Η τέχνη στα Ἠθικὰ Νικομάχεια του Αριστοτέλη ορίζεται ως ἕξις μετὰ λόγου ἀληθοῦς ποιητική, δηλαδή ακριβώς αντίθετα από τον Πλάτωνα, ο οποίος τη θεωρεί τρίτη ἀπὸ τῆς ἀληθείας. Τούτη η διαφαινόμενη σχέση αλήθειας και τέχνης αποτελεί το κύριο όπλο για την αναχαίτιση της πλατωνικής εξορίας των ποιητών, σχέση που αναπτύσσεται, κυρίως, στο Περὶ Ποιητικῆς του πρώτου. Οι παλαιότεροι ερμηνευτές του Περὶ Ποιητικῆς (Rapin, Ρακίνας κ.ά.) εγκλώβισαν αυτήν τη σχέση στην έννοια της αληθοφάνειας (vraisemblance), γεγονός όχι άσχετο με την ταύτιση της έννοιας της μιμήσεως με τον απλό αντικατοπτρισμό των καθ’ ἕκαστα της πραγματικότητας. Στον 20ο αιώνα, όμως, σύμφωνα με τους περισσότερους στοχαστές (Guthrie, Ross, Συκουτρής, Butcher, Halliwell, Bywater, Lucas, Gallavotti, Crivelli, Halper κ.ά.) και παράλληλα με μια νέα δυναμική που αποκτά η έννοια της μιμήσεως, η τέχνη αναδύεται ως μία τάση (μᾶλλον) προς αποκάλυψη των αιωνίων καθόλου (βλ. Και Μετὰ τὰ Φυσικά). Έτσι, καθώς το καθόλου συνδέεται με το αναγκαίο και συνάμα (στα Ἀναλυτικὰ Ὕστερα) δηλοῖ τὸ αἴτιον, η τέχνη αναβιβάζεται σε μια ενεργητική, δημιουργική δύναμη, η οποία εκφράζει μια πλατύτερη αλήθεια (ίσως την πανανθρώπινη κλίση προς την ἁμαρτία;), ανακαλύπτοντας, εντυπώνοντας και φανερώνοντας (κατά το Μετὰ τὰ Φυσικὰ) το εἶδος (δηλαδή το τέλος) μέσα στο ίδιο το συγκεκριμένο. Η τέχνη περνά μεν στην επικράτεια του λόγου και του νοῦ, γίνεται φιλοσοφώτερόν τι της ιστορίας, κάτι καταληπτόν (intelligible), δίχως δε να εξομοιώνεται ποτέ με τη φιλοσοφία, αφού δεν αποδεσμεύεται ποτέ από τις αισθήσεις και την εικόνα (βλ. Περὶ Ψυχῆς). Η τέχνη μεταμορφώνεται σε μια κατασκευή η οποία «φέρνει στο φως» την ίδια την εσωτερική, δομημένη, ενιαία, λογική και αιτιώδη αναγκαιότητα που συνθέτει την ανθρώπινη πράξη, καθώς και τη σύμφυτη (βλ. Ἠθικὰ Νικομάχεια) προθετικότητά της (προαίρεσις), τους ίδιους τους έσχατους νόμους της ζωής. Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι η τέχνη απομακρύνεται από μια θεώρηση που τη θέλει ως κάτι το επουσιώδες και συνάμα αφελές, ιδεαλιστικό και αφηρημένο. Αντίθετα, είναι ένα πλάτεμα τού πραγματικού και του ουσιώδους, μια αποκρυστάλλωση τού ίδιου τού αγώνα για πραγμάτωση τής μορφῆς (δηλαδή της ίδιας της φύσεως) και, ούσα έκφραση της φύσεως και του ουσιώδους, είναι συνάμα μια αδιαμεσολάβητη, αναπάντεχη και ακαριαία ενόραση τής αληθείας στην απλότητα και την ολότητά της.
(EL)
Very much unlike Plato, who believes that art is three steps away from truth, Aristotle in his Nicomachean Ethics defines art as a creative habit accompanied by true reason; in other words, truth and art are interrelated according to Aristotle. According to contemporary scholars, and due to the potential of mimesis, art is considered to be a tendency towards unveiling the eternal absolutes. In this paper I will discuss art in the light of the Aristotelian approach, that is, as a broadening of what is real and essential, and as an unmediated, unexpected, and instant intuitive understanding of the truth in all its simplicity and wholeness.
(EN)
