Ο όρος λαϊκισμός, που παρεισέφρησε στο ελληνικό πολιτικό λεξιλόγιο με ιδιαίτερη έμφαση από τη δεκαετία του 1980 και μετά, στοιχειοθετείται σε μεγάλο βαθμό και από τις αντιλήψεις που εμφορούνται από αυτόν γύρω από τα εθνικά θέματα. Το εννοιολογικά ιδιαίτερα θολό πεδίο αυτό ανάδειξης λαϊκιστικού λόγου και νοοτροπίας συνδέθηκε πολύ γρήγορα με σκληροπυρηνικές απόψεις για τη στάση της χώρας στις σχέσεις με τους γείτονές της, τους συμμάχους της και ορισμένα άλλα βασικά εθνικά ζητήματα που την ταλανίζουν για δεκαετίες. Μετά από μια σειρά πολιτικών μεταβολών, που συντελέστηκαν στη δεκαετία του 1990, ο λαϊκισμός έγινε στο πλαίσιο αυτό συνώνυμο του αντιευρωπαϊ- σμού και του αντιδυτικισμού προβαλλόμενος από τα MME, ακούσια ή εκούσια, ως αντίπαλο δέος στον ανατέλλοντα ‘εκσυγχρονισμό’. Το γεγονός αυτό παρεμπόδισε μια ουσιαστική αντιπαράθεση επί της ουσίας προσφέροντας άλλοθι στο ‘εκσυγχρονιστικό ρεύμα’ και σε διάφορους ευρωπαϊστές διανοούμενους για ανάπτυξη απόψεων οι οποίες δεν ήταν πάντοτε ενδεικτικές του ορθολογισμού που καλούνταν να υπηρετήσουν.Οι διεθνείς εξελίξεις των τελευταίων χρόνων και ο αντίκτυπος τους στην ελληνική κοινή γνώμη αφύπνισε τα εθνικά αντανακλαστικά τόσο της θεσμοθετημένης Αριστερός, όσο και πολλών αριστερών διανοουμένων που είχαν φθαρεί από έναν ολοένα και πιο αποστειρωμένο αντιευρωπαϊσμό της δεκαετίας του 1980 και την κατάρρευση του επί δεκαετίες διαφημιζόμενου δυνητικού συμμάχου της Ελλάδας, του ανατολικού συνασπισμού. Στο νέο διεθνοποιημένο πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο, η επίκληση του διεθνισμού που προσδιόριζε τον μέχρι τότε αριστερότροπο πολιτικό λόγο, κατέστη ανεπίκαιρη. Η νέα πολιτική στρατηγική προσέγγισης των ‘λαϊκών’ στρωμάτων, όσων δηλαδή ένιωσαν παραγκωνισμένοι στον νέο μεταβαλλόμενο κόσμο, επέβαλε αναπροσδιορισμό της μέχρι τότε διεθνιστικής προσέγγισης του ρόλου του έθνους. Η νέα αυτή στρατηγική της Αριστερός αποδείχτηκε ιδιαίτερα επιτυχημένη καθώς, οι διαρκείς επεμβάσεις των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ σε διάφορες χώρες, προσέφεραν το αναγκαίο έδαφος για τη δυναμική επανεμφάνισή της στο πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας, χαρίζοντάς της ένα πολύ μεγαλύτερο κοινό και πολύ περισσότερους συνοδοιπόρους από την πραγματική της δύναμη. Η επιτυχία αυτή, ωστόσο, απαίτησε ένα μεγάλο ιδεολογικό τίμημα.
(EL)
Populism has become a part of the Greek political vocabulary during the 1980s and it has come to represent notions of national issues. In this extremely hazy field, populist discourse and attitudes linked quickly with hard-shell opinions about the country’s relations with its neighbours and allies, as well as other political questions that have remained unanswered for decades. After a series of political changes in the 1990s, populism had become synonymous to anti-European and anti-Western feelings. The mass media intentionally or not projected populism as the rival to the rising ‘modernisation”. This fact hindered a true and substantial discourse, offering an alibi to the ‘wave of modernisation’ and various pro-European intellectuals, who put forth ideas that were not always typical of the rationalism they were supposed to serve. Recent developments in world politics along with their impact on the Greek public opinion woke up the nationalist reflexes of left-wing parties and intellectuals, who had been worn off by the sterilised anti-Europeanism of the 1980s and the collapse of the much advertised potential ally, the Eastern Bloc. In the new political and economical context, the appeal of internationalism, which defined the discourse of the Left until then, had become unseasonable. The new ‘popular’ strategy to approach those who would feel marginalized in the new environment entailed a readjustment of the nation’s political positions. This strategy proved to be very successful as the continuous interventions by the USA and NATO in several countries offered the necessary justification for the dynamic re-emergence of the Left, providing a much larger audience than its real strength. However, this success called for a great ideological price.
(EN)
