The present postgraduate thesis entitled "Art and fairy tales in school social
work and multidisciplinary team co-operation ", was conducted by Kolokotroni Zoi, a
student of the Postgraduate Program Social Work in Education-Inclusion of
Diversities, under the supervision of Professor Kandylaki Agapis.
Its purpose is to explore how fairy tales when used as a tool for group work
intervention in schools may contribute to interdisciplinary co-operation between
educators, social workers and psychologists. The fairy tales used in this study were
created by undergraduate and postgraduate students of the Department of Social Work
of Democritus University of Thrace and they have been are addressed to primary
school students from different cultural backgrounds. Some of the students may be
facing social and economic difficulties may be having collaboration problems and
they may be facing with difficulties in school adjustment.
The fairy tales used here for the purposes of this study aim to highlight various
forms of diversity interpreted as a strength, rather than a weakness or exploitation.
Strengths based theory and empowerment form the theoretical lens used to
encourage inclusion, avoid stigma, raise awareness and promote empathy, cooperation
and team work.
Qualitative research methodology has been used and more specifically action
research with the participation of teachers (social workers and psychologists
employed in generic, intercultural and minority primary schools of the Prefecture of
Rodopi. The research data has been analysed with the use of thematic analysis, which
was based on data from evidence, such as observers' records, informal discussions of
the participants with the researcher, the participatory observation notes of the
researcher and the semi-structured interviews with the participants in the research.
It is stated that the use of art and fairy tales may facilitate the co-operation
between social workers, psychologists and teachers, when applied in group work in schools. It is also a useful tool to explore the needs of students, encourage their
emotional expression, increase empathy and acceptance of diversity, and promote
prevention of school bullying and sensitize students to critical social issues. It is also
found that the use of fairy tales in class, in order to increase students’ sensitivity on
social issues may for group work in primary education and it may contribute to the
teachers’ clearer understanding of the School Personal and Professional evaluation
Process.
It may also contribute to bridging the school with the students’ families and
the community. More specifically, the use of fairy tales may contribute to the support
and enhancement of cooperation among students to increase mutual respect, trust as
well as respect and acceptance of diversity, to deal with tensions’ and conflict
management and to preventing and dealing with school violence and bullying.
The main indicators through which the use of the fairy tales hereby assessed as
a tool in school social work have been the following a. How did the use of the fairy
tales contribute to a climate of respect and trust between students and teachers, b. In
what ways they helped and increased sustainable cooperation between students and
teachers, c. How they assisted the development of communication channels and d.
how they contributed to the support and the enhancement of the co-operation between
school and families as well as the support of parent guardian information for actions
of common interest issues. By following an action research study with the use of these
fairy tales in three different (generic, multicultural and minority) schools it was found
that it contributed positively to the promotion of the school social work objectives.
141 σ.
Περιέχει βιβλιογραφικές παραπομπές
Η παρούσα μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία με τίτλο «Η Τέχνη και τα
παραμύθια στη σχολική κοινωνική εργασία και τη διεπιστημονική συνεργασία»,
εκπονήθηκε από την Κολοκοτρώνη Ζωή, μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Προγράμματος
Μεταπτυχιακών Σπουδών «Κοινωνική Εργασία στην Εκπαίδευση-Ένταξη
Ετεροτήτων», του τμήματος Κοινωνική Εργασία, υπό την επίβλεψη της κα
Κανδυλάκης Αγάπης.
Σκοπός της αποτελεί η διερεύνηση της συμβολής των παραμυθιών ως ένα
εργαλείο ομαδικής παρέμβασης στη σχολική κοινωνική εργασία και ως μια ευκαιρία
αφετηρία ενίσχυσης της διεπιστημονικής συνεργασίας μέσα από την αξιοποίηση του
από εκπαιδευτικούς, κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους. Τα παραμύθια που
αξιοποιήθηκαν στην παρούσα μελέτη δημιουργήθηκαν από προπτυχιακούς και
μεταπτυχιακούς φοιτητές του τμήματος Κοινωνικής εργασίας του ?ημοκρίτειου
Πανεπιστημίου Θράκης και απευθύνονται σε μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης
που προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα, αντιμετωπίζουν
κοινωνικές και οικονομικές δυσκολίες, μαθησιακές δυσκολίες, θέματα συνεργασίας
καθώς και δυσκολίες προσαρμογής στο σχολικό περιβάλλον.
Τα υπό μελέτη παραμύθια έχουν στόχο την ανάδειξη διάφορων μορφών
ετεροτήτων οι οποίες, προβάλλονται και νοηματοδοτούνται ως δυνατότητα και ως
πηγή αξιοποίησης. Υπό αυτό το πρίσμα η αναπαράσταση των ηρώων στα παραμύθια
συνδέονται με τη θεωρία των «δυνατών σημείων» και επικεντρώνονται στην
ενίσχυση και της ενθάρρυνση. Επίσης, η αξιοποίηση των παραμυθιών αυτών στην
εκπαίδευση αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση του συνόλου των μαθητών στην ομάδα
τάξη για την αποφυγή του στιγματισμού, την προώθηση της ενσυναίσθησης ενώ
εισάγει μηνύματα συνεργασίας και ομαδικότητας που βοηθούν στην επίτευξη
στόχων.
Έγινε επιλογή ποιοτικής μεθοδολογίας έρευνας και συγκεκριμένα
αξιοποιήθηκε η έρευνα δράση με τη συμμετοχή εκπαιδευτικών και ειδικού
επιστημονικού προσωπικού (κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων) που εργάζονται σε γενικά, διαπολιτισμικά και μειονοτικά δημοτικά σχολεία του Νομού Ροδόπης. Τα
ερευνητικά αποτελέσματα προέκυψαν με τη μέθοδο της θεματικής ανάλυσης, η οποία
στηρίχθηκε σε δεδομένα από τεκμήρια (καταγραφές των παρατηρητών, άτυπες
συζητήσεις των συμμετεχόντων με την ερευνήτρια), στη συμμετοχική παρατήρηση
της ερευνήτριας και από τις ημι-δομημένες συνεντεύξεις με τους συμμετέχοντες στην
έρευνα.
?ιαπιστώθηκε ότι η τέχνη και το παραμύθι αξιοποιούνται σε παρεμβάσεις των
σχολικών κοινωνικών λειτουργών σε συνεργασία με τους ψυχολόγους και τους
εκπαιδευτικούς με αποτέλεσμα να συμβάλουν στη διεπιστημονική συνεργασία και με
στόχο την ενίσχυση και ενδυνάμωση ομάδων μαθητών, την ευαισθητοποίηση σε
κοινωνικά ζητήματα που αφορούν στην ένταξη των ετεροτήτων και την ανάπτυξη
προστατευτικών παραγόντων για τον κοινωνικό αποκλεισμό και τις διαφορετικές του
εκφάνσεις. Επίσης στοχεύει στην ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών, τη διερεύνηση
αναγκών στην ομάδα τάξη, τις σχέσεις αλληλεπίδρασης των μαθητών ώστε να τους
δοθεί η ευκαιρία να μοιραστούν τις ανησυχίες τους αλλά και την ανάδειξη
κοινωνικών θεμάτων. Το παραμύθι σύμφωνα με τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης
μελέτης αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο και μέσο αξιοποίησης στην πρωτοβάθμια
εκπαίδευση. Συγκεκριμένα τα παραμύθια που αξιοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της
παρούσας έρευνας αποτελούν επίσης, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, εργαλείο που
θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και για τους άξονες αξιολόγησης και αυτοαξιολόγησης
στα σχολεία.
Οι σχέσεις μεταξύ των μαθητών, οι σχέσεις μαθητών και εκπαιδευτικών, η
συνεργασία του σχολείου με την οικογένεια των μαθητών και με την κοινότητα
αποτελούν κάποιους από τους άξονες αξιολόγησης των σχολικών μονάδων όπου τα
συγκεκριμένα παραμύθια προσφέρουν υλικό αξιοποίησης από το προσωπικό του
σχολείου. Συγκεκριμένα μπορούν να συμβάλουν στην υποστήριξη και την ενίσχυση
της συνεργασίας μεταξύ των μαθητών/-τριών ώστε να διαμορφωθεί ένα κλίμα
αλληλοσεβασμού, εμπιστοσύνης και σεβασμού της διαφορετικότητας, στη
διαμόρφωση τρόπων διαχείρισης εντάσεων και συγκρούσεων αλλά και στην πρόληψη
και αντιμετώπιση σχολικής βίας και εκφοβισμού. Επίσης η καλλιέργεια ενός κλίματος σεβασμού και εμπιστοσύνης μεταξύ
μαθητών/-τριών και εκπαιδευτικών, η υποστήριξη και ενίσχυση της συνεργασίας
μαθητών και εκπαιδευτικών, η ανάπτυξη διαύλων επικοινωνίας, η υποστήριξη και η
ενίσχυση της συνεργασίας σχολείου – οικογένειας, η υποστήριξη δράσεων
ενημέρωσης γονέων/κηδεμόνων για θέματα κοινού ενδιαφέροντος, η ανάπτυξη της
ενσυναίσθησης σε θέματα ετεροτήτων αποτελούν κάποιους από τους δείκτες στους
οποίους τα παραμύθια θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν εφόσον δοκιμαστούν, ως
εργαλείο από τους σχολικούς κοινωνικούς λειτουργούς, τους ψυχολόγους αλλά και
τους εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Democritus University of Thrace
