Atherosclerotic disease is a condition that causes narrowing or full thrombosis in the arteries and the most prevalent among cardiovascular diseases. The term atherosclerosis describes the process by which the walls of the arteries are covered with a dense substance, the atheroma, consisting of cholesterol fat deposition and other substances. A fragile atherosclerotic plaque can break, sending the contents to the bloodstream. The blood in order to repair the lesion forms a thrombus that can block the artery. Nowadays, atherosclerosis is responsible for 50% of all deaths in countries with a high standard of living such as the US, Europe and Japan. The risk factors that cause atherosclerosis in the arteries are known, such as diabetes mellitus, arterial hypertension, dyslipidemia-hypercholesterolemia, smoking, obesity. This disease is manifested by acute coronary syndrome, angina-infarction, as well as by stroke, peripheral obstructive arterial disease, arterial aneurysm, and the like. The manifestations of acute coronary syndrome, as well as stroke, are the most severe clinical images of atherosclerosis of the arteries and are characterized by very high mortality and morbidity. It is estimated that by 2030 40% of the overall mortality will be due to atherosclerotic disease. For many years, all attention has been focused on the dietary factors that cause atherosclerotic disease, but there are many other genetic, environmental and psychological factors. Most cases can be explained by the interaction of genetic and environmental factors. However, at individual level there is a wide variation in both the onset of atherosclerotic disease and the age of manifestation, even in those with the same risk profile. Since atherosclerotic disease is an age-related illness, it has been suggested that the change in the risk of the disease may result from the change in the rate of biological aging.
Telomeres and telomerase are involved in cellular aging and have been associated with certain diseases related to aging, such as cardiovascular diseases. The composition and maintenance of telomere is accomplished by a specific ribonucleoprotein complex known as telomerase. Human telomerase consists of the catalytic molecule hTERT, a reverse transcriptase domain, and an RNA subunit (hTERC). Telomerase has the main goal of adding specific DNA repeats (TTAGGG) to the 3' end of DNA strands in telomeric regions. Telomerase is predominantly expressed in proliferating cells, such as mature lymphocytes, as well as cancerous but not most mature cells. The dysfunction of telomerase could be the basic mechanism based on this issue, but this point is still unclear. Several polymorphisms have been identified at the TERT gene of telomerase. One of these is the 1327 bp T/C replacement upstream of the hTERT transcription initiation site associated with cardiovascular disease. The -1327 C allele leads to a reduction in the length of telomere and thus cellular aging.
The aim of this study is to investigate a possible relationship between the -1327 T / C polymorphism (rs2735940) of the TERT gene and atherosclerotic disease. The study is retrospective and includes subjects selected for by-pass surgery and healthy subjects. The genotypes of individuals were identified using the PCR-RFLP method. The frequencies of the -1327 T allele and the -1327 C allele in the group of patients with severe atherosclerotic disease were 60.37% and 39.62% respectively. Frequencies of the -1327 T allele and the -1327 C allele in the healthy group were 59.09% and 40.9% respectively. The frequency of the -1327 C allele did not differ significantly between the two groups and therefore there was no correlation between polymorphism and atherosclerosis.In recent years, it has been reported that telomerase and telomeres are perhaps the «heart» of many diseases, whose regulation and treatment are a great challenge. Only the time and laborious research will show whether this knowledge can be used to treat diseases. There are few who argue that chronic diseases, such as cancer can be cured in the future if the scientific community can regulate the expression and action of telomerase.
95 σ.
Βιβλιογραφία : σ. 89 - 95
Η αθηρωματική νόσος είναι η πάθηση που προκαλεί στένωση ή πλήρη θρόμβωση στις αρτηρίες και η πιο κυρίαρχη μεταξύ των καρδιαγγειακών παθήσεων. Με τον όρο αθηρωμάτωση περιγράφεται η διαδικασία με την οποία τα τοιχώματα των αρτηριών καλύπτονται με μια πυκνή ουσία, το αθήρωμα, που αποτελείται από εναπόθεση λιπών της χοληστερίνης και άλλων ουσιών. Μια εύθραυστη αθηρωματική πλάκα μπορεί να σπάσει, στέλνοντας το περιεχόμενο στη κυκλοφορία του αίματος. Το αίμα προκειμένου να επιδιορθώσει τη βλάβη, σχηματίζει ένα θρόμβο που μπορεί να μπλοκάρει την αρτηρία. Στις μέρες μας η αθηρωμάτωση είναι υπεύθυνη για το 50% όλων των θανάτων στις χώρες με υψηλό επίπεδο ζωής όπως τις Η.Π.Α., την Ευρώπη και την Ιαπωνία. Οι τεκμηριωμένοι παράγοντες κινδύνου που προκαλούν αθηρωμάτωση στις αρτηρίες είναι γνωστοί, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία-υπερχοληστερολαιμία, το κάπνισμα, η παχυσαρκία. Η νόσος αυτή εκδηλώνεται με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, στηθάγχη-έμφραγμα, καθώς επίσης με αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια, αρτηριακό ανεύρυσμα κ.ά. Οι εκδηλώσεις του οξέος στεφανιαίου συνδρόμου, όπως και του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, είναι οι πιο βαριές κλινικές εικόνες της αθηρωμάτωσης των αρτηριών και χαρακτηρίζονται από πολύ υψηλή θνητότητα και νοσηρότητα. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2030 το 40% της γενικής θνησιμότητας θα οφείλεται στην αθηρωματική νόσο. Εδώ και πολλά χρόνια όλη η προσοχή έχει στραφεί στους διατροφικούς παράγοντες που προκαλούν αθηρωματική νόσο, ωστόσο υπάρχουν πολλοί άλλοι γενετικοί, περιβαλλοντικοί και ψυχολογικοί παράγοντες. Η πλειονότητα των κρουσμάτων μπορεί να εξηγηθεί από την αλληλεπίδραση των γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Ωστόσο, σε ατομικό επίπεδο υπάρχει μεγάλη διακύμανση τόσο στην εμφάνιση της αθηρωματικής νόσου όσο και στην ηλικία εκδήλωσης, ακόμη και σε άτομα με τα ίδια προφίλ κινδύνου. Δεδομένου ότι η αθηρωματική νόσος είναι μια ασθένεια που σχετίζεται με την ηλικία, έχει προταθεί η υπόθεση ότι η μεταβολή του κινδύνου της νόσου μπορεί να προέλθει από τη μεταβολή του ποσοστού της βιολογικής γήρανσης. Τα τελομερή και η τελομεράση εμπλέκονται στην κυτταρική γήρανση και έχουν συνδεθεί με ορισμένες παθήσεις που σχετίζονται με τη γήρανση, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις. Η σύνθεση και η συντήρηση των τελομερών διεκπεραιώνεται από ένα εξειδικευμένο σύμπλοκο ριβονουκλεοπρωτεΐνης γνωστό ως τελομεράση. Η ανθρώπινη τελομεράση αποτελείται από το καταλυτικό μόριο hTERT, δηλαδή μια επικράτεια αντίστροφης μεταγραφάσης, και μια RNA υπομονάδα (hTERC). Η τελομεράση έχει ως κύριο στόχο την προσθήκη συγκεκριμένων επαναλήψεων DNA (TTAGGG) στο 3’ άκρο των κλώνων DNA στις τελομερικές περιοχές. Η τελομεράση εκφράζεται κυρίως στα πολλαπλασιαζόμενα κύτταρα, όπως είναι τα ώριμα λεμφοκύτταρα, καθώς και τα καρκινικά αλλά όχι στα περισσότερα ώριμα κύτταρα. Η δυσλειτουργία της τελομεράσης θα μπορούσε να είναι ο βασικός μηχανισμός που βασίζεται σε αυτό το θέμα, αλλά αυτό το σημείο εξακολουθεί να είναι ασαφές. Στον γενετικό τόπο του γονιδίου TERT της τελομεράσης έχουν αναγνωριστεί διάφοροι πολυμορφισμοί. Ένας από αυτούς είναι η αντικατάσταση T/C 1327 bp ανοδικά της θέσης έναρξης της μεταγραφής του hTERT, που έχει συσχετιστεί με καρδιαγγειακές νόσους. Το -1327 C αλληλόμορφο οδηγεί σε μείωση του μήκους των τελομερών και άρα κυτταρική γήρανση.
Στόχος αυτής της μελέτης είναι να ερευνήσει κάποια πιθανή σχέση μεταξύ του -1327 T/C πολυμορφισμού (rs2735940) του γονιδίου TERT και της αθηρωματικής νόσου. Η μελέτη είναι αναδρομική και σε αυτή συμπεριλήφθηκαν μία ομάδα υγιών ατόμων και μια ομάδα ατόμων που έχουν επιλεγεί για εγχείρηση by pass. Οι γονότυποι των ατόμων ταυτοποιήθηκαν με τη χρήση της μεθόδου PCR-RFLP.
Οι συχνότητες του -1327 Τ αλληλομόρφου και του -1327 C αλληλομόρφου στην ομάδα των ασθενών με σοβαρή αθηρωματική νόσο ήταν 60,37% και 39,62% αντίστοιχα. Οι συχνότητες του -1327 Τ αλληλομόρφου και του -1327 C αλληλομόρφου στην ομάδα των υγιών ατόμων ήταν 59,09% και 40,9% αντίστοιχα. Η συχνότητα του -1327 C αλληλομόρφου δεν διέφερε σημαντικά ανάμεσα στις δύο ομάδες και επομένως δεν βρέθηκε κάποια συσχέτιση ανάμεσα στον πολυμορφισμό και την αθηροσκλήρωση. Τα τελευταία χρόνια έχει δειχθεί περίτρανα, πως η τελομεράση αλλά και τα τελομερή βρίσκονται ίσως στην «καρδιά» πολλών συστηματικών παθήσεων, των οποίων η ρύθμιση και θεραπεία αποτελούν εξαιρετικά μεγάλη πρόκληση. Το αν οι γνώσεις αυτές θα μπορέσουν στην πορεία να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση των παθήσεων θα το δείξει μόνο ο χρόνος και η επίπονη έρευνα. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως χρόνιες μάστιγες όπως ο καρκίνος θα μπορέσουν μελλοντικά να θεραπευτούν, αν η επιστημονική κοινότητα καταφέρει να ρυθμίσει την έκφραση και τη δράση της τελομεράσης.
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
