Η διασπορά χειρογράφων του Αγίου Όρους σε βιβλιοθήκες του εξωτερικού: η περίπτωση του Κωνσταντίνου - Μηνά Μηνωίδη

 
Το τεκμήριο παρέχεται από τον φορέα :

Αποθετήριο :
Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών
δείτε την πρωτότυπη σελίδα τεκμηρίου
στον ιστότοπο του αποθετηρίου του φορέα για περισσότερες πληροφορίες και για να δείτε όλα τα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου*
κοινοποιήστε το τεκμήριο




2002 (EL)

The dispersion of mount Athos manuscripts in foreign libraries: The case of Constantinos – Minas Minoidis
Η διασπορά χειρογράφων του Αγίου Όρους σε βιβλιοθήκες του εξωτερικού: η περίπτωση του Κωνσταντίνου - Μηνά Μηνωίδη

Melissakis, Zisis
Μελισσάκης, Ζήσης

Την περίοδο 1841-1843, σε μια εποχή που το φαινόμενο των οργανωμένων ξένων αποστολών προς τις αγιορειτικές βιβλιοθήκες, με σκοπό την απόκτηση ελληνικών κωδίκων, έδειχνε να βρίσκεται στο τέλος του, ο Έλληνας λόγιος Κωνσταντίνος (ή Μηνάς) Μηνωίδης πραγματοποίησε δύο περιηγήσεις στον Άθωνα με αυτό ακριβώς το κίνητρο. Κατά τη διάρκεια αυτών των ταξιδιών -μέρος των τριών μεγάλων αποστολών του στην Ανατολή για λογαριασμό της γαλλικής κυβέρνησης- ο Μηνάς επισκέφθηκε τις βιβλιοθήκες δεκαέξι αθωνικών μονών, κατέγραψε τις συνθήκες που συνάντησε εκεί, περιέγραψε τουλάχιστον 2113 χειρόγραφά τους και απέσπασε ολόκληρα ή εν μέρει εκατό περίπου από αυτά, τα οποία σήμερα φυλάσσονται σχεδόν όλα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας.Στην ίδια βιβλιοθήκη φυλάσσεται και το σχετικό αρχειακό υλικό του Έλληνα περιηγητή, οι κατάλογοι χειρογράφων που συνέταξε, οι επιστολές, οι αναφορές, το πρόχειρο ημερολόγιο και οι σημειώσεις του. Όλα αυτά συνιστούν μία πολύτιμη μαρτυρία για το περιεχόμενο και την κατάσταση των αγιορειτικών συλλογών χειρογράφων στα μέσα του 19ου αιώνα, αρκετά δηλαδή πριν από τη δημοσίευση του πρώτου συστηματικού συνολικού καταλόγου από τον Σ. Λάμπρο (1895 και 1900). Μάλιστα οι κατάλογοι του Μηνωίδη αποτελούν για τις περισσότερες μονές την πρώτη προσπάθεια συστηματικής καταγραφής των συλλογών τους.Εκμεταλλευόμενη το παραπάνω υλικό η διατριβή επιχειρεί καταρχήν να ανιχνεύσει με κάθε δυνατή λεπτομέρεια τις ελάχιστα γνωστές έως τώρα μετακινήσεις του Μηνά στο Άγιον Όρος. Η γνώση του ακριβούς δρομολογίου του και των ακριβών ημερομηνιών επίσκεψής του σε κάθε μονή είναι σημαντική για τον εντοπισμό της προέλευσης αρκετών από τους κώδικες που είτε μνημονεύει είτε απέσπασε, χωρίς να αναφέρει άλλες πληροφορίες. Μαζί με τις μετακινήσεις εξετάζονται και οι σχέσεις του με τους αδελφούς κάθε μονής χωριστά, αλλά και με την αθωνική κοινότητα συνολικά, καθώς και η δράση του, ενώ αναλύεται η μεθοδολογία του στη μελέτη των χειρογράφων.Ακολούθως παρατίθενται όλες οι καταγραφές κωδίκων που συνέταξε, οι συστηματικές εντός των καταλόγων, αλλά και οι περιστασιακές και συνοπτικές σε επιστολές και σημειώματά του. Στόχος είναι αφενός η ανασύσταση του περιεχομένου κάθε βιβλιοθήκης την εποχή του Μηνά και αφετέρου η σύγκρισή του με το σημερινό. Για τον λόγο αυτό κάθε χειρόγραφο που περιγράφει αναζητάται στους έντυπους καταλόγους και σε περίπτωση που δεν εντοπίζεται εξετάζεται το ενδεχόμενο απόσπασής του από τον ίδιο ή μεταγενέστερης μετακίνησής του εκτός Άθωνα. Με τον τρόπο αυτό βελτιώνονται οι γνώσεις μας για την άδηλη δράση του λογίου αυτού, αλλά και για την εξέλιξη κάθε συλλογής έως σήμερα.Με την ολοκλήρωση της μελέτης διαπιστώθηκε ότι οι περισσότεροι από τους κωδίκες που είδε στον Άθωνα ο περιηγητής αυτός συνεχίζουν να παραμένουν στη θέση τους, ένδειξη του αυξημένου σε σχέση με το παρελθόν ενδιαφέροντος των Αγιορειτών για τις βιβλιοθήκες τους. Αντιθέτως, ένα μικρό μέρος τους αποκτήθηκε από τον Μηνωίδη, συχνά ως αντάλλαγμα για διάφορες υπηρεσίες που προσέφερε στους μοναχούς, αν και όχι χωρίς αντιδράσεις από την αθωνική πολιτεία.

PhD Thesis

Βιβλιοθήκες
Μηνάς Μηνωίδης (1788-1859)
Humanities and the Arts
Languages and Literature
Ιστορία και Αρχαιολογία
Ελληνικά χειρόγραφα
Γλώσσα και Λογοτεχνία
Mount Athos
Άγιον Όρος
History and Archaeology
Greek manuscripts
Libraries
Minas Minoidis (1788-1859)
Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Τέχνες


Ελληνική γλώσσα

2002


Democritus University of Thrace (DUTH)
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (ΔΠΘ)




*Η εύρυθμη και αδιάλειπτη λειτουργία των διαδικτυακών διευθύνσεων των συλλογών (ψηφιακό αρχείο, καρτέλα τεκμηρίου στο αποθετήριο) είναι αποκλειστική ευθύνη των αντίστοιχων Φορέων περιεχομένου.