Η γραφή του επιχειρηματολογικού λόγου στη διδακτική του γλωσσικού μαθήματος στο δημοτικό σχολείο

 
Το τεκμήριο παρέχεται από τον φορέα :

Αποθετήριο :
Ιδρυματικό Αποθετήριο Ολυμπιάς
δείτε την πρωτότυπη σελίδα τεκμηρίου
στον ιστότοπο του αποθετηρίου του φορέα για περισσότερες πληροφορίες και για να δείτε όλα τα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου*
κοινοποιήστε το τεκμήριο




2012 (EL)

Η γραφή του επιχειρηματολογικού λόγου στη διδακτική του γλωσσικού μαθήματος στο δημοτικό σχολείο

Εγγλέζου, Φωτεινή

Παπαδοπούλου, Σμαράγδα (EL)
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Σχολή Επιστημών Αγωγής Τμήμα Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης
Εγγλέζου, Φωτεινή
-

Η παρούσα διδακτορική διατριβή περιγράφει την εφαρμογή ενός προγράμματος παρέμ-βασης σε εικοσιπέντε μαθητές της πέμπτης τάξης του Δημοτικού σχολείου αστικής περιοχής του νομού Αττικής (μελέτη περίπτωσης). Ερευνήθηκε η δυνατότητα βελτίωσης των ικανο-τήτων επιχειρηματολογικής γραφής των μαθητών μέσω διδακτικών πρακτικών οι οποίες βασίστηκαν στην κοινωνικοπολιτιστική θεωρία γνωστικής ανάπτυξης του Lev Vygotsky, στις αρχές της διαμεσολαβητικής παιδαγωγικής, της κριτικής διδασκαλίας και της επικοινωνιακής-λειτουργικής διδασκαλίας του γλωσσικού μαθήματος. Η μάθηση πραγματώ-νεται σε συγκεκριμένο περικείμενο ως αποτέλεσμα της κοινωνικής διάδρασης μέσα στη Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης. Ο επιχειρηματολογικός λόγος των μαθητών εξετάστηκε: α) ως ο πυρήνας της επικοινωνιακής λογικής σύμφωνα με την επικοινωνιακή θεωρία του Habermas, β) ως λεκτική πράξη, σύμφωνα με τη θεωρία των Austin και Searle, γ) ως εκφώνημα το οποίο διακρίνεται για την ετερογλωσσία, την πολυφωνία, το διαλογισμό σύμφωνα με τον Bakhtin και δ) ως γλωσσικό παιχνίδι σύμφωνα με τον Wittgenstein. Η ανάλυση του επιχειρηματολογικού λόγου των μαθητών βασίστηκε στo τρισδιάστατο μοντέλο κριτικής ανάλυσης του Fairclough. Τα αποτελέσματα της παρέμβασης στην επιχειρηματολογική γραφή της πειραματικής ομάδας συγκρίθηκαν: α) με τα αποτελέσματα γραφής του παράλληλου τμήματος της πέμπτης τάξης E΄ 2 (24 μαθητές) και β) με τα αντίστοιχα αποτελέσματα του συνόλου της ομάδας ελέγχου που αποτελούνταν από το παράλληλο Τμήμα της πέμπτης τάξης (Ε΄2) και τα δύο τμήματα της έκτης τάξης του ίδιου σχολείου (66 μαθητές συνολικά). Η παρέμβαση διήρκεσε ενενήντα διδακτικές ώρες και εφαρμόστηκε για διάστημα ενός σχολικού έτους. Οι διδακτικές στρατηγικές που χρησιμοποιήθηκαν ήταν: μοντελοποίηση της δομής των επιχειρηματολογικών κειμένων, συνεργατική γραφή, μάθηση από παρατήρηση, άμεση διδασκαλία, ρητορική αντιπαρά-θεση επιχειρημάτων – αντεπιχειρημάτων, διαλεκτικές διαδράσεις (φιλοσοφικός διάλογος, γλωσσικά παιχνίδια, αντιλογίες μέσα από υπόδυση ρόλων, δημόσιος διάλογος), διάδραση με ποικίλες μορφές κειμένων που σχετίζονται με τον επιχειρηματολογικό λόγο (αφηγημα-τικά, σχολικά, δημοσιογραφικά, διασκευές κειμένων αρχαιοελληνικής γραμματείας, διαφημιστικά, πολιτικά και κείμενα από το διαδίκτυο). Τα ποσοτικά αποτελέσματα της έρευνας βασίστηκαν στη σύγκριση ενός αρχικού και ενός τελικού επιχειρηματολογικού κει-μένου-επιστολής που έγραψαν οι μαθητές πριν και μετά την ολοκλήρωση της παρέμβασης στην πειραματική ομάδα. Η στατιστική ανάλυση των μαθητικών επιχειρηματολογικών κειμένων ανέδειξε σημαντικές διαφορές μεταξύ της πειραματικής ομάδας και της ομάδας ελέγχου του παράλληλου Τμήματος της πέμπτης τάξης (Ε΄2) αλλά και μεταξύ της πειραματικής ομάδας και του συνόλου της ομάδας ελέγχου. Σύμφωνα με την έρευνα σημαντική διαφορά εντοπίστηκε ανάμεσα στα αρχικά και τελικά επιχειρηματολογικά κείμε-να της πειραματικής ομάδας. Γίνεται λόγος για σημαντική γνωστική βελτίωση της δομής των επιχειρηματολογικών κειμένων, αύξηση του αριθμού επιχειρημάτων, αντεπιχειρημάτων και επιχειρημάτων ανασκευής τα οποία εισήγαγαν οι μαθητές στα κείμενά τους και αύξηση του αριθμού συνδετικών και επιχειρηματολογικών δεικτών. Επίσης, παρατηρήθηκε αύξηση του αριθμού επιχειρημάτων που τεκμηριώνονταν χάρη στη χρήση αποδεικτικών στοιχείων, αύξηση της έκτασης των παραχθέντων κειμένων και, τέλος, βελτίωση της αιτιολόγησης μιας θέσης χάρη στη χρήση αιτιολογικών συνδέσμων. Διεξοδικότερη παρουσίαση των ερευνητικών αποτελεσμάτων γίνεται στην ενότητα της ποιοτικής επεξεργασίας-συζήτησης.

doctoralThesis

Επιχειρηματολογική γραφή (EL)


Ελληνική γλώσσα

2012


Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Σχολή Επιστημών Αγωγής Τμήμα Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης (EL)




*Η εύρυθμη και αδιάλειπτη λειτουργία των διαδικτυακών διευθύνσεων των συλλογών (ψηφιακό αρχείο, καρτέλα τεκμηρίου στο αποθετήριο) είναι αποκλειστική ευθύνη των αντίστοιχων Φορέων περιεχομένου.