Η παρούσα εργασία ασχολείται με την Βυθομετρική και ιζηματολογική μελέτη της
λεκάνης του Λιμένα Πειραιά. Είναι μία εκτενής εργασία που εκπονήθηκε με στόχο
την προσέγγιση των αλλαγών στην μορφολογία του Λιμένα του Πειραιά, όπως και οι
τυχόν περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Tην 26η Απριλίου 2016 έγινε η συλλογή των βαθυμετρικών δεδομένων και των
ηχογραφημάτων πλευρικής σάρωσης για την αποτύπωση του πυθμένα του Λιμανιού με
σαρωτή πλευρικής σάρωσης (sidescan) και χρήση του μονοδεσμικού βυθομέτρου
Humminbird. Ακολούθησε η συλλογή των δειγμάτων ιζήματος (5 Μαΐου 2016) σε δέκα
θέσεις στον Λιμένα του Πειραιά με τη βοήθεια ενός δειγματολήπτη τύπου EKMAN και
με τη συνδρομή του Ρ/Κ ΑΤΛΑΣ. Εν συνεχεία τα δείγματα αναλύθηκαν κοκκομετρικά
στο Εργαστήριο Φυσικής Γεωγραφίας του Τμήματος Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος και
γεωχημικά στο Εργαστήριο Χημείας Περιβάλλοντος του Τμήματος Χημείας. Τέλος,
μελετήθηκαν οι αλλαγές της ακτογραμμής του λιμανιού του Πειραιά με βάση
ιστορικούς χάρτες ενώ διερευνήθηκαν και οι αλλαγές του βάθους μέσω της
σύγκρισης παλαιότερων χαρτών με το υφιστάμενο υπόβαθρο του Κεντρικού Λιμένα
Πειραιά.
Από την ψηφιοποίηση της ακτογραμμής του λιμένα του Πειραιά από παλαιούς χάρτες
των ετών 1913, 1953 και μετά από σύγκριση με τη σημερινή του μορφή διακρίνεται
η σταδιακή εξέλιξη του λιμένα με προσχώσεις και επιμηκύνσεις των προβλητών
παραβολής και πρόσδεσης πλοίων. Έτσι, από το χάρτη του 1953 μέχρι σήμερα το
λιμάνι έχει επεκταθεί κατά περίπου 8.000 m2.
Κοκκομετρικά το μεγαλύτερο μέρος του λιμανιού καλύπτεται από άμμο και χάλικες,
ενώ η ακουστική αποτύπωση του πυθμένα του Κεντρικού Λιμένα έδειξε ότι δεν
παρουσιάζει ουσιαστικές αλλαγές (κάποια ποικιλομορφία) ως προς την
ανακλαστικότητα του πυθμένα. Σε όλη την περιοχή εμφανίζονται ιζήματα (σε
ορισμένες θέσεις ίσως και το ομαλό στερεό υπόβαθρο) χωρίς βλάστηση ενώ ανά
διαστήματα εμφανίζονται ανθρωπογενείς παρεμβάσεις όπως απολεσθέντα ναύδετα,
ρόδες κ.α.
Η περιβαλλοντική έρευνα έδειξε ότι το πλήθος των δραστηριοτήτων που λαμβάνουν
χώρα στην ευρύτερη περιοχή του λιμανιού έχουν το αποτύπωμα τους στο πυθμένα του
λιμένα. Σε γενικές γραμμές η εικόνα που παρουσιάζει το κεντρικό λιμάνι του
Πειραιά είναι ικανοποιητική. Οι περιοχές όπου εμφανίζονται επίπεδα υψηλών
ποσοστών επιβάρυνσης σε ανθρωπογενή μέταλλα είναι η περιοχή των μόνιμων
δεξαμενών επί της Ακτής Βασιλειάδη και η περιοχή του μώλου της Τρούμπας. Οι
περιεκτικότητες οργανικού άνθρακα στα ιζήματα εμφάνισαν σημαντική διακύμανση
μεταξύ των σημείων (24,5%), ενώ οι τιμές τους είναι υψηλότερες σε σχέση με
ανοικτές θαλάσσιες περιοχές (Λεκάνη Ρόδου, Βόρεια Κρήτη, Κρητικό πέλαγος, ΒΔ
Σαρωνικός) αλλά παρόμοιες με τιμές από ιζήματα της Ελευσίνας και της Ψυτάλλειας
του 2005 και από κλειστούς κόλπους και εκβολές ποταμών.
(EL)
This work deals with the bathymetric and sedimentological study of the basin of
the Port of Piraeus aiming to identify changes in the morphology of the Piraeus
Port, as well as any environmental impact.
The fieldwork carried out on the 26th of April 2016, included the collection of
bathymetric data with the use of single beam sonar Humminbird and side scan
records with side scan (Humminbird 998C SI Combo). This work followed by the
collection of sediment samples with an EKMAN type of grabber in 10 locations
within the Port of Piraeus; this work took place on the 5th of May 2016 with
the use of the vessel P/K ATLAS. The samples were then analyzed
granulometrically in the Laboratory of Physical Geography of and geochemically
in the Laboratory of Environmental Chemistry. For the evolution of the Port of
Piraeus historical maps were gathered and compared after digitizing.
The port of Piraeus from the old maps of the years 1913 and 1953 shows a
remarkable evolution that was continued till 1982, when it obtained its present
shape with additional piers and ship moorings. Thus, the port from 1953 to 2016
was extended by approximately 8.000 m2 .
Granulometricaly, most of the port is covered by sand and gravel, while
acoustic surveying the bottom of the Main Port showed no significant changes
(variation) in bottom reflectivity, whilst in some places seems to be present
its basement. Throughout the whole area there is any vegetation while
periodically appear anthropogenic interference as lost buoys, wheels etc.
Environmental research showed that the various activities taking place in the
area of the port have their imprint in bottom sediments although the overall
picture of the port could be regarded as satisfactory. High rated levels of
anthropogenic metals appeared is the area close by the permanent tanks on
Vassiliadis Coast and at the area of the mole of Troumpa. The organic carbon
concentrations in sediments showed significant variation (from 24.5% -30.0 %),
with their values to be higher than those in open Aegean sea, but similar to
those observed in Eleusis and Psitalia broader area in 2005 and in some
semi-enclosed bays.
(EN)
