Η διδακτική της Αστρονομίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποτελεί ζητούμενο τα τελευταία χρόνια. Σε αρκετές χώρες της Ευρώπης και στις ΗΠΑ, η Αστρονομία δι-δάσκεται στις δύο πρώτες βαθμίδες της Εκπαίδευσης είτε ως αυτόνομο μάθημα είτε ενταγμένη σε άλλα θεματικά πεδία. Στην Ελλάδα η τελευταία επαφή που είχαν οι μα-θητές ήταν στη Β΄ τάξη του Ενιαίου Λυκείου, με την Αστρονομία να είναι μάθημα ε-πιλογής μέχρι το 2014, οπότε αποσύρθηκε με την έναρξη του νέου αναλυτικού προ-γράμματος σπουδών.
Είναι επιτακτική ανάγκη τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών να προσαρμοστούν στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των μαθητών. Το πρόβλημα εστιάζεται στο ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να διδαχθεί το μάθημα της Αστρονομίας, δεδομένου ότι η παρατηρησιακή Αστρονομία δεν είναι πάντοτε εφικτή.
Οπωσδήποτε η χρήση και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών είναι ένα πρώτης τά-ξεως βοήθημα. Και αυτό γιατί αφ’ ενός μεν η πλειονότητα των μαθητών είναι εξοι-κειωμένοι με τις νέες τεχνολογίες, αφ’ ετέρου με αυτόν τον τρόπο «μεταφέρεται» ο έξω κόσμος μέσα στη σχολική αίθουσα. Εξάλλου, τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυ-χθεί και είναι πολύ δημοφιλές το κίνημα STEM (Science, Technology, Engineering & Mathematics), εξέλιξη του STS (Science & Technology Studies), στον χώρο της εκ-παίδευσης, το οποίο επενδύει στις Φυσικές Επιστήμες.
Στη παρούσα φάση επελέγη ένα θέμα Οπτικής που άπτεται της Αστρονομίας και δεν είναι άλλο από τις εκλείψεις ηλίου και σελήνης. Η διδασκαλία των εκλείψεων έγι-νε με τη χρήση της προσομοίωσης 3D-Eclipse της αμερικανικής ιστοσελίδας Gizmos-Explorelearning. Στη συνέχεια παρουσιάστηκαν τα βασικά στοιχεία του διαστήματος μέσω του λογισμικού Universe Sandbox2.
Τα συγκεκριμένα προγράμματα δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές να μελετή-σουν φαινόμενα προβαλλόμενα σε διαστάσεις υπό κλίμακα, μέσω ηλεκτρονικών υπο-λογιστών, καθόσον η μελέτη των φαινομένων αυτών στο σχολικό περιβάλλον είναι συχνά απαγορευτική.
Τα εργαλεία αυτά, εκτός του ότι είναι εύχρηστα, διατίθενται το μεν 3D-Eclipse με μια μικρή συνδρομή, το δε Universe Sandbox2 με μικρό κόστος, και έχουν μικρές απαιτήσεις σε εξοπλισμό. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι καθιστούν δυνατή την ε-νεργό συμμετοχή των μαθητών στη διδακτική πράξη, μετατρέποντάς τους σε μικρούς εξερευνητές. Τα αποτελέσματα ήταν υπέρ το δέον θετικά, με τους μαθητές να είναι στο τέλος του μαθήματος ενθουσιασμένοι. Όθεν επιβάλλεται να εισαχθεί το μάθημα της Αστρονομίας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα πέραν των Πανεπιστημίων.
Στο πρώτο μέρος παρατίθενται πληροφορίες για την Αστρονομία από αρχαιοτάτων χρόνων έως σήμερα και τη διδακτική της στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Επίσης γί-νεται αναφορά στις Εκλείψεις Ηλίου και Σελήνης, στα βασικά στοιχεία του Σύμπαντος καθώς και στα εκπαιδευτικά προγράμματα STS και STEM. Στο δεύτερο μέρος ανα-πτύσσονται τα σχέδια μαθήματος και όλες οι διδακτικές ενέργειες που ακολουθήθη-καν στα πλαίσια του τρίωρου μαθήματος. Τέλος, στο τρίτο μέρος παρουσιάζεται η έ-ρευνα που διεξήχθη με το πέρας της διαδικασίας με μαθητές και καθηγητές και τα α-ποτελέσματά της. Στο παράρτημα γίνεται η περιγραφή της συμμετοχής και της διάκρι-σης που πέτυχε το 6ο Γυμνάσιο Βέροιας σε Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό Αστρονομίας, συμμετοχή επ’ ευκαιρία της επαφής των μαθητών με το αντικείμενο, μέσω της πειρα-ματικής διδασκαλίας που εξετάζεται στην παρούσα μελέτη._
Πίνακες, εικόνες, φωτογραφίες, διαγράμματα.
Teaching Astronomy in secondary schools of Greece has been a desideratum over the recent years. In several European countries and the USA, Astronomy is taught in both primary and secondary schools, either as a distinct subject or encompassed in other thematic areas. In Greece, pupils have not had a taste of Astronomy since 2014, when, upon introduction of the new curriculum, Astronomy as an elective subject in the 11th form (B class in Greek Lyceums) ceased to be offered as an option.
It is imperative that curricula are modified so as to cater for the interests and needs of pupils. The crux of the problem is what the best method for teaching Astronomy is, for observational Astronomy is not always feasible.
Beyond any doubt, utilising new technologies is a first-rate teaching aid. This is the case not only because the vast majority of pupils are already familiar with new technologies, but also because it is in that way that the outer world can be “trans-ferred” into the school classroom. After all, the Science, Technology, Engineering and Mathematics - STEM (previously Science and Technology Studies – STS) movement, which has been largely developed and has enjoyed immense popularity in the field of Education of late, focuses on Natural Sciences.
At present, a topic of Optics has been chosen, namely solar and lunar eclipses. Eclipses were presented in class using the 3D-Eclipse simulation available on the US-based Gizmos-Explorelearning website. Next, elementary space concepts were taught by means of the Universe Sandbox2 software.
These particular programs allow pupils to study phenomena shown to scale via computers, in contrast with the usually restrictive nature of the school environment when studying such phenomena.
The aforesaid tools are user-friendly, and inexpensive; 3D-Eclipse requires a small subscription fee while Universe Sandbox2 comes at a low cost. Also, both of them demand little use of equipment. Further, their major advantage is that they fully en-gage pupils with teaching practice, transforming them into young explorers and re-searchers.
The results of this method have exceeded expectations, causing pupils to be en-thusiastic at the end of classes. Thus, except for universities, Astronomy ought to be taught in Greek schools, too.
Section 1 contains information on Astronomy from ancient times to date as well as its didactics in Greece and overseas. There is also reference to solar and lunar eclipses, space concepts, plus STS and STEM educational programmes. Section 2 includes les-son plans and activities pursued and performed during the 3-period classes. Finally, section 3 covers the survey involving teachers and pupils, conducted upon completion of the whole procedure, and its results. The Appendix outlines the 6th Gymnasium (lower secondary school) of Beroea participation and award in a European Astronomy contest. This participation emanated from the pupils’ familiarisation with Astronomy through the hands-on experimental teaching discussed in this study._
