Η συμβολή του Bernardino Ramazzini, πατέρα της ιατρικής της εργασίας, στη σύγχρονη ιατρική σκέψη

 
Το τεκμήριο παρέχεται από τον φορέα :

Αποθετήριο :
Ιδρυματικό Αποθετήριο Ολυμπιάς
δείτε την πρωτότυπη σελίδα τεκμηρίου
στον ιστότοπο του αποθετηρίου του φορέα για περισσότερες πληροφορίες και για να δείτε όλα τα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου*
κοινοποιήστε το τεκμήριο




2011 (EL)

Η συμβολή του Bernardino Ramazzini, πατέρα της ιατρικής της εργασίας, στη σύγχρονη ιατρική σκέψη (EL)

Ντουνιάς, Γεώργιος Χρ. (EL)

Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Σχολή Ιατρικής Τμήμα Ιατρικής Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής και Ψυχικής Υγείας (EL)
Μαυρέας, Βενετσάνος (EL)
Γερουλάνος, Στέφανος (EL)
Ντουνιάς, Γεώργιος Χρ. (EL)

Με επίκεντρο την υγεία των εργαζομένων και γενικότερα το διώνυμο : εργασία-υγεία, η παρούσα διατριβή σκοπεύει στην ανάδειξη του έργου του Bernardino Ramazzini και στην αποτίμηση της συμβολής του στην διαμόρφωση της σύγχρονης ιατρικής σκέψης.Η παρατήρηση της συσχέτισης μεταξύ κινδύνων και κακής υγείας χρονολογείται από αρκετούς αιώνες, αλλά η πρώτη συστηματική περιγραφή των νόσων, σύμφωνα με επαγγελματικά αίτια, έγινε μόνο στα τελευταία χρόνια του 17ου αιώνα από τον Ramazzini, τον αναγνωρισμένο πατέρα της Ιατρικής της Εργασίας.Με ειδικό κεντρικό κεφάλαιο παρουσιάζεται η βιογραφία και η πλήρης εργογραφία του *Opera omnia].Ο Bernardino Ramazzini (Κάρπι, 1633 – Πάδοβα, 1714) αν και ξεκίνησε την πανεπιστημιακή του καριέρα σε ηλικία 49 ετών και το ερευνητικό ενδιαφέρον του τράβηξαν διάφορα θέματα, εστίασε την προσοχή του στην επαγγελματική υγεία. Για σχεδόν 20 χρόνια, ερεύνησε το θέμα σε βάθος, επισκέφθηκε τους χώρους εργασίας, παρατήρησε τις δραστηριότητες των εργαζομένων και συζήτησε μαζί τους για τις ασθένειες τους. Έγραψε διάφορα έργα, συμπεριλαμβανομένης της φημισμένης πραγματείας Οι ασθένειες των εργατών [De Morbis Artificum Diatriba].Η De Morbis είναι βασισμένη στην προσωπική εμπειρία και σε εντατική έρευνα πηγών που αναλύονται. Αποδομούνται οι 390 βιβλιογραφικές παραπομπές, ιδιαιτέρως της αρχαίας ελληνικής γραμματείας (25%). Έμφαση δίνεται στις 63 αναφορές στα κείμενα της Ιπποκρατικής συλλογής που παρουσιάζονται στην αυθεντική τους μορφή. Μια χρονολογική ανάλυση καθώς και στοιχεία του βίου των αναφερόμενων 374 διαφορετικών συγγραφέων και των συγχρόνων του Ramazzini διαγράφουν σαφέστερα τα πλαίσια του έργου.Σκιαγραφείται η ιστορική διαδρομή τεχνολογίας, επιστήμης και ιατρικήςκαι συνυπολογίζεται η σύνθεση των πολιτισμικών και κοινωνικών σχέσεων με την εργασία και τους εργαζόμενους (affresco πολιτισμού του ‘600). Στην Ιταλία (ξένες κτήσεις, μεγάλες καταστροφές δημογραφικές συνέπειες των επιδημιών, πολιτικές εξελίξεις, κ.ά.), την Ελλάδα (πολεμικές συγκρούσεις 15ου -18ου αι., ιστορικό πλαίσιο, οικονομική μετανάστευση, παιδεία, η εργασία σε καθημερινή βάση και στις συντεχνίες, το Αγροτικό ζήτημα και η εργασία των αγροτών, η εργασία στα μπουλούκια, οι Πόλεις, οι τρόποι εξάπλωσης Επιδημιών, η Υγειονομική προστασία, οι διαφορετικές φιλοσοφίες αντιμετώπισης της ασθένειας, η Λαϊκή Ιατρική, κ.ά.) όπως και γενικότερα στην Ευρώπη του 17ου αι. (πριν τη Βιομηχανική Επανάσταση, διασυνδέσεις κοινωνίας, οικονομίας και εργασίας, παραγωγικότητα κατά τον Μεσαίωνα και επαναξιολόγηση των Συντεχνιών, κ.ά.).Η πρακτική της Ιατρικής της Εργασίας απαιτεί μια σφαιρική γνώση του χώρου εργασίας, περιλαμβάνει επισκέψεις στα εργοστάσια από τους επαγγελματίες υγείας, έτσι ώστε οι γιατροί να γνωρίζουν τις συνθήκες εργασίας. Ο Ramazzini προεξοφλώντας αυτή την ανάγκη υποστήριξε την άποψη καθ' όλη την πραγματεία του ότι η ανάλυση του χώρου εργασίας μπορεί να εντοπίσει δυνητικούς και πραγματικούς κινδύνους για την υγεία των εργαζομένων. Η άποψη του Ramazzini ήταν ασυνήθιστη κατά το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα, και συνάντησε τον σαρκασμό και τη χλεύη των συναδέλφων του, που δεν θα εκτιμήσουν τη νέα αυτή προσέγγιση, διότι έπρεπε να εγκαταλείψουν τις συνήθειες καθαριότητας και αρωματισμού τους.Η επιθεώρηση και η ανάλυση των χώρων επέτρεψε στον Ramazzini να συνδέσει κινδύνους και ασθένειες αλλά του επέτρεψε επίσης να προτείνει προληπτικά μέτρα για τον περιορισμό της έκθεσης. Η πρόληψη των Επαγγελματικών Κινδύνων γίνεται σε τρία στάδια: εξάλειψη των κινδύνων, επιλογή μηχανικών ελέγχων, χρήση ατομικών μέσων προστασίας.Με τίτλο την ερώτηση που πρόσθεσε ο Ramazzini στη λήψη του ιατρικού ιστορικού, Quam artem exerceat? παρουσιάζεται το Syllabus και η μεθοδολογίατου Ramazzini που ισχύει ακόμα και σήμερα στην εξέταση των επαγγελματικών παθήσεων. Εξετάζεται η κλινική και υγειονομική δομή της De morbis. Επισημαίνεται η καινοτομία της εννοιολογικής σύλληψης στη προστασία της υγείας των εργαζομένων με τη Πρόληψη των κινδύνων. Αναφέρονται οι περιορισμοί & οι αντιφάσεις της. Θίγεται το ζήτημα της Ηθικής της εργασίας. Τέλος, εξετάζεται ως ιστορική πηγή της εποχής του και παρουσιάζεται κατάλογος των εκδόσεων της "De morbis artificum diatriba" *Ιταλικές/Αγγλοσαξωνικές/κτλ+ με χρονολογική διάκριση *1700-1940/1940-1980/1980-2000].Ακολούθως εξετάζεται η πρόσληψη του Ramazzini ως ιατρολογοτέχνη και η ανάλυση διαφόρων επιδράσεων στο έργο του (Χριστιανό-εβραϊσμός, Μερκαντιλισμός) όπως και άλλων έργων κοινωνικής σάτιρας ως υποδειγμάτων της «Diatriba» (Tommaso Garzoni, Agnolo Ambrogini Poliziano). Κλείνοντας αυτό το κεφάλαιο επιστρέφουμε στην έννοια της ‘Διατριβής’ διατρέχοντας τις αρχές της Κυνικής φιλοσοφίας.Αναφέρονται σχετικές διπλωματικές εργασίες που εκπονήθηκαν στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, κατά τη θεωρητική εκπαίδευση των ειδικευομένων ιατρών εργασίας, με επιμέλεια του συγγραφέα και μετάφραση, παρουσίαση άλλων σημαντικών έργων του Ramazzini *Εγκρατής βίος του Λουίτζι Κορνάρο, Υγεία Λογίων, Υγεία Πριγκίπων+ που βρίσκονται υπό έκδοση. Επίσης, παρουσιάζεται το προσχέδιο κατασκευής σχετικού ιστολογίου με χρήση υπερκειμένων (hypertext) για εκπαιδευτικούς σκοπούς μεταξύ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Τομέα Επαγγελματικής & Βιομηχανικής Υγιεινής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας.Ήταν ταυτόχρονα κοσμοπολίτης και ιταλική διάνοια. Πολύπλευρο ταλέντο: κλινικός, επιδημιολόγος, υγιεινολόγος, ποιητής, φιλόσοφος και λόγιος. Η βραχεία σκιαγράφηση της προσωπικότητάς του ως ανθρώπου και επιστήμονα και η εικονογραφία του, μας εισάγουν σε διακριτές περιοχές της σχέσης του με τη σύγχρονη ιατρική σκέψη. Ανασκοπείται συστηματικά ηδιεθνής ιατρική και ιστοριογραφική βιβλιογραφία για την αποτίμηση του έργο του: ως προς τη συνεισφορά του στην Εργονομία, στη Περιβαλλοντική Υγιεινή και την Επιδημιολογία, εκτός από την Νευρολογία, την επαγγελματική Δερματολογία ή την Αθλητιατρική. Έπειτα αναφέρονται οι καινοτόμες θέσεις του ως προς την αιτιολογία του καρκίνου του μαστού στις μοναχές, στην αντιμετώπιση του Λαθυρισμού, στη χρήση της κιγχόνης στην ελονοσία (‘de abusu chinae’) αλλά και στα «λυκάκια» του Leeuwenhoek.Η κύρια όμως αξία του "μαέστρου του Carpi" είναι οι αριστοτεχνικά κλινικές παρατηρήσεις του που ακόμα και σήμερα εξακολουθούν να ισχύουν. Ο Ramazzini έδειξε ότι η διασύνδεση των συνθηκών εργασίας με τις διαταραχές γίνεται καλύτερα με την έρευνα των εργασιακών δραστηριοτήτων κάθε ασθενούς. Με το ιστορικό -που πλέον διδάσκεται σε όλους τους φοιτητές ιατρικής- μπορεί να κατανοηθεί η επαγγελματική προέλευση μιας διαταραχής, αν και δεν είναι γνωστό αν το τηρούν όλοι οι ιατροί που απόκτησαν αυτό το εφόδιο.Η εκτίμηση του εάν η έκθεση σε επαγγελματικό κίνδυνο μπορεί να έχει συμβάλει στην εκδήλωση μιας ανάπτυξη της επαγγελματικής ασθένειας, δεν ήταν, ωστόσο, το μόνο πεδίο εφαρμογής της De Morbis. Ο Ramazzini δεν περιορίζεται στην διάγνωση της βλάβης, γιατί έχει στόχο όχι μόνο να περιγράψει τις παθολογικές εκδηλώσεις και να διευκρινίσει την επαγγελματική αιτία αλλά ταυτόχρονα να παρέχει στους εργαζόμενους με προσοχή τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης.Τέλος, εξετάζεται αναλυτικά η συμβολή (καινοτομία) του Ramazzini στην σύγχρονη Ιατρική σκέψη με έμφαση στη Προληπτική Ιατρική και τη Δημόσια Υγεία. Η καινοτόμος ανάλυση του Ramazzini για την αιτιώδη σχέση μεταξύ των εργασιακών δραστηριοτήτων και των ασθενειών, ωστόσο, σκίασε την προληπτική πλευρά του έργου του. Ακριβώς επειδή διέβλεψε τη σημασία των προληπτικών μέσων, το έργο του είναι αξιοσημείωτο για την ομοιότητά του με τη σύγχρονη Επαγγελματική Υγεία, που επίσης εστιάζει στην πρόληψη τωνκινδύνων, στην χρήση μέσων συλλογικής και ατομικής προστασίας, στη διαχείριση περιβαλλοντικών και κοινωνικών ζητημάτων και προωθεί την υγεία και ασφάλεια στην εργασία ως αναπόσπαστο συστατικό της Δημόσιας Υγείας.Συμπερασματικά, η διδασκαλία της Ιστορίας της Ιατρικής –όπως και γενικότερα της Ιστορίας- δεν έχει μόνο προπαιδευτικό και εισαγωγικό ρόλο στις Ιατρικές σπουδές. Αποτελεί ταυτόχρονα διαρκές ερέθισμα για την επιστημονική δημιουργικότητα, την κλινική σκέψη και την ανάπτυξη μιας πιο πραγματικής, ηθικής και κοινωνικής αυτό-αντίληψης του ιατρού. Η Ιστορία της Ιατρικής, ως ερευνητικό πεδίο και διδασκαλία μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στην διαμόρφωση των νέων ιατρών ενισχύοντας την ανάπτυξη μιας σφαιρικής και δυναμικής αντίληψης για την Ιατρική και επιστημονική γνώση. Ανασκοπώντας το έργο του Ramazzini στους Ιατρούς της Εργασίας ειδικότερα προσφέρεται η δυνατότητα γνωριμίας, ερμηνείας και εμβάθυνσης στις απαρχές της ειδικότητας, στις διαδρομές και τις προοπτικές της στον νέο αιώνα. (EL)
Focusing on Occupational Health under the binomial: work-health, this thesis aims to highlight Bernardino Ramazzini’s opera and assessment its contribution to the shaping of modern medical thinking.Observation of the relation between occupational hazards and poor health dates back several centuries, but the first systemic description of diseases according to occupational causes was made only in the final years of the 17th century by Ramazzini, the acknowledged father of Occupational Medicine. A special main chapter of thesis focuses his biography and the complete list of works [Opera omnia]. Bernardino Ramazzini (Capri 1633 - Padua 1714) even though he began his university career at the age of 49, his scholarly interest was attracted by several topics, focusing attention on occupational health. For nearly 20 years, he investigated the subject in depth, visiting workplaces, observing workers’ activities, and discussing with workers their illnesses. He wrote several works including his magnum opus famed treatise of workers’ health De Morbis Artificum Diatriba.The De Morbis is based on author’s personal experience and on intensive research into sources. Analyzing the 390 bibliographical references, especially of ancient Greek literature (25%). Emphasis is placed on the 63 references in the texts of the Hippocratic collection are presented in their original form (Greek). A chronological analysis and data relating to life of 374 different scholars and contemporaries of Ramazzini delete clarify the framework of the project. Thesis outlines the history of technology, science and medicine. Includes the synthesis of cultural and social relations work and workers (culture affresco '600), particularly in Italy (foreign occupation, major disasters and demographic effects of epidemics, political developments, etc.), Greece (conflicts between 15th-18th century., historical context, economic migration, education, work on a daily basisand the trade unions, a local issue and the work of farmers, working the crowds, cities, ways of spreading epidemic, the Health protection, different philosophies to deal with illness, folk medicine, etc.) as well as in Europe generally from the 17th century. (Before Industrial Revolution, interfaces society, economy and labor productivity in the Middle Ages and reassessment of Trade Unions, etc.).Occupational Medicine practice requires a comprehensive knowledge of the workplace, including factory visits by health professionals, so that physicians are aware of working conditions. Ramazzini anticipated this need, and supported the view throughout his treatise that workplace analysis can identify potential and actual hazards to workers’ health. Ramazzini’s view was unusual in the second half of the 17th century and met with the sarcasm and derision of his colleagues would not appreciate this new approach, because it required to abandon habits of cleanliness and refinements.Workplace inspection and analysis (walk throw) allowed Ramazzini to establish a link between hazards and illnesses, but it also allowed him to suggest preventive measures. Occupational-risk prevention has three stages: elimination of hazards; selection of engineering controls; and use of personal protective devices. With the famous Ramazzini question added in medical anamnesis taking, Quam artem exerceat? presented the Syllabus and Ramazzini’s methodology that is still in use for the examination of occupational diseases. Examine the clinical and health structure of De morbis. Note the conceptual innovation for workers protection in the prevention of risks. Describe the limitations and the contradictions. Raised the issue of work ethic. Finally, treated as a historical source of his era and presents a list of versions of De morbis [Italian / English / etc] in chronological distinction [1700-1940/1940-1980/1980-2000]. Indicate relevant dissertations prepared at National School of Public Health at the theoretical training of junior specialised occupational physicians diligently and translation of the author, presentation of other important works of Ramazzini [Sober Life of Luigi Cornaro, Scholars Health, Princes Health] in editing process. Italso presented the plan construction of related blog using hypertext for educational purposes between the University of Ioannina School of Medicine and Department of Occupational & Industrial Hygiene of National School of Public Health.The next intake of the Ramazzini as literature scholar and analyze the various influences in his work (Christian, Judaism, Mercantilism) as well as other works of social satire as model of «Diatriba» (Tommaso Garzoni, Agnolo Ambrogini Poliziano). In closing this chapter we return to the concept of 'thesis' flowing through the principles of Cynic philosophy.This genial Italian was a highly versatile and cosmopolitan individual - clinician, epidemiologist, sanitarian, poet, philosopher and scholar. The brief outline of his personality as a man and scientist and iconography introduce us into distinct areas of its relationship with modern medical thinking. Systematically reviewed the international medical and historiographical literature on the valuation of work: in his contribution to Ergonomics, Environmental Hygiene and Epidemiology, Neurology Occupational Dermatology or Sports Μedicine. Following are the innovative positions in the grounds of breast cancer in nuns in treating Lathyrism, the use of cinchona in malaria ('de abusu chinae') and the 'wolfs" of Leeuwenhoek. Finally, analyzed the innovate contribution of Ramazzini in the modern medical thinking with an emphasis in Preventive Medicine and Public Health.In conclusion, teaching medicine history, as well as history, has not just a preparation and introductory role in medical education. It is also a continuing stimulus to scientific creativity, clinical thinking and develop more effective, moral and social self-perception of the physician. History of Medicine as a field of research and teaching can catalyze the formation of new physicians by promoting a comprehensive and dynamic understanding of the medical and scientific knowledge. Revisited Ramazzini, Occupational Physicians in particular have the opportunity to learnt the lesson, meet, interpret and deepen their knowledge according Ramazzini legacy in the new century. (EN)

doctoralThesis

Ιστορία ιατρικής (EL)


Ελληνική γλώσσα

2011


Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Σχολή Ιατρικής Τμήμα Ιατρικής Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής και Ψυχικής Υγείας (EL)




*Η εύρυθμη και αδιάλειπτη λειτουργία των διαδικτυακών διευθύνσεων των συλλογών (ψηφιακό αρχείο, καρτέλα τεκμηρίου στο αποθετήριο) είναι αποκλειστική ευθύνη των αντίστοιχων Φορέων περιεχομένου.