Όλα τα στελέχη της εκπαίδευσης αλλά και οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, συμφωνούν ότι η κοινωνική και συναισθηματική επάρκεια των μικρών παιδιών έχει κρίσιμη σημασία για την μακροπρόθεσμη επιτυχία τους στις σπουδές τους αλλά και γενικότερα για τη ζωή τους. Έτσι, τα τελευταία χρόνια, έχει δοθεί μεγάλη προσοχή σε προγράμματα που επιδιώκουν την ενίσχυσή της. Η μελέτη αυτή παρουσιάζει τη διαδικασία δημιουργίας, καθώς και τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του προγράμματος προαγωγής της ψυχικής υγείας "Βήματα για τη ζωή». Πρόκειται για ένα ελληνικό καθολικό σχολικό πρόγραμμα πρωτογενούς πρόληψης 25 εβδομάδων, που έχει στόχο τη βελτίωση της κοινωνικής και συναισθηματικής επάρκειας σε μαθητές προσχολικής ηλικίας 4-6 ετών. Το πρόγραμμα χρησιμοποιεί κατάλληλες μεθόδους και στρατηγικές ενώ παράλληλα ενσωματώνει και κάποιο βαθμό συμμετοχής των γονέων. Στην έρευνα για την αποτελεσματικότητά του, συμμετείχαν 79 νηπιαγωγοί, 60 τμημάτων του νομού Βοιωτίας. Η πειραματική ομάδα αποτελούνταν από 518 νήπια, ενώ 480 ήταν τα παιδιά, τα οποία προερχόμενα από παρόμοιες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, αφού εξισώθηκαν με εκείνα της πειραματικής ομάδας ως προς τις μεταβλητές φύλου, εθνικότητας, βαθμό ομιλίας της ελληνικής γλώσσας, οικογενειακή κατάσταση των γονέων και τύπο νηπιαγωγείου που φοιτούσαν (κλασικό-ολοήμερο), αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου.Για τη μέτρηση της αλλαγής στις στάσεις και τις συμπεριφορές των μαθητών, χρησιμοποιήθηκε ένα ερωτηματολόγιο υψηλής αξιοπιστίας εσωτερικής συνοχής, με δείκτες Cronbach’s alpha οι οποίοι κυμάνθηκαν από 0,81 έως 0,97 >0,7. Τα ερωτηματολόγια αυτά συμπληρώθηκαν από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς – υπευθύνους των τάξεων του δείγματος και συγκεντρώθηκαν στην αρχή (πριν την παρέμβαση), αλλά και στο τέλος (μετά την ολοκλήρωση της παρέμβασης) του ακαδημαϊκού έτους.Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του προγράμματος έδειξαν πως η πειραματική ομάδα, με το πέρας της πιλοτικής εφαρμογής, εμφάνισε σημαντικά μεγαλύτερες βελτιώσεις (p< 0,001) από τις επιδόσεις της ομάδας ελέγχου, στις διδαγμένες, υπό αξιολόγηση δεξιότητες: συγκέντρωση προσοχής, συμμετοχή-συνεργασία στην τάξη, αναγνώριση και διαχείριση συναισθημάτων, αποφυγή εκδήλωσης λεκτικής επιθετικότητας, αποφυγή εκδήλωσης σωματικής επιθετικότητας, αποφυγή θυματοποίησης, αυτοεκτίμηση, ενσυναίσθηση, δεξιότητες φιλίας και επίλυση προβλημάτων. Οι έρευνες που έχουν διεξαχθεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, δείχνουν ότι παρόμοια προγράμματα έχουν δείξει βελτίωση όχι μόνο στην κοινωνική και συναισθηματική επάρκεια των μαθητών, αλλά και στις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό για τα σχολεία και για τις κοινότητες να εντοπίσουν και να εφαρμόσουν τέτοιου είδους προσεγγίσεις, οι οποίες έχουν αξιολογηθεί και έχουν κριθεί αποτελεσματικές.
All today’s educators and health professionals, agree that social-emotional development is of critical importance to children’s long term success in school and in life. In result, there has been great attention to curricula that enhance it. This study presents the creation procedure, as well as the results of the evaluation of “Steps for life”, a Greek school-based 25-week primary prevention and mental health promotion universal program, designed to improve social and emotional competence in preschool children aged 4-6, while using appropriate methods and incorporating a degree of parent involvement. 79 kindergarten teachers and their students of 60 classrooms of Viotia prefecture, participated in the study. The experimental group consisted of 518 kindergartners, while 480 children, chosen with socio-economic conditions comparable to the experimental group, and matched regarding gender, ethnicity, ability of spoken language, marital status of their parents and type of attended kindergarten (regular or full time), constituted the control group. A questionnaire of high Cronbach’s alpha internal consistency reliability (ranging from 0,81 to 0,97 >0,7) designed to measure the frequency of students’ behaviors, as observed and rated by their teachers, was used for the evaluation of the program’s effectiveness and was collected in the beginning and at the end of the school year. The results suggest that intervention children showed significantly higher emotion knowledge and social skills compared to the control group. Specifically, they showed significantly (P<0,001) higher reduction in victimization and physical and verbal aggressive behavior and also significantly (P<0,001) higher improvement in self-esteem, concentration, cooperation, empathy, friendship, emotion management and problem solving skills.Research conducted during the past few decades indicates that similar research-based prevention programs have shown improvement in children’s social, emotional, and academic skills. Therefore, it is important for schools, and communities to identify and effectively implement research-based approaches that promote children’s well being.
