Η παρούσα διατριβή χωρίζεται σε τέσσερα κεφάλαια από τον αριθμό των περιοχών τις Ρουμανίας, όπου δραστηριοποιήθηκε ο εκεί Ελληνισμός, που κατά τον ΙΘ΄ αιώνα αναπτύχθηκε και οργανώθηκε σε κοινότητες, ανεγείροντας ναούς. Στον πρώτο κεφάλαιο ασχοληθήκαμε με την περιοχή της Δοβρουτσάς, όπου στις δεκαετίες του ’50-’60 του ΙΘ΄ αιώνα αναγέρθηκαν οι ναοί: του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Τούλτσεας (1848-1854), του Αγίου Νικολάου Μαγγάλιας (1854), του Αγίου Νικολάου Τσερναβόντας (1862), της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Κωνστάντζας (1865-1868) και του Αγίου Νικολάου Σουλινά (1866-1867). Την εποχή εκείνη, η περιοχή της Δοβρουτσάς ανήκε στην οθωμανική αυτοκρατορία και η ανοικοδόμηση των ναών γινόταν αφού πρώτα η χριστιανική κοινότητα είχε λάβει ειδικό σουλτανικό φιρμάνι γι΄ αυτό το σκοπό. Σήμερα σώζονται μόνο τρεις ναοί που ανήκουν στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής και οι οποίοι εξετάζονται πρώτα και οι άλλοι δυο που μπαίνουν στην κατηγορία των μη σωζόμενων ναών που μένουν τελευταία. Ο πρώτος ναός κατά σειρά είναι ο ελληνικός ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος της Κωνστάντζας, ο οποίος κτίστηκε βάση φιρμανιού του Σουλτάνου Αβδούλ Αζίζ του 1863 με πρωτοβουλία του Κεφαλλονίτη αρχιμανδρίτη Φίλιππου Τζουλάτη. Ο ναός σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Ιωάννη Θεοχαρίδη και οι εργασίες ανεγέρσεως έγιναν μεταξύ 1865-1868. Τα εγκαίνια του ναού έγιναν από τον μητροπολίτη Δρύστρας Διονύσιο (1851-1878). Ο ναός βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της πόλης και είναι τοποθετημένος σε ένα ακρωτήριο της ανατολικής ακτής της Κωνστάντζας. Χτίστηκε πάνω σε ψηλό βάθρο, λόγω του επικλινούς εδάφους προς ανατολάς, 1,50 μ. πιο ψηλά από το επίπεδο του πεζοδρομίου. Ο ναός είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, εσωτερικών διαστάσεων 14,20Χ24,00μ., χωρίς την κόγχη του ιερού, με τετράρριχτη στέγη. Η τοιχοποιία του ναού έχει γίνει με αργολιθοδομή και πλίνθους, πάχους γύρω στα 1,05 μ., η οποία σήμερα είναι επιχρισμένη. O ναός φιλοτεχνήθηκε κατά παράδοση από έναν αγιογράφο του Αγίου Όρους, το όνομα του οποίου μας παραμένει άγνωστο στην τέχνη της ελαιογραφίας. Στη δεκαετία του ’80 ο ναός ζωγραφίστηκε εκ νέου στη τεχνική της νωπογραφίας από τον αγιογράφο Ράντου Νικολάε από το Βουκουρέστι. Ο επόμενος ναός είναι ο ελληνικός ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου της Τούλτσεας που χτίστηκε με φιρμάνι του Σουλτάνου Αβδούλ Μετζήτ το 1848 με τις προσφορές των αειμνήστων κτητόρων: Θεοδώρου Ασλάνη, Ιωάννου Κατέλλου, Σωτηράκη Κομνηνού, Χρήστου Χρηστάκη και Ασλάνη Σ. Ασλάνη. Εργολάβος του ναού ήταν ο αρχιτέκτονας Στέφανος Ντοπρόν, ο οποίος για την αποπεράτωση του ναού χρησιμοποιήθηκε πέτρες από τα ερείπια του ρωμαϊκού κάστρου του αρχαίου Αιγισσού, που βρισκόταν στο λόφο του «μνημείου». Ο ναός εγκαινιάστηκε το 1854 από τον μητροπολίτη Δρύστρας Διονύσιο και χρησιμοποιήθηκε ως μητροπολιτικός ναός της μητρόπολης Δρύστρας. Ο ναός βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της πόλης και κτίστηκε κάτω από το φυσικό έδαφος του δρόμου, καθώς περιβάλλεται από μεγάλη αυλή. Η υψομετρική διαφορά του φυσικού εδάφους από το δάπεδο του ναού, κρύβει τις πραγματικές του διαστάσεις, προσδίδοντάς του χαμηλές αναλογίες, ενώ εξωτερικά δεσπόζει το κωδωνοστάσιο. Ο ναός είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, εσωτερικών διαστάσεων 18,00Χ40,00μ., με δίρριχτη στέγη, που χτίστηκε τρισυπόστατος με αρχικό σκοπό να λειτουργήσει ως μητροπολιτικός. Το ιερό είναι τρίκογχο με τρεις ημικυκλικές κόγχες και τρεις άγιες τράπεζες από τις οποίες η κεντρική είναι πιο ευρύχωρη και ψηλή. Ο ναός αρχικά φιλοτεχνήθηκε από άγνωστους αγιογράφους στην τεχνική της ελαιογραφίας. Η μεγάλη πυρκαγιά που υπέστη ο ναός κατέστρεψε μεγάλο μέρος των τοιχογραφιών. Με την αναπαλαίωση που έγινε στη δεκαετία του ‘80 συντηρήθηκαν τις παραστάσεις που απέμειναν και ζωγραφίστηκαν εκ νέου τα υπόλοιπα.
