Η διδακτορική αυτή διατριβή, με δείκτη τη δράση και το έργο του Ευγένιου Βούλγαρι, εξέχουσας μορφής των προεπαναστατικών χρόνων, επιχειρεί σφαιρικά να αναδειξη τη σχεση της παιδειας του νεου ελληνισμου, με την ιδεολογια που εξεφρασε ο ευρωπαϊκος διαφωτισμος στον ευρυτερο βαλκανικο χωρο κατα τον 18ο αιωνα. Γεννημα του ευρωπαϊκου ο νεοελληνικος διαφωτισμος, αποτελει μια απο τις κυριες συνιστωσες στη διαμορφωση της πνευματικης και της ιδεολογικης φυσιογνωμιας του νεου ελληνισμου. Ένα απο τα ασφαλεστερα κριτηρια για την αξιολογηση του κινηματος αυτου, ειναι ο βαθμος της δημιουργικης επαφης των ελληνων λογιων με τις ιδεολογικες αξιες που το χαρακτηριζουν. Το ευρυτερο πλαισιο, μεσα στο οποιο εντασσεται ο νεοελληνικος διαφωτισμος οριζεται απο ενα μειζον ζητημα: ποια σχεση των ελληνων λογιων προκυπτει μεσα απο τη διαπλοκη τους με το δυτικοευρωπαϊκο πνευματικο γιγνεσθαι. Εδω ο ευγενιος βουλγαρις βρισκεται στο επικεντρο των ιδεολογικων μεταβολων. Ολοκληρο σχεδον το εργο του, απο τη διδακτικη παρουσια του στα τεσσερα εκπαιδευτικα κεντρα του ελληνισμου, τη μαρουτσαια σχολη των ιωαννινων, τη σχολη κοζανης, την αθωνιαδα ακαδημια και την πατριαρχικη μεγαλη του γενους σχολη, μεχρι τη λαμπρη σταδιοδρομια του στο τσαρικο περιβαλλον της αικατερινης β΄, συντελει αμεσα στη διασυνδεση της ελληνικης παιδειας του 18ου αιωνα με την ευρωπαϊκη φιλοσοφικη και πολιτικη σκεψη, υπο εναν ορο ομως, στη ενσυνειδητη διατηρηση της ελληνορθοδοξης παραδοσης, την οποια εναντι της ευρωπαϊκης, σαφεστατα οριοθετει ο Κλεινος Ευγενιος.
This doctoral thesis, with an index action and work of Eugene Bulgarians prominent form of pre-revolutionary years, attempts to comprehensively enhance the relationship of education of modern Hellenism, the ideology expressed by the European enlightenment in the wider Balkan region during the 18th century. Born of the European enlightenment, the modern Greek is a major component in shaping the intellectual and ideological character of modern Hellenism. One of the safest criteria for the assessment of this movement is the degree of creative contact between Greek scholars with the ideological values that characterize it. The wider context within which falls the modern Greek enlightenment is defined by one major issue: what relationship between Greek scholars emerges from the interweaving them with the western intellectual scene. Here eugene voulgaris at the heart of the ideological changes. Almost the entire project, from the teaching presence in four educational centers of Hellenism, the maroutsaia school of Ioannina, school of Kozani, the athonite academy and the patriarchal great school, until his brilliant career in tsarist environment of Catherine ii , contributes directly to the interface of the greek culture of 18th century European philosophical and political thought, but on one condition, the conscious preservation of the Greek orthodox tradition, which over the Europe, clearly demarcates the Eugene closes.