Η αναδίφηση ιατρικών κειμένων του παρελθόντος αποκαλύπτει ότι η προετοιμασία μιας θεραπευτικής συνταγής περιλάμβανε συνήθως τη χρήση ποικίλων δραστικών συστατικών. Υπάρχουν πολλές λεπτομερείς αναφορές για την αναλογία των συστατικών μιας συνταγής, αλλά και για τη δοσολογία στον ασθενή. Στο παρόν άρθρο, καταγράφηκε η διαχρονική χρήση μονάδων βάρους και όγκου σε θεραπευτικές συνταγές της αρχαιότητας, της ελληνιστικής εποχής, της ρωμαιοκρατίας, του Βυζαντίου, αλλά και πρόσφατων ιατροσοφικών κειμένων. Οι μεταβολές που προέκυψαν με την πάροδο του χρόνου από το αναπτυσσόμενο εμπόριο στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, τόσο με την εισαγωγή νέων προϊόντων όσο και με την αλλαγή των μονάδων μέτρησης, δεν επηρέασαν τις βασικές αρχές των θεραπευτικών μεθόδων. Κύριο μέλημα των γιατρών ήταν να καταπολεμηθεί η νόσος χωρίς να επιβαρυνθεί ο ασθενής από τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες. Στο πλαίσιο αυτό, παρατηρούμε ακόμη και τροποποιήσεις της δοσολογίας, όταν πρόκειται για ειδικές ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και οι έγκυες γυναίκες. Τα κείμενα που επιλέξαμε καλύπτουν ένα χρονικό εύρος πολλών αιώνων, με αποτέλεσμα η μελέτη μας να είναι δειγματοληπτική, με ιστορικό και ιατροφαρμακολογικό χαρακτήρα, και όχι μία φιλολογική ανάλυση των πηγών.
(EL)
Researching medical texts of the past reveals that the preparation of a therapeutic recipe usually involved the use of several active ingredients. There are many detailed reports on the ratio of the ingredients in a recipe, but also on the dosage administered to the patient. In this article, we recorded the use of units of weight and volume in therapeutic recipes from antiquity, the Hellenistic era, the Roman Empire, Byzantium, and also empirical medical texts of the 19th century. The changes emerging over time from the growing trade in the wider Mediterranean area, with the introduction of both new products and new units of measurement, did not affect the basic principles of the therapeutic methods. Through the centuries, the main concern of physicians was to fight the disease without burdening the patient with any unwanted effects. In this context, we observe even dosage modifications when it comes to special vulnerable population groups, such as children, the elderly and pregnant women. The period covered is very large, which means that the approach is impressionistic not aiming to the philologists. We hope that this does not pose a problem to the interested historians of medicine.
(EN)
«Διεθνές Ιπποκράτειο Ίδρυμα Κω», «Ίδρυμα Ιστορίας Ιατρικής Ν.Κ. Λούρου», «Φίλοι του Mουσείου Eλληνικής Iατρικής»
