Η μη αναμενόμενη χαμηλή σχολική επίδοση ή «υποεπίδοση» αποτελεί ένα ιδιαίτερα συχνό και σύνθετο φαινόμενο που απαντά σε μαθητές απ’ όλο το εύρος των γνωστικών και μαθησιακών ικανοτήτων και ιδιαίτερα στους μαθητές με υψηλές ικανότητες. Παρά τη συχνότητά της, ωστόσο, η υποεπίδοση αποτελεί ζήτημα που έχει απασχολήσει ελάχιστα την ελληνική εκπαιδευτική έρευνα. Η ανεπαρκής μελέτη του φαινομένου και των παραγόντων που συνδέονται με την εμφάνισή του, καθώς και η απουσία μεθόδων εντοπισμού μαθητών υψηλών ικανοτήτων με υποεπίδοση συνεπάγεται την απουσία στοχευμένων κι αποτελεσματικών μεθόδων για την αντιμετώπισή του. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η παρούσα εργασία αποβλέπει στον εντοπισμό μαθητών υψηλών γνωστικών και μαθησιακών ικανοτήτων με υποεπίδοση και τη διερεύνηση της σχέσης της με μια σειρά παραγόντων, όπως τα κίνητρα, η αυτορρύθμιση, οι στάσεις απέναντι στο σχολείο και τους εκπαιδευτικούς, με βάση το Μοντέλο Προσανατολισμού στην Επίδοση. Προς το σκοπό αυτό στην παρούσα έρευνα συμμετείχαν 519 μαθητές Γυμνασίου από 7 δημόσια σχολεία της Αθήνας με μέση ηλικία τα 13,7 έτη. Για τον εντοπισμό των μαθητών υψηλών ικανοτήτων κι εκείνων που παρουσίαζαν υποεπίδοση χρησιμοποιήθηκαν οι Προοδευτικές Μήτρες του Raven και το Κριτήριο Μαθησιακής Επάρκειας Detroit, καθώς και οι καρτέλες της σχολικής βαθμολογίας τους. Από την ανάλυση εντοπίστηκαν συνολικά 76 μαθητές με υποεπίδοση εκ των οποίων 15 παρουσίαζαν υψηλές γνωστικές και μαθησιακές ικανότητες, ενώ 61 προέρχονταν από το υπόλοιπο εύρος των γνωστικών και μαθησιακών ικανοτήτων. Περαιτέρω αναλύσεις του ρόλου των στάσεων απέναντι στο σχολείο, όπως προέκυψαν από τη χορήγηση του Ερωτηματολογίου Νοοτροπιών απέναντι στο Σχολείο, κατέδειξαν ότι οι μαθητές με υποεπίδοση παρουσίαζαν στατιστικά σημαντικές διαφορές από τους συμμαθητές τους στα κίνητρα και την αυτορρύθμιση. Επιπλέον, οι μαθητές με χαμηλή αποτίμηση των ακαδημαϊκών στόχων, φτωχά κίνητρα και ελλιπή αυτορρύθμιση έτειναν να παρουσιάζουν σοβαρότερη υποεπίδοση από τους συμμαθητές τους. Τα παραπάνω ευρήματα μπορούν να συμβάλουν στην κατεύθυνση της καλύτερης κατανόησης της υποεπίδοσης, αλλά και του σχεδιασμού παρεμβάσεων για την ψυχοπαιδαγωγική αποκατάστασή της.
(EL)
Performing below potential in school, also known as ‘academic underachievement’ describes a complex phenomenon which may affect students of all cognitive and learning ability ranges and especially high ability students. Underachievement has been often reported as a common issue among educational settings. However, there is still poor research regarding Greek underachieving students. Both the limited investigation of underachievement and the factors that may influence it, and the absence of specific methods of identifying high ability underachievers has led to lack of efficient interventions to prevent or reverse the pattern of underperforming. In this regard, this study aims to identify high ability underachievers and examine the relationship between underachievement and a series of attitudes to towards school based on the Achievement Orientation Model. For the purposes of the research, 519 students from 7 public secondary schools with mean age of 13,7 years participated. Analyses showed that 76 students were underachieving, whilst 15 of them were also displaying high cognitive and learning abilities. Further analysis demonstrated that underachievers tended to differ by typical achievers and overachievers in terms of their motivation and self-regulation. Much more, poor goal valuation, motivation and self-regulation were found to be linked with the severity of underachievement. The results may contribute to further understanding underachievement and designing proper interventions for its prevention and reversal.
(EN)
