Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στις Διεθνείς Σχέσεις και Ασφάλεια
Μικέλης, Κυριάκος
Οι ρίζες της αντιπαλότητας μεταξύ Ισραήλ και Ιράν εδράζονται πρωτίστως στις αλλαγές στο συσχετισμό δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή όπως αυτές προέκυψαν μετά την εγκαθίδρυση της ισλαμικής δημοκρατίας στο Ιράν το 1979, μετά τον τερματισμό του πολέμου Ιράν – Ιράκ, μετά την εμπλοκή των δύο χωρών στο συριακό εμφύλιο ή με τις εξελίξεις στο παλαιστινιακό ζήτημα και λιγότερο σε ιδεολογική -θρησκευτική βάση. Καθότι, όταν διακυβεύονται τεράστια εθνικά συμφέροντα οι χώρες, ενεργούν όπως επιτάσσει το εθνικό τους συμφέρον και οι όποιες ιδεολογικές ή θρησκευτικές διαφορές τίθενται στο περιθώριο. Το Ιράν δεν αποτελεί υπαρξιακή απειλή για το Ισραήλ. Παρά την επαναστατική ρητορική και τους αφορισμούς που εκτοξεύει εναντίον του Ισραήλ, κατά βάθος ασκεί την εξωτερική του πολιτική ως ορθολογικός δρώντας, ο οποίος δεν διακυνδυνεύει μια πυρηνική ή συμβατική επίθεση εναντίον του Ισραήλ γιατί γνωρίζει ότι αυτό θα ισοδυναμεί με τον αφανισμό του. Επίσης πιστεύω ότι ακόμα και αν αποκτήσει την πολυπόθητη “βόμβα”, δεν θα θέσει σε κίνδυνο τον αναβαθμισμένο γεωπολιτικό ρόλο του στην περιοχή και τη μεθοδική προσπάθεια που κάνει να αναδειχθεί σε περιφερειακή δύναμη με τη δημιουργία ενός σιιτικού άξονα από το Ιράν μέχρι τη Μεσόγειο.Παρατηρούμε λοιπόν από τις μέχρι τώρα κινήσεις του Ιράν στο γεωπολιτικό χάρτη, ότι το Ιράν δίνει χώρο στη διπλωματία έναντι της σύγκρουσης, οταν διακυβεύονται τα στρατηγικά του συμφέροντα. Αυτό καταδεικνύεται και από τις διαπραγματεύσεις με τη διεθνή κοινότητα για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Αν και το συντηρητικό Ιερατείο του θεοκρατικού Ιράν ορίζει σε ένα μεγάλο βαθμό την εξωτερική πολιτική της Τεχεράνης και παρά το γεγονός ότι το Ιράν έχει συχνά προκαλέσει προβλήματα στους γείτονές του και ευρύτερα, δεν θα πρέπει να αμφισβητηθεί ο ορθολογισμός της ιρανικής ηγεσίας σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας και ούτε η επαρκής κατανόηση της έννοιας της αποτροπής από την πλευρά της.Η αποδεδειγμένη ικανότητα του Ισραήλ να χτυπήσει πιθανούς πυρηνικούς αντιπάλους χωρίς τον φόβο των αντιποίνων, έχει αναπόφευκτα κάνει τους εχθρούς του να επιθυμούν να αναπτύξουν τα μέσα για να αποτρέψουν το Ισραήλ από το να κάνει πάλι τα ίδια. Με τον τρόπο αυτό, οι σημερινές εντάσεις εξηγούνται καλύτερα όχι ως τα πρώτα στάδια μιας σχετικά πρόσφατης ιρανικής πυρηνικής κρίσης, αλλά μάλλον ως το τελικό στάδιο μιας δεκαετούς πυρηνικής κρίσης στη Μέση Ανατολή που ίσως σταματήσει μόνο όταν αποκατασταθεί η ισορροπία της στρατιωτικής ισχύος.
