Αντινομίες του φορμαλισμού: η κατά Laclau θεώρηση του λαϊκισμού και ο ελληνικός θρησκευτικός λαϊκισμός
(EL)
Antinomies of formalism: Laclau’s theorisation of populism and Greek religious populism
(EN)
Σταυρακάκης, Γιάννης
Το έργο του Ernesto Laclau αποτελεί μια πολύ συχνή και σταθερή αναφορά σχεδόνσε κάθε συζήτηση περί λαϊκισμού. Το κείμενο που ακολουθεί επιχειρεί αρχικά να σκιαγραφήσεικαι να ανασυστήσει τις σημαντικότερες θεωρητικές και αναλυτικές συνιστώσεςτης προσέγγισης αυτής που φαίνεται να διατηρεί, μέχρι και σήμερα, τη σημασία και τηνεγκυρότητά της. Ιδιαίτερη έμφαση αποδίδεται στα σχετικά κείμενα του Laclau από τηδεκαετία του 1970, αλλά και στα συμπεράσματα της μεταγενέστερης έρευνάς του, πουσυνθέτουν ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό πλαίσιο για την ανάλυση του λαϊκιστικού λόγου.Η υπόθεση αυτή θεμελιώνεται περαιτέρω, στο δεύτερο μέρος του κειμένου, μέσααπό την ανάλυση ενός πρόσφατου εμπειρικού παραδείγματος, της πολιτικοποίησης τουλόγου της Εκκλησίας της Ελλάδος και του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου.,Τέλος, τοκαταληκτικό τμήμα του άρθρου αφιερώνεται στην ανάλυση των πιο πρόσφατων γραπτώντου Laclau περί λαϊκισμού, στα οποία επιχειρείται η ενίσχυση του μορφικού/τυπικού ήκαι φορμαλιστικού χαρακτήρα του επιχειρήματος του. Ενώ η γενικότερη ανάλυση τουλαϊκιστικού λόγου από τον Laclau συνιστά μια σημαντική πρόοδο στην εννοιολόγησηαυτής της ολισθηρής έννοιας, από την άλλη, οι πρόσφατες απόψεις του για τον λαϊκισμόίσως να αποκαλύπτουν τα όρια μιας καθαρά φορμαλιστικής προσέγγισης του φαινομένου.
(EL)
The work of Ernesto Laclau constitutes one of the most common references in almost every discussion on populism. The first aim of this paper is to present the main theoretical and analytical parameters of his discursive approach, which still retains its relevance. Special emphasis is given to Laclau’s relevant texts from the late 1970s, as well as to the ways in which his subsequent work can benefit the analysis of populist discourse. The importance of this approach is further illustrated, in the second part of this text, through the analysis of a concrete empirical case: the recent politicisation of the discourse of the Church of Greece and Archbishop Christodoulos. Finally, the concluding part of this essay is devoted to a discussion of Laclau’s more recent work on populism, in which we witness a further strengthening of the formalist character of his approach. While Laclau’s account marks an important advance in the conceptualisation of this elusive category, his recent views may reveal the ultimate limits of a formalist approach to this important political phenomenon.
(EN)
