Στα μέσα της 3ης χιλιετίας χρονολογείται η έναρξη του εμπορίου μακράς εμβέλειας στο Αιγαίο, γεγονός που δημιούργησε ένα εύφορο πεδίο ανταλλαγής ιδεών, τεχνογνωσίας και τεχνέργων και συντέλεσε στη δημιουργία μιας «πολιτισμικής κοινής». Σύμφωνα με αρκετούς ερευνητές, αποτέλεσμα του συγκεκριμένου φαινομένου είναι η μεγάλη διασπορά κυκλαδικών αντικειμένων και πρώτων υλών σε περιοχές εκτός των Κυκλάδων, ενώ οι κάτοικοι των Κυκλάδων παρουσιάζονται ως θαλασσοπόροι και κύριοι διακινητές τους.
Κατά τη μελέτη του υλικού πολιτισμού των αττικών και ευβοϊκών νεκροταφείων της ΠΕΧ, έχουν διαπιστωθεί έντονα κυκλαδικά στοιχεία στην ταφική αρχιτεκτονική, στα κινητά ευρήματα και στις ταφικές πρακτικές. Η παραπάνω παρατήρηση οδήγησε στη διαπίστωση ότι τα προαναφερθέντα νεκροταφεία διαφοροποιούνται από αυτά της ηπειρωτικής Ελλάδας της ίδιας περιόδου και ότι παρουσιάζουν περισσότερες ομοιότητες με τα νεκροταφεία των Κυκλάδων, γεγονός που οδήγησε μερίδα επιστημόνων, να τους αποδώσουν τον χαρακτηρισμό «πρωτοκυκλαδικά νεκροταφεία».
Ο χαρακτηρισμός αυτός είναι αποτέλεσμα της προγενέστερης έρευνας αλλά και της πεποίθησης πολλών αρχαιολόγων ότι τα ευρήματα που συνοδεύουν έναν νεκρό είναι απαραιτήτως ενδεικτικά της καταγωγής ή της κοινωνικής του θέσης. Κατά συνέπεια, θεωρείται δεδομένη η παρουσία ανθρώπων από τις Κυκλάδες στις συγκεκριμένες θέσεις, η οποία σύμφωνα με ορισμένους μελετητές πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του αποικισμού των συγκεκριμένων περιοχών. Επιπλέον, με αυτόν τον τρόπο ο υλικός πολιτισμός εξισώνεται με την εθνοτική ταυτότητα των ανθρώπων μιας προϊστορικής κοινότητας.
Στόχος της συγκεκριμένης μελέτης είναι η εξέταση σε ένα πρώτο επίπεδο των κυκλαδικού τύπου νεκροταφείων της Αττικής (Τσέπι, Αστέρια, Άγιος Κοσμάς) και της Εύβοιας (Μάνικα, Γκισούρι, Αγία Τριάδα). Έπειτα, σε ένα δεύτερο επίπεδο επιδιώκεται η εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με το ζήτημα της παρουσίας κυκλαδικών πληθυσμών σε αυτές τις περιοχές και της εθνοτικής ταυτότητας των νεκρών που ενταφιάσθηκαν στα συγκεκριμένα νεκροταφεία. Για την καλύτερη κατανόηση της ΠΧ κοινωνίας, αρχικά εξετάζεται σε θεωρητική βάση το ζήτημα των αποικιών και της εθνοτικής ταυτότητας. Στη συνέχεια, παράλληλα με τα ταφικά δεδομένα εξετάζονται και τα οικιστικά, καθώς στους οικισμούς εντοπίζονται τα προσωπικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης των ατόμων της κοινότητας, από τη μελέτη των οποίων μπορούν να προκύψουν ασφαλέστερα συμπεράσματα για την κοινωνική σύνθεση. Αναφορικά με την ταυτοποίηση της καταγωγής των κατοίκων των παραπάνω περιοχών, χρησιμοποιούνται οι αναλύσεις οστών (αναλύσεις στροντίου και DNA) που έχουν πραγματοποιηθεί στα υπό εξέταση νεκροταφεία, καθώς μόνο αυτές μπορούν να προσφέρουν περισσότερο ασφαλείς απαντήσεις. Στο τέλος, παρουσιάζονται τα συμπεράσματα που προέκυψαν από τη σύνθεση των δεδομένων.
(EL)
In the middle of 3rd millennium the long-distance trade is established in the Aegean. This period is marked by widespread changes in economy, society and material culture technology. Moreover, there is evidence which supports the intensification of inter-regional exchange of ideas and material culture, which contributed to the existence of a “cultural koine”. According to many scholars, an effect of this phenomenon is the large distribution of Cycladic objects and raw material to adjacent areas, while the role of islanders is considered as vital in relation to the distribution of these artifacts.
In the case of Attica and Euboea, burial practices as well as several classes of artifacts are connected to the Cyclades. On the basis of these remarks, many researchers believe that these cemeteries are quite different from those of mainland and they display similarities with the Cycladic cemeteries of this period. According to them, these sites were characterized as “early Cycladic cemeteries”.
This characterization is a result of the belief that the artifacts which accompany the dead are indicative of his origin and social position. Therefore, the presence of certain material culture remains has been considered as evidence of the activities of people with specific identity, suggesting a strong relationship between material culture and ethnic identity and presenting the islanders as colonists to Attica and Euboea.
Τhe aim of this study firstly is the examination of the Cycladic-type cemeteries of Attica (Tsepi, Asteria, Aghios Kosmas) and Euboea (Manika, Gkisouri, Aghia Triada). Secondly, we draw conclusions about the presence of Cycladic people in these areas and the ethnic identity of the buried people at these cemeteries. For a better understanding of EBA community, the issues of “ethnic” identity and Cycladic colonies are thoroughly examined as a result of the interpretation of the archaeological data from the cemeteries. Then, the archaeological data from settlements is examined as well, since the personal items of community members are indentified in settlements, thus we can draw better conclusions about the social construction. Regarding the identification of the origin of the dead, the results of osteoarchaeological study (strodium and DNA analysis) are used, since only this kind of study can provide secure results. The final conclusions are drawn after a synthesis of data.
(EN)
