Σκοπός της παρούσας βιβλιογραφικής ανασκόπησης είναι η προσέγγιση των σημαντικότερων αιτίων μιας μεγάλης κατηγορίας παθολογικών καταστάσεων των ζωικών οργανισμών, οι οποίες είναι γνωστές από την εποχή ακόμη του Αριστοτέλη ως «διαμαρτίες κατά την διάπλασιν», σε συσχετισμό με τη σημερινή αχαλίνωτη ρύπανση αναρίθμητων περιοχών του πλανήτη μας. Οι διαμαρτίες διάπλασης δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της προγεννητικής ανάπτυξης, μπορούν να προκαλέσουν εμβρυϊκό θάνατο, γίνονται ορατές μετά από αποβολή ή μετά τη γέννηση και είναι δυνατό να είναι από ελαφρές δυσπλασίες έως και βαριές δυσμορφίες (τερατογενέσεις). Ανέκαθεν προκαλούσαν το ενδιαφέρον καιαποτελούσαν πηγές προλήψεων και δεισιδαιμονιών αλλά και αντικείμενο επιστημονικής έρευνας. Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχει πληθώρα καταγραφών μεμονωμένων ή και ομαδικών τέτοιων περιστατικών, ορισμένες από τις οποίες αναφέρονται ενδεικτικά. Ιδιαίτερη σημασία παρουσιάζει η αναζήτηση των αιτίων, που προκαλούν τις διαμαρτίες διάπλασης, ώστε όταν είναι δυνατό να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης. Οι παράγοντες, οι οποίοι ευθύνονται για την πρόκληση των διαμαρτιών διάπλασης στα έμβρυα, χαρακτηρίζονται ως «τερατογόνοι» ή σε ορισμένες περιπτώσεις ως «εμβρυοτοξικοί» και συνήθως προσβάλλουν τα γεννητικά κύτταρα των γονέων ή τον οργανισμό της κυοφορουσας μητέρας. Στα θηλαστικά, στην πρόκληση των διαμαρτιών διάπλασης μαζί με τους τερατογόνους παράγοντες παίζουν ρόλο και άλλοι παράγοντες όπως είναι το είδος του ζώου, το είδος του πλακούντα, το συνολικό ιστοχημικό υπόβαθρο της μητέρας και του εμβρύου και το στάδιο της προγεννητικής ανάπτυξης κατά την έκθεση στον τερατογόνο παράγοντα. Οι τερατογόνοι παράγοντες μπορούν να είναι γενετικοί ή περιβαλλοντικοί. Σε όλη τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης υπάρχει αλληλεπίδραση ανάμεσα στο γονιδίωμα, που εξασφαλίζει τα γενοτυπικά χαρακτηριστικά του είδους και σε διάφορες επιγενετικές διεργασίες, που δημιουργούν τις φαινοτυπικές διαφορές. Η αλληλεπίδραση του γονιδιώματος με το μικροπεριβάλλον, στο οποίο αναπτύσσεται το έμβρυο, αποτελεί συχνά την κλείδα της δημιουργίας τερατογενέσεων. Οποιαδήποτε γενετική διαταραχή οδηγεί σε εκτροπή από τη φυσιολογική ανάπτυξη, επειδή η εμβρυϊκή ανάπτυξη εξαρτάται άμεσα από το γονιδίωμα. Γενετικές διαταραχές είναιδυνατό να προκύψουν από χρωματοσωματικές ατυπίες, από μη φυσιολογικά γονίδια και από περιβαλλοντικούς παράγοντες, είτε αυτοί είναι ενδογενείς είτε εξωγενείς. Γενετικές διαταραχές δημιουργούνται με την επίδραση ενδογενών ή εξωγενών περιβαλλοντικών παραγόντων. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες είναι πολυάριθμοι, και ανάλογα με χη φύση τους, διατάσσονται κατά κατηγορίες, σε φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς παράγοντες. Στους φυσικούς παράγοντες ανήκουν κατά κύριο λόγο οι ιονίζουσες και οι μη ιονίζουσες ακτινοβολίες. Μετά την τεχνητή παραγωγή ακτινοβολιών δημιουργήθηκε μία νέα μορφή περιβαλλοντικής ρύπανσης. Μεγάλο ρόλο στην αύξηση των περιστατικών συγγενών διαμαρτιών έχουν οι ιονίζουσες ακτινοβολίες, με τη μορφή της ελεύθερης πυρηνικής ενέργειας από βομβαρδισμούς, πυρηνικά ατυχήματα και ραδιενεργά απόβλητα. Οι μη ιονίζουσες ακτινοβολίες, όπως είναι τα ραδιοκύματα και τα μικροκύματα, που είναι γνωστές ωςηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες ραδιοσυχνότητας, είναι χαμηλής ενέργειας. Ωστόσο, η ακτινο-εμβρυο-τοξικότητά τους δεν είναι ευκαταφρόνητη. Εξαρτάται από την περιοχή του φάσματος, την πυκνότητα ισχύος, το "ρυθμό ειδικής απορρόφησης", τη διάρκεια έκθεσης, την ευαισθησία του εμβρύου και των οργάνων του. Πολλές χημικές ουσίες παρεμβαίνουν δυσμενώς στη φυσιολογική εμβρυϊκή ανάπτυξη, με αποτέλεσμα να προκαλούν διαμαρτίες διάπλασης. Οι ουσίες αυτές μπορεί να είναι είτε φυσικές και να προέρχονται από το εξωτερικό φυσικό περιβάλλον ή να παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό, είτε τεχνητές. Τα περισσότερα φάρμακα θεωρούνται ως ύποπτα τερατογόνα. Ορισμένα φυτά περιέχουν επικίνδυνες εμβρυοτοξικές ουσίες και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να καταναλώνονται από έγκυα ζώα. Διαταραχές στην προγεννητική ανάπτυξη είναι δυνατό να προκληθούν εξαιτίας της έλλειψης ορισμένων θρεπτικών ουσιών (τροφοπενίες). Επίσης, διαμαρτίες διάπλασης παρατηρούνται και σε περιπτώσεις έλλειψης ιχνοστοιχείων. Λοιμογόνοι παράγοντες, όπως ιοί, βακτήρια, πρωτόζωα, μύκητες και παράσιτα, είναι δυνατό να διαπεράσουν τον πλακουντειο φραγμό και να προκαλέσουν διαταραχές στο έμβρυο. Ακόμη, ο εμβολιασμός εγκύων ζώων πρέπει να αποφεύγεται ή να γίνεται σε χρόνο που δεν θα είναι κρίσιμος για το έμβρυο. Τέλος, πρέπει να ληφθούν πολύ σοβαρά υπόψη διάφοροι άγνωστοι τερατογόνοι παράγοντες, οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουνμεγάλο ποσοστό συγγενών διαμαρτιών. Κατά την πρώιμη εμβρυϊκή ανάπτυξη, υπάρχει μία «κρίσιμη περίοδος», στην οποία το έμβρυο είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στους τερατογόνους παράγοντες. Είναι ευνόητο ότι, αν κάποιος τερατογόνος παράγοντας επιδράσει στη διάρκεια της κρίσιμης περιόδου, θα αποδιοργανώσει τη φυσιολογική ανάπτυξη του εμβρύου με αποτέλεσμα τη δημιουργία συγγενών διαμαρτιών. Στο πλήρες κείμενο αυτής της ανασκόπησης γίνεται ανάλυση του τί μπορεί να συμβεί στην περίοδο αυτή. Κατά το δεύτερο μισό του προηγουμένου αιώνα η συχνότητα εμφάνισης διαμαρτιών διάπλασης έχει αυξηθεί αισθητά τόσο στον άνθρωπο όσο και στα ζώα. Η αναφορά αυτή ενισχύεται από μία σειρά πραγματικών γεγονότων και καταστάσεων, όπως είναι η ανεξέλεγκτη χρησιμοποίηση της ατομικής ενέργειας και τα πυρηνικά ατυχήματα, η ρύπανση από μεγάλες και μικρές πολεμικές συρράξεις, η ακατάσχετη βιομηχανική ανάπτυξη, η παραγωγή τεράστιου αριθμού χημικών ουσιών, η αύξηση των καυσαερίων και η ανεξέλεγκτη διάδοση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, η υπερκατανάλωση βιομηχανικά επεξεργασμένων τροφίμων, ο υποσιτισμός, η υπερεκμετάλλευση των αγρών με την κατάχρηση χημικών λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και φυτοορμονών, καθώς και των παραγωγικών ζώων, με την κατάχρηση φαρμάκων, ορμονών και ασυνήθιστων ζωοτροφών. Η χαλιναγώγηση της συνεχιζόμενης ρύπανσης και παράλληλα η αποκατάσταση του περιβάλλοντος, πρέπει να είναι στόχοι της ανθρωπότητας. Η προστασία του περιβάλλοντος, εκτός από τη γενικότερη βελτίωση της υγείας και της ευζωίας των ζωικών οργανισμών και των ανθρώπων θα συμβάλει στη μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισης διαμαρτιών διάπλασης σε νεογέννητα ζώα και ανθρώπους.
(EL)
The aim of the present bibliographical review was to approach the most considerable causes, in relation to the unbridled pollution of innumerable areas of our planet. Congenital malformations are created during the prenatal development and could possible cause embryonic death. They become visible after an abortion or after the birth and they could be mild or extensive malformations. Monsters always stimulate the peoplew interest and they were source of superstitions and topic of scientific research as well. In the international bibliography, there are plenty of such cases, and some of them are indicatively referred in the present review. The investigation of the causes of the congenital malformations is of a particular importance, in order to take the necessary preventive measures, when it is possible. The factors, which are responsible for the congenital malformations, are characterized as teratogenic or, insome cases, as embryo- or fetotoxic factors, and usually affect the genital cells of the parents or the organs of the pregnant female. A very important role in the mammalian congenital malformation play, except of the teratogenic factors, the animal species, the placenta type, the histochemical background of the mother and the embryo as well as the stage of the prenatal development during the exposition to the teratogenic factor. The teratogenic factors can be genetic or environmental. During the prenatal development, there is an interaction between the genome, which insure the genotypic feature of the species and the different epigenetic process, which create the phenotypic varieties. The interaction of the genome with the microenvironment, where the embryo is developed, is usually the key of the congenital malformation. Every genetic disturbance leads to the deviation from the normal development, because the embryonic development is depended on the genome. Genetical disturbance is possible to arise because of some chromosomal atypical or abnormal genes or (endo - or - exogenous) environmental factors. The environmental factors are numerous and according to their nature they can be classified to the following categories: physical factors, chemical agents and biological agents. Physical factors are the ionizing and the non - ionizing radiations.A new type of environmental pollution has been raised, after the artificial production of the radiations. A very important role in the increase of the cases of congenital malformation play the ionizing radiation, as a free nuclear energy after the bombing, the nuclear accidents and the nuclear litter. The ionizing radiation, as well as the radiowaves and the microwaves, known as radiofrequency or radiomagnetic radiation, include low energy. Their radio-embryotoxicity is not negligible, however, and depends on the area of the spectrum, the power density, the "special absorption rate", the duration of the exposure, the sensitivity of the embryo fetus and its organs. A lot of chemical substances adversely intervene in the normal embryonic and fetal development, causing congenital malformations. These substances could be natural having their origin from the external environment or from the organism itself or they could be artificial. Most of the drugs are considered as suspicious teratogens. Some plants contain dangerous embryotoxical substances and pregnant animals must not consume them. The deficiency of some nutrients is possible to cause disturbances in the prenatal development. Moreover, congenital malformations are observed after the deficiency of some elements. Infection agents, such as viruses, bacteria, protozoa, fungus and parasites, when they pass through the placental barrier are possible to cause congenital malformations. Also, the vaccination of the pregnant animals has to be avoided or to be applied on a period that is not critical for teratogenesis. Furthermore, there are a lot of unknown teratogenic agents that usually cause a considerable rate of congenital malformations. During the early embryonic development, there is a "critical period" where the embryo is particularly sensitive in the teratogenic agents. It is obvious that, if any teratogenic agent affects the embryonic development during the "critical period", the normal development of the embryo will be disorganized resulting in the embryonic deformities. In the full text of this review a detailed analysis of what can happen during this period is discussed. In the second half of the former century, the frequency of the congenital malformations has been considerably increased in human being and in animals, as well. This phenomenon is supported by a series of real events and situations, such as: the uncontrolled use of the nuclear energy and the nuclear accidents, the pollution by the major as well as the minor polemic conflicts, the unrestrained industrial development, the production of an enormous number of chemical substances, the increase of the fumes, the uncontrolled spreading of the electromagnetic radiation, the over consumption of industrial elaborated aliments, the malnutrition, the overexploitation of the land, with an excess of chemical fertilizing, pesticides and plant hormons, as well as the irresponsible use of hormones, drugs and unusual feed for livestock. The restriction of the continuing pollution and the simultaneous recovery of the environment must be the target of the humanity. The protection of the environment, beyond the improvement of health generally and the welfare of the animals and human will contribute in the diminuition of the congenital malformation cases in newborn animals and in human, as well.
(EN)
