχολικά εγχειρίδια επιτελούν έναν διττό ρόλο. Από τη μια, αποτελούν ένα εργαλείο που βοηθάει στην πρόσβαση στη γνώση και από την άλλη, συμβάλλουν στην υιοθέτηση αντιλήψεων και ιδεολογιών από τους/τις μαθητές/τριες. Για αυτόν τον λόγο θεωρείται σκόπιμο να μελετηθεί ο τρόπος που απεικονίζονται τα φύλα στα σχολικά εγχειρίδια του Δημοτικού. Αρχικά, γίνεται μια σύντομη επισκόπηση των ερευνών που έλαβαν χώρα σε Ελλάδα και εξωτερικό και διερεύνησαν τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεται το φύλο στο σχολείο, στην ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα και απεικονίζεται στα σχολικά εγχειρίδια. Τα αποτελέσματα των ερευνών αναδεικνύουν την ανισότητα που υπάρχει στην παρουσίαση αγοριών και κοριτσιών, κυρίως, στα σχολικά εγχειρίδια θετικής κατεύθυνσης, αλλά και στην απόκλιση που παρατηρείται μεταξύ των φύλων στην επίδοση στα παραπάνω μαθήματα. Ως μέθοδος επεξεργασίας και διερεύνησης των εγχειριδίων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος ανάλυσης περιεχομένου. Μετά την εμβριθή μελέτη των εγχειριδίων, εντοπίστηκαν και ορίστηκαν οι τέσσερις προς διερεύνηση κατηγορίες. Τα ευρήματα της μελέτης έδειξαν ότι τα σχολικά εγχειρίδια θετικής κατεύθυνσης του Δημοτικού σχολείου παρουσιάζουν, ακόμη και σήμερα, στερεότυπες αντιλήψεις γύρω από το φύλο. Από τα αποτελέσματα διαφαίνεται ότι οι άντρες εμφανίζονται περισσότερο, αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικούς ρόλους και ηγετικές θέσεις και απασχολούνται σε όλων των ειδών τα επαγγέλματα. Εν αντιθέσει, οι γυναίκες  εμφανίζονται πιο περιορισμένα, ασχολούνται με πιο παραδοσιακές εργασίες και παρουσιάζονται πιο ευάλωτες και αδύναμες. Παρ’ όλο που τα σημερινά σχολικά εγχειρίδια, συγκριτικά με τα παλαιότερα, επιχειρούν μια πιο δίκαιη παρουσίαση του γυναικείου φύλου και μεγαλύτερη συμμετοχή της γυναίκας στον επαγγελματικό και κοινωνικό στίβο, η προσπάθεια αυτή παραμένει περιορισμένη και αποσπασματική. Τα στερεότυπα μεταξύ των φύλων παραμένουν και η ολιστική αποδόμηση των έμφυλων ταυτοτήτων δεν έχει επιτευχθεί. Ζητούμενο, ωστόσο, αποτελεί και ο τρόπος διαχείρισης των εγχειριδίων από τον/την εκπαιδευτικό, του/της οποίου/ας η στάση οφείλει να προωθεί την ισότητα αγοριών και κοριτσιών εντός και εκτός τάξης. Τέλος, παρουσιάζονται δράσεις που στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών απέναντι σε ζητήματα φύλου.  (EL)
The aim of the current study is the detection of the features that make up the presence of the gender in the Science direction school textbooks in the primary school. Specifically, the tested school textbooks –books and workbooks- are those of Mathematics, Physics and Geography of the last two classes in the primary school. School textbooks have a two-fold role. On the one hand, they constitute a tool which helps the access to the knowledge and, on the other hand, they contribute to the perceptions’ and ideologies’ adoption on behalf of the students. For this reason, the way in which the genders are depicted in the school textbooks in the primary school is considered significant to be studied. At first, there is a short preview of the researches which took place in Greece and abroad and explored the way in which the gender is depicted at school, in the wider educational community and in school textbooks. The findings of the researches accentuate the existing inequality in the boys’ and girls’ presentation in the Science direction school textbooks, and the deviation that is observed between the genders in the performance on the above subjects. The method used to edit and explore textbooks was through the content analysis. After studying the textbooks thoroughly, the four to be explored categories were located and defined. The findings of the study showed that the Science direction school textbooks in the primary school present, even today, stereotype perceptions about the gender. Through the results it is projected that men appear more often, have primary roles and leadership positions and are occupied in all kinds of occupations. On the contrary, women appear less, are occupied in more traditional tasks and are presented weaker and more vulnerable. Although the current school textbooks, in comparison with the older ones, dare to have a more just presentation of the female gender and a greater female participation in the professional and social realm, this effort still remains limited and fragmentary. There are still stereotypes between the two genders and the holistic deconstruction of the gendered representations has not been achieved. However, it is expected to be realised the way in which school textbooks are used by each teacher, whose attitude should promote the equality between boys and girls inside and outside the classroom. Lastly, there are shown actions which aim at the teachers’ awareness towards gender issues.  (EN)

info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion

σχολικά εγχειρίδια θετικής κατεύθυνσης Δημοτικού σχολείου (EL)
στερεότυπα (EL)
έμφυλες αναπαραστάσεις (EL)
εκπαιδευτικοί (EL)
φύλο (EL)
stereotypes (EN)
gender (EN)
gendered representations (EN)
teachers (EN)
Science direction school textbooks (EN)


Έρευνα στην Εκπαίδευση

Ελληνική γλώσσα

2017-07-07


Ε.Π.Ε.Ε.Π. / Laboratory of Research in Pedagogy and Educational Practices (EL)

2241-7303
Έρευνα στην Εκπαίδευση; Τόμ. 6 Αρ. 1 (2017); 140-160 (EL)
Hellenic Journal of Research in Education; Vol. 6 No. 1 (2017); 140-160 (EN)

Copyright (c) 2017 Βασιλική Πλιόγκου, Ευαγγελία Κανταρτζή, Μαίρη Τριανταφύλλου (EN)



*Η εύρυθμη και αδιάλειπτη λειτουργία των διαδικτυακών διευθύνσεων των συλλογών (ψηφιακό αρχείο, καρτέλα τεκμηρίου στο αποθετήριο) είναι αποκλειστική ευθύνη των αντίστοιχων Φορέων περιεχομένου.