Η Ιατρική Βίβλος περιλαμβάνεται στον κώδικα αριθμ. 46, ο οποίος απόκειται στη βιβλιοθήκη της Μονής Ολυμπιωτίσσης της Ελασσόνας. Αποτελεί ένα ιατρικό εγχειρίδιο, το οποίο περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό νοσημάτων, υπό την έννοια ποικίλων παθήσεων, περιγράφοντας την αιτιολογία, τα σημεία και τα συμπτώματα τους. Ακολουθεί η διάγνωση, βάσει της οποίας καταγράφονται οι σχετικές θεραπευτικές προτάσεις. Η εν λόγω εργασία συνιστά ένα συμπίλημα ιατρικών κειμένων από Έλληνες, Άραβες ή Δυτικούς ιατρικούς συγγραφείς.Εξετάσαμε τη Βίβλο από ιατρική σκοπιά αναζητώντας ενδείξεις οι οποίες να ενισχύουν ή όχι τα εξής:α. την επιστημονικότητα του κειμένου και την συσχέτισή του με κάποια θεωρητική βάση ως προς τα περιγραφόμενα σημεία και συμπτώματα των νόσων. Παρ’ όλον ότι η ταξινόμηση των νόσων στηρίζεται σήμερα σε διαφορετικά κριτήρια, εντούτοις ήταν δυνατή η ταυτοποίηση ορισμένων απ’ αυτές από τα περιγραφόμενα σημεία και συμπτώματα. Δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή όσον αφορά την ελληνική ορολογία, διότι πολλοί όροι χρησιμοποιούνται έως σήμερα με το ίδιο ή διαφορετικό σημαινόμενο.β. την επιρροή των αρχαίων ιατρικών αυθεντιών και τις επικρατούσες ιατρικές γνώσεις στην εποχή του Ιερόπαιδος.γ. τη χρησιμότητα ή μη των ιαμάτων που απαριθμούνται. Μελετήσαμε τις δραστικές ουσίες των προτεινόμενων φυτών, ζωικών ιστών και μετάλλων, με σκοπό να αποκαλύψουμε εάν είχαν την όποια θετική ή αρνητική επίδραση στα περιγραφόμενα συμπτώματα. Στη συζήτηση περιγράφουμε τον προβληματικό χαρακτήρα κάθε ανάλογης έρευνας, λόγω του ότι παραλείπονται πολλές ουσιαστικές λεπτομέρειες που επηρεάζουν τη δράση τους.Συμπερασματικά, ο Νικόλαος Ιερόπαις, ένας Έλληνας ιατρός του 17ου αιώνα, είναι προσκολλημένος στις αρχές της φυσικής φιλοσοφίας, οι οποίες καθόριζαν την ιατρική της εποχής του. Οι παραπομπές του στους Δυτικούς αναγεννησιακούς ιατρούς του 16ου αιώνα δεν προσφέρουν καμία νεωτερικότητα. Επίσης, οι προτεινόμενες θερα-πείες εμφανίζουν γενικά ελαφρά αποτελεσματικότητα, ενώ σπανιότερα έχουν στοχευμένο αποτέλεσμα.
(EL)
The “Iatriki Biblos” (“Book of Medicine”) is part of codex no. 46, hosted at the library of the Olympiotissa Monastery in Elassona, Greece. It is a medical manual that includes many diseases in the form of ailment groups, recording their aetiology, signs and symptoms on which diagnosis and the relevant therapy is based. This treatise constitutes a compendium of many Greek, Arab, Italian or French medical authors’ works. We have examined the “Biblos” from a medical viewpoint to find supporting evidence of: a. The scientific rigor of the text and its correlation with any possible theoretical basis regarding the signs and symptoms described. Although the classification system used today is different, it was possible to identify specific diseases based on the recorded signs and symptoms. Special attention was paid to the Greek terminology, because many terms are used to this day, with the same or different meanings.b. The influence of ancient medical authorities and the prevailing medical knowledge of Ieropais’ time.c. The usefulness or otherwise of the listed iamata (medicaments). We studied the active substances of the proposed plants, animal tissues and minerals, with the aim of ascertaining whether they had any positive or negative effect on the described symptoms.We discuss the problematic nature of such an investigation, as many essential details concerning their action as medicaments are absent.In conclusion, the 17th-century Greek doctor Nikolaos Ieropais adhered to the principles of natural philosophy in medicine of his time. His references to western Renaissance doctors of the 16th century add no new knowledge. The proposed therapies have a slight general and rarely a targeted effect.
(EN)
«Διεθνές Ιπποκράτειο Ίδρυμα Κω», «Ίδρυμα Ιστορίας Ιατρικής Ν.Κ. Λούρου», «Φίλοι του Mουσείου Eλληνικής Iατρικής»
