ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Στο σύγχρονο κλινικό περιβάλλον η επαγγελματική ικανότητα των νοσηλευτών συνίσταται από τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τη συμπεριφορά τους και καθορίζει την ακεραιότητά τους στο χώρο της εργασίας τους. Η εκτίμηση της νοσηλευτικής ικανότητας θα πρέπει να αποτελεί θεμελιώδη λειτουργία στα συστήματα διασφάλισης ποιότητας, στο σχεδιασμό και στη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού και στην ελεύθερη διακίνηση των νοσηλευτών μέσα σε μια ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση.ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση των ικανοτήτων νοσηλευτών που εργάζονται σε διαφορετικά τμήματα νοσοκομείων, η μεταξύ τους σύγκριση και η συσχέτισή τους με συγκεκριμένους δημογραφικούς παράγοντες.ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Η θεωρία της P. Benner χρησιμοποιήθηκε ως το θεωρητικό πλαίσιο για την προσέγγιση της νοσηλευτικής ικανότητας. Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 261 νοσηλευτές από πέντε νοσοκομεία της Βόρειας Ελλάδας. Οι νοσηλευτές προέρχονταν από τμήματα του Παθολογικού (Ν=63) και του Χειρουργικού Τομέα (Ν=67), από Χειρουργεία (Ν=40), από Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών (Ν=40) και από Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (Ν=51). Η συλλογή των δεδομένων έγινε με την Κλίμακα Ικανότητας των Νοσηλευτών (Nurse Competence Scale-NCS), η οποία μετράει επίπεδο και συχνότητα χρήσης σε 73 ικανότητες, ομαδοποιημένες σε επτά κατηγορίες. Της κύριας μελέτης προηγήθηκε πιλοτική για τον έλεγχο της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας της Κλίμακας, καθώς χρησιμοποιούνταν για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η αξιοπιστία της Κλίμακας υπολογίστηκε με το συντελεστή Cronbach’s alpha (α) στο σύνολο του δείγματος, ο οποίος βρέθηκε ότι είναι 0,98 για τη μέτρηση του επιπέδου της ικανότητας των νοσηλευτών και 0,96 για τη μέτρηση της συχνότητας χρήσης της. Η στατιστική ανάλυση έγινε με περιγραφικούς όρους και με μη παραμετρικά στατιστικά κριτήρια λόγω της μη ύπαρξης κανονικότητας στην κατανομή των δεδομένων.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι νοσηλευτές του δείγματος αξιολόγησαν το συνολικό επίπεδο της ικανότητάς τους ως «καλό» (Μ=7,30±1,40). Οι νοσηλευτές των ΜΕΘ αυτο-αξιολογήθηκαν υψηλότερα από όλους (Μ=7,74±1,42), ενώ οι νοσηλευτές των Χειρουργείων κατατάχθηκαν χαμηλότερα από όλους με μέσο όρο 6,65±1,56. Στο σύνολό τους οι νοσηλευτές θεώρησαν ότι έχουν υψηλότερα επίπεδα ικανότητας σε δεξιότητες και διεργασίες που ανήκουν στις κατηγορίες: «Διαχείριση Καταστάσεων» (Μ=7,99±1,21), «Βοηθητικός Ρόλος» (Μ=7,85±1,23) και «Εργασιακός Ρόλος» (Μ=7,58±1,45). Λιγότερο ικανούς κατέταξαν τους εαυτούς τους στις κατηγορίες της Διδασκαλίας-Καθοδήγησης και των Θεραπευτικών Παρεμβάσεων (Μ1=6,51±1,83 και Μ2=6,99±1,80, αντίστοιχα). Η συχνότητα χρήσης των ικανοτήτων σχετίστηκε σημαντικά θετικά με το αντίστοιχο επίπεδό τους (ρ=0,702, p<0,001). Αντίθετα, δε βρέθηκε συσχέτιση κανενός δημογραφικού παράγοντα με το συνολικό επίπεδο της ικανότητας των νοσηλευτών του δείγματος.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι νοσηλευτές των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας παρουσιάστηκαν περισσότερο ικανοί από όλους, γεγονός που, πιθανόν, δικαιολογείται από τη βαρύτητα της κατάστασης των ασθενών που διαχειρίζονται και την εξειδικευμένη φροντίδα που παρέχουν. Αντίθετα, λιγότερο ικανοί αναδείχθηκαν οι νοσηλευτές των Χειρουργείων, πιθανόν λόγω του τρόπου οργάνωσης και παροχής της φροντίδας στο χώρο τους. Το χαμηλό επίπεδο που όλοι οι νοσηλευτές θεώρησαν ότι έχουν στην κατηγορία της Διδασκαλίας-Καθοδήγησης, αναδεικνύει την ανάγκη για ενίσχυση των εκπαιδευτικών ικανοτήτων τους μέσα από την προπτυχιακή και μεταπτυχιακή εκπαίδευση. Επιπλέον, το εύρημα αυτό, τονίζει την έλλειψη προσωπικού, γεγονός που εξαντλεί τους κλινικούς νοσηλευτές και παρεμποδίζει την πλήρη ανάπτυξη του ρόλου τους. Η διατήρηση όσων ικανοτήτων αξιολόγησαν ότι κατέχουν σε υψηλό επίπεδο, αλλά και η περαιτέρω ανάπτυξη όλων των υπολοίπων, κρίνεται αναγκαία, ώστε να ενδυναμωθεί η θέση και το επαγγελματικό κύρος των νοσηλευτών. Απαιτείται εκτενέστερη μελέτη του θέματος με μεγαλύτερο δείγμα από περισσότερα νοσοκομεία, ώστε να βελτιωθεί η αξιοποίηση του νοσηλευτικού δυναμικού στη χώρα και, συνεπακόλουθα, η ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας υγείας στο σύνολο του πληθυσμού.
INTRODUCTION: In the contemporary clinical setting professional competence of nurses consists of knowledge, skills and attitude and defines their integrity in their working environment. Evaluation of nursing competence must compose a fundamental function in the quality assurance systems, the planning and management of human force and the free movement of nurses within a wider geographical area, as the European Union.PURPOSE: The purpose of this study was the investigation of the competencies of nurses that work in different hospital units, the comparison between them and their correlation with specific demographic factors.METHODOLOGY: The theory of P. Benner was used as the theoretical framework for the approximation of nursing competence. The study sample consisted of 261 nurses from five hospitals in Northern Greece. The nurses came from units of the Pathological (N=63) and the Surgical Sector (N=67), from Operation Rooms (N=40), from Emergency Departments (N=40) and from Intensive Care Units (N=51). Data were collected with the Nurse Competence Scale (NCS), which measures the level and the frequency of using of 73 competencies grouped in seven categories. Prior to the main study, a pilot study was conducted to test the reliability and validity of the instrument, as it was used for the first time in Greece. The Scale’s reliability was estimated by Cronbach’s alpha coefficient for the sample total, which was found to be 0.98 for the measurement of the level of nurse competence and 0.96 for the measurement of the frequency of its use. Statistical analysis was conducted using descriptive terms and non-parametric statistical tests due to the abnormal distribution of data.RESULTS: Nurses assessed their overall level of competence as “good”(M=7,30±1,40). ICU nurses were self-assessed highest of all (M=7,74±1,42), while operation room nurses were ranked lowest of all with a mean score of 6,65±1,56. As a body, the nurses in the sample considered that they had higher levels of competence in skills and procedures that belonged to the categories of Managing Situations (M=7,99±1,21), Helping Role (M=7,85±1,23) and Work Role (M=7,58±1,45). Least competent they ranked themselves in the categories of Teaching-Coaching and Therapeutic Interventions (Μ1=6,51±1,83 και Μ2=6,99±1,80, respectively). The frequency of using competencies was strongly positively correlated to their respective level (ρ=0,702, p<0,001). On the contrary, no correlation was found between the demographic factors and the overall level of competence of the nurses in the sample.CONCLUSION: The ICU nurses were presented as most competent of all, a fact that is, probably, justified by the severity of the patients’ condition they manage and the skilled care they provide. On the contrary, least competent of all came out to be the operation room nurses, probably due to the way care is organized and delivered in their unit. The low level that all nurses considered they had in the category of Teaching-Coaching reveals the need to enhance their teaching competencies through under- and post-graduate education. Furthermore, this finding highlights the lack of staff, a fact that exhausts clinical nurses and hinders the full development of their role. The preservation of the competencies they assessed they had at a high level, as well as, the further development of all the rest, is therefore warranted, so as to empower the position and the professional status of nurses. A more extensive study is required with a larger sample from more hospitals, so as to improve the development of the nurse force in the country and, consequently, the quality of the health care delivered to the whole population.
