Στην παρούσα εργασία μελετάται το άρθρο ως κειμενικό είδος και η αξιοποίησή του στο πλαίσιο της προώθησης του Κριτικού Γραμματισμού στο Γυμνάσιο. Συγκεκριμένα, αναλύονται τέσσερα άρθρα που αντλούνται από το διαδίκτυο, με κοινή θεματολογία τις γλωσσικές ποικιλότητες. Το άρθρο αποτελεί ένα κειμενικό είδος με ιδιαίτερα τυπολογικά χαρακτηριστικά που συναντάται συχνά στην καθημερινότητα των μαθητών. Ειδικότερα, στην παρούσα εργασία μελετάται ο τρόπος με τον οποίο οι γλωσσικές επιλογές των συντακτών των άρθρων οικοδομούν νοήματα και υποκειμενικότητες και συμβάλλουν στην αναπαραγωγή ή κατάρριψη των ηγεμονικών ιδεολογιών για τις γλωσσικές ποικιλίες και τους ομιλητές τους. Επιπλέον, μελετώνται οι γλωσσικές επιλογές με βάση την επικοινωνιακή περίσταση, καθώς και ο λόγος ως μέσο κατασκευής ταυτοτήτων. Στη συνέχεια, επιχειρείται η δημιουργία μίας διδακτικής πρότασης, που βασίζεται σε ένα εκ των άρθρων που αναλύονται.
Ως μεθοδολογικό εργαλείο αξιοποιείται η Κριτική Ανάλυση Λόγου (ΚΑΛ) σε συνδυασμό με τους τέσσερις άξονες που προτείνει η Στάμου για την ανάλυση των δευτερογενών αναπαραστάσεων της γλωσσικής ποικιλότητας στα κείμενα μαζικής κουλτούρας, καθώς και η προσέγγιση του Coupland για τα «ομιλιακά ύφη». Ειδικότερα, τα άρθρα εξετάζονται σε επίπεδο κοινωνιογλωσσικό, όπου αναλύονται τα κειμενικά εναύσματα που είναι δηλωτικά του τρόπου ομιλίας συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων και εξετάζεται η κοινωνική αναπαράσταση των γλωσσικών ποικιλιών και η ταύτισή τους με συγκεκριμένα κοινωνικά χαρακτηριστικά, σε επίπεδο σημειωτικό, όπου αναλύονται τα στοιχεία του σημειωτικού συστήματος που συμβάλλουν στην αναπαράσταση των γλωσσικών ποικιλιών, και σε επίπεδο ιδεολογικό, όπου εξετάζεται η αναπαραγωγή των κυρίαρχων γλωσσικών ιδεολογιών μέσω του συνδυασμού των προηγούμενων αξόνων ανάλυσης. Οι ταυτότητες αντιμετωπίζονται υπό το πρίσμα της κοινωνικής κατασκευής. Για τη διδακτική πρόταση αξιοποιείται το μοντέλο των Πολυγραμματισμών. Αυτό που προκύπτει από την ανάλυση είναι ότι η χρήση μη πρότυπων ποικιλιών στα άρθρα εξυπηρετεί συγκεκριμένους στόχους, συχνά ρητορικούς. Επιπλέον, προκύπτει ότι οι γλωσσικές επιλογές και η υιοθέτηση επίσημου ύφους κατασκευάζουν το υψηλό κοινωνικό προφίλ του αρθρογράφου, ενισχύοντας την αντίληψη ότι οι γλωσσικές του απόψεις που (υπό)δηλώνονται στο άρθρο είναι έγκυρες.
(EL)
This thesis studies the article as a genre and its utilization in the context of Critical
Literacy in High School. Specifically, four articles discussing the common topic of
language variety and drawn from internet sources are being analysed. The article is a
textual genre with particular typological characteristics that is often encountered in the
daily life of students. In particular, this paper examines the way in which the columnists’
linguistic choices construct meanings and subjectivities and contribute to the
reproduction or overthrow of hegemonic ideologies about language variety and its
speakers. In addition, the linguistic choices are studied based on the communicative
occasion, as well as language as a means of constructing identities. Then, an attempt is
made to create a didactic proposal, based on one of the articles analysed.
Critical Discourse Analysis (CDA) is used as a methodological tool combined with the
four-plane analytical framework proposed by Stamou for the analysis of secondary
representations of language variety in mass culture texts, as well as Coupland's approach
to “speech styles”. In particular, the articles are examined at a sociolinguistic stance,
where the textual triggers that are indicative of the way of speaking of specific social
groups and the social representation of language variety and its identification with
specific social characteristics are being analysed, at a semiotic stance, where the elements
of the semiotic system that contribute to the representation of language variety are
analysed, and at an ideological level, where the reproduction of dominant linguistic
ideologies is examined through the combination of the previous levels of analysis.
Identities are viewed through the lens of social construction and the Multiteracies are
used for the didactic proposal. What emerges from the analysis is that the use of nonstandard variety in articles serves specific, often rhetorical, objectives. Moreover, it
appears that the linguistic choices and the adoption of a formal style build a high social
profile of the author, reinforcing the perception that his linguistic views (under)stated in
the article are valid.
(EN)
University of Ioannina
