Περιέχει πίνακες συντομογραφιών
This dissertation studies the relationship between Theology and the World, History and the End of Times, through the lens of the theology of incarnationism and earthly realities according to Panayiotis Nellas. The dialogue between the History and the End of Times is, of course, performed based on the incarnation of Jesus Christ: the unity of two natures (divine and human) "without confusion" and "indivisibly" in the historic face of Jesus Christ.
Right after World War II and its tragic consequences, Western theology struggled to redefine the relationship between Theology and the World. Balancing theology between the end of times and history proved difficult, not only in theory, but also and foremost in practice. There is always the risk of getting trapped in history (earthly) or in the end of times (unearthly), as an ontological obstacle in the journey of the Church through history. As a theological approach, the theology of incarnationism focused in humanity and its history "at the present place and the present time". The consequent theology of earthly realities aimed at including each and every human work in the grace of God and the union with the Creator.
Panayiotis Nellas, taking into account the request of the theology for reconnection with the theology of the Fathers and the agony of the modern man for life and its meaning, moved one step further to develop a theology of incarnationism and earthly realities. For Panayiotis Nellas, the foundation of this theology was provided by the recorded timeless experience of the Fathers of the Church, as well as the search and the results of modern theology, but also the other sciences and the culture of his time, in general.
The theology of incarnationism derives, according to Panayiotis Nellas, from the creation of the man "in the image of God". The man was created "in the image of God", i.e. the incarnated Logos by which he was created, by which he is drawn and to which he is heading. The incarnated Logos is the complete, real man.
Furthermore, based on the already expressed theology of the Fathers on the garments of skin (given by God to Adam and Eve after the fall, which represent the material carnality and the human culture in general), Panayiotis Nellas approaches the world, the history and, of course, the man in the context of transfiguration in Christ. The garments of skin, although reminding the man of the fall, were given by God as a means of unity with the God, the source of real life. Jesus Christ is introduced in human history (as a historical figure and then mystically, in the Church) to bring new ontological meaning to the world and the man, as well as all human works, as an extension of His carnality and the descent of the Holy Spirit.
Στην παρούσα εργασία μάς απασχόλησε η σχέση Θεολογίας και Κόσμου, Ιστορίας και Εσχάτων, μέσα από πρίσμα της θεολογίας του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων στον Παναγιώτη Νέλλα. Βάση και τρόπο, ασφαλώς, όλης της ανάπτυξης ενός διαλόγου της Ιστορίας με τα Έσχατα, αποτελεί η σάρκωση του Χριστού: η ένωση των δύο φύσεων (θεϊκής και ανθρώπινης) «ασύγχυτα» και «αδιαίρετα» στο ένα ιστορικό Πρόσωπο του Ιησού Χριστού.
Αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις τραγικές συνέπειές του, η Δυτική θεολογία προσπάθησε εναγώνια να επαναπροσδιορίσει τη σχέση της Θεολογίας με τον Κόσμο. Η ισορρόπηση της Θεολογίας ανάμεσα στα Έσχατα και την Ιστορία, αποδείχτηκε δύσκολη, όχι μόνο στη θεωρία, αλλά περισσότερο στην πράξη. Ο εγκλωβισμός στην Ιστορία (εκκοσμίκευση) ή αντίθετα στα Έσχατα (απόκοσμο) είναι πάντα υπαρκτοί κίνδυνοι, ως οντολογικοί ύφαλοι και σκόπελοι, στο ταξίδι του καραβιού της Εκκλησίας μέσα στο πέλαγος της ιστορίας. Η θεολογία του ενανθρωπισμού υπήρξε η θεολογική τάση, η οποία ήταν εγγύτερα στην πρόσληψη του ανθρώπου και της ιστορίας του στο «εδώ και τώρα». Ενώ, η κατ’ επέκταση ανάπτυξη της θεολογίας των επίγειων πραγματικοτήτων, φιλοδοξούσε να μην αφήσει κανένα έργο του ανθρώπου έξω από τη θεία Χάρη και την ένωση με τον Δημιουργό.
Ο Παναγιώτης Νέλλας αφουγκραζόμενος, αφενός μεν το αίτημα της θεολογίας της εποχής του για επανασύνδεση με την πατερική θεολογία, αφετέρου δε την αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου για τη ζωή και το νόημά της, αναπτύσσει με τόλμη μια θεολογία του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων. Θεμέλιο αυτής της θεολογίας, για τον Παναγιώτη Νέλλα, αποτέλεσε, τόσο η καταγεγραμμένη διαχρονική εμπειρία των Πατέρων της Εκκλησίας, όσο και οι αναζητήσεις - και τα αποτελέσματα - όχι μόνο της σύγχρονης θεολογίας, αλλά και των άλλων επιστημών και συνολικά του πολιτισμού της εποχής του.
Η θεολογία του ενανθρωπισμού εκκινεί στον Παναγιώτη Νέλλα από την «κατ’ εικόνα» δημιουργία του ανθρώπου από τον Θεό. Ο άνθρωπος είναι πλασμένος «κατ’ εικόνα» της Εικόνας του Θεού, δηλαδή του σαρκωμένου Λόγου, δια του οποίου δημιουργήθηκε, από τον οποίο έλκεται και στον οποίο τείνει. Ο σαρκωμένος Λόγος είναι ο ολοκληρωμένος, ο αληθινός άνθρωπος.
Εν συνεχεία, ο Παναγιώτης Νέλλας δια της ήδη εκφρασμένης πατερικής θεολογίας για τους δερμάτινους χιτώνες (με τους οποίους έντυσε ο Θεός τον πρωτόπλαστο άνθρωπο μετά την πτώση και οι οποίοι απηχούν την παχυμμένη σωματότητα και συνολικά τον πολιτισμό του ανθρώπου) προσεγγίζει τον κόσμο, την ιστορία και ασφαλώς τον άνθρωπο, με σκοπό την εν Χριστώ μεταμόρφωσή του. Οι δερμάτινοι χιτώνες, αν και θυμίζουν στον άνθρωπο την πτώση, δόθηκαν από τον Θεό ως μέσο ένωσης με τον Ίδιο, την Πηγή της όντως Ζωής. Ο Χριστός εισέρχεται εντός της ανθρώπινης ιστορίας (ως ιστορικό πρόσωπο και στη συνέχεια μυστηριακά εντός της Εκκλησίας), για να ανακαινίσει οντολογικά όχι μόνο την κτίση και τον άνθρωπο, αλλά και όλα τα έργα των χειρών του, ως προέκταση της σωματότητός του και της ελεύθερης πνοής του Αγίου Πνεύματος.
