Εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης παρακτίων περιοχών του Βορείου Αιγαίου μέσω της μελέτης βιοδεικτών ρύπανσης σε βενθικούς οργανισμούς (δίθυρα μαλάκια)
Εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης παρακτίων περιοχών του Βορείου Αιγαίου μέσω της μελέτης βιοδεικτών ρύπανσης σε βενθικούς οργανισμούς (δίθυρα μαλάκια)
(EL)
Τσομπανά, Σταυρούλα - Ιωάννης
Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Σχολή Περιβάλλοντος. Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας. Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών.
(EL)
Πολλές έρευνες έχουν επισημάνει την σημασία της προσέγγισης μέσω βιοδεικτών στην εκτίμηση της περιβαλλοντικής ποιότητας, για την καλύτερη κατανόηση των οδών και των μηχανισμών με τους οποίους επιδρούν οι χημικοί ρύποι στους θαλάσσιους οργανισμούς. Τα τελευταία χρόνια οι συγκεντρώσεις των ρύπων που εισέρχονται στο θαλάσσιο περιβάλλον έχουν αυξηθεί σημαντικά λόγω της αύξησης των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων. Η χρήση βιοδεικτών που μετρούνται σε μοριακό ή κυτταρικό επίπεδο έχει προταθεί σαν ένα ευαίσθητο εργαλείο έγκαιρης προειδοποίησης και διάγνωσης των αιτίων για πιθανή βλάβη στο οικοσύστημα. Πολλές μελέτες διαφορετικών βιοδεικτών στην περιοχή την Μεσογείου επικεντρώνονται στο είδος Mytilus galloprovincialis (Lamark, 1819). Η βιοπαρακολούθηση βασίζεται στην ικανότητα του μυδιού σαν διηθηματοφάγος οργανισμός, να βιοσυσσωρεύει τους περισσότερους περιβαλλοντικούς ρύπους στους ιστούς του σε βαθμό ανάλογο με την βιοδιαθεσιμότητά τους. Επιτυγχάνεται με την χρήση μυδιών εγκλεισμένων σε κλωβούς που τοποθετούνται σε επιλεγμένες περιοχές για ένα επιθυμητό χρονικό διάστημα (περίπου 3 μηνών) κατά το οποίο τα μύδια συσσωρεύουν ρύπους. Μετά την ανάκτηση των μυδιών, μετρούνται τα επίπεδα των ρύπων και των βιοδεικτών στην σάρκα των οργανισμών. Στην συγκεκριμένη μελέτη οι βιοδείκτες που χρησιμοποιήθηκαν είναι η ακετυλοχολινεστεράση (AChE), η καταλάση (CAT) και η γλουταθειόνη-S-τρανσφεράση (GST). Η AChE καταστέλλεται κυρίως από τις οργανοφωσφορικές και καρβαμιδικές ενώσεις των σύγχρονων συνθετικών φυτοφαρμάκων. Η CAT και η GST είναι ένζυμα του συστήματος αντιοξειδωτικής άμυνας των οργανισμών κατά των ROS. Αρκετές κατηγορίες ρύπων όπως πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAHs), πολυχλωριωμένα διφαινίλια (PCBs), οργανοχλωρικές ενώσεις και βαρέα μέταλλα είναι δυνατόν να ενισχύσουν τον σχηματισμό ROS και να προκαλέσουν οξειδωτικό στρες. Η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει τον Θερμαϊκό κόλπο, την Αλόννησο και την Λέσβο. Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου – Βορείων Σποράδων χρησιμοποιήθηκε σαν περιοχή αναφοράς. Τα αποτελέσματα των ενζυμικών μετρήσεων έδειξαν καταστολή της δραστικότητας της ACHE στα δείγματα που είχαν ποντιστεί στην Θεσσαλονίκη σε σχέση με τα δείγματα από την Αλόννησο και την Λέσβο. Η δραστικότητα της CAT είναι επίσης μειωμένη στα δείγματα από την Θεσσαλονίκη σε σχέση με αυτά από την Αλόννησο και την Λέσβο, ενώ η δραστικότητα της GST κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα στους σταθμούς της Θεσσαλονίκης και της Αλοννήσου, ενώ φαίνεται ελαφρώς αυξημένη στην Λέσβο. Από τις τρεις περιοχές, οι οργανισμοί στην Θεσσαλονίκη φάνηκε να δέχονται τις περισσότερες πιέσεις από ρύπους.
