Το προσδόκιμο επιβίωσης από την Προϊστορική εποχή μέχρι τον 21ον αιώνα.Ο σκοπός του άρθρου αυτού είναι η διερεύνηση των παραγόντων που συμβάλλουν στην βελτίωση της μακροζωίας για την χρονική περίοδο από τους προϊστορικούς χρόνους έως τον 21ο αιώνα. Εξετάζοντας ιστορικές πηγές και δεδομένα, παρατηρούμε μια σημαντική βελτίωση στο προσδόκιμο ζωής από 20 χρόνια κατά την διάρκεια των προϊστορικών χρόνων στα 85 χρόνια το 2023. Οι κοινωνικοοικονομικοί και υγειονομικοί παράγοντες που έχουν συμβάλει στη βελτίωση αυτή αποδίδονται: στις συνθήκες διαβίωσης, υγιεινή διατροφή, στέγαση, εκπαίδευση, πρόληψη, ιατρική τεχνολογία, περιβάλλον και οικονομική ανάπτυξη. Αναλύοντας τις ιστορικές τάσεις μπορούμε να διακρίνουμε επτά ενδεικτικές περιόδους. Την προϊστορική εποχή, όπου οι πρωτόγονες συνθήκες υγιεινής και διαβίωσης, η περιορισμένη πρόσβαση σε βασικούς υγειονομικούς και οικονομικούς πόρους, τα υψηλά ποσοστά ατυχημάτων και μολυσματικών ασθενειών είχαν ως αποτέλεσμα το προσδόκιμο επιβίωσης να κυμαίνεται μεταξύ 20 και 30 ετών. Κατά την αρχαιότητα, πολλές ιστορικές πηγές από την Αίγυπτο, την Ελλάδα και τη Ρώμη εκτιμούν την μακροζωία να κυμαίνεται από 20 έως 35 χρόνια. Οι πόλεμοι, οι μολυσματικές ασθένειες, ο υποσιτισμός και τα υψηλά ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας καταγράφονται ως οι κύριοι παράγοντες για τη σύντομη διάρκεια ζωής. Τον Μεσαίωνα (500–1500 μ.Χ.) οι μεγάλοι δολοφόνοι όπως οι Πανούκλες (Μαύρος Θάνατος) και άλλες μολυσματικές ασθένειες είχαν σημαντικό αντίκτυπο στη μείωση του πληθυσμού. Το προσδόκιμο ζωής κυμάνθηκε γύρω στα 30 με 40 χρόνια. Η Πρώιμη Σύγχρονη Περίοδος (1500–1800 μ.Χ.) χαρακτηρίζεται με την εγκαθίδρυση της αγροτικής επανάστασης, η οποία πάρα τη βελτίωση στη διατροφή και τις συνθήκες υγιεινής δεν επηρέασαν σημαντικά το προσδόκιμο ζωής που παραμένει στα 30 έως 40 χρόνια. Η Βιομηχανική Επανάσταση (18ος–19ος αιώνας) αύξησε το προσδόκιμο ζωής στα 40-50 χρόνια. Η πρόοδος του 20ου αιώνα στην ιατρική περίθαλψη, την υγιεινή, τις συνθήκες διαβίωσης, τη διατροφή, τις μεταρρυθμίσεις στα συστήματα υγείας, η καλύτερη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, και η συμβολή της ιατρική τεχνολογίας στην διάγνωση και θεραπεία, διπλασίασαν το προσδόκιμο ζωής ξεπερνώντας τα 70 χρόνια, κυρίως στις ανεπτυγμένες χώρες. Ο 21ος αιώνας χαρακτηρίζεται από συνεχή βελτίωση του προσδόκιμου ζωής που φθάνει τα 85 χρόνια, αλλά ταυτόχρονα καταγράφονται σημαντικές ανισότητες στην υγεία μεταξύ των κρατών, γεωγραφικών περιοχών και των κοινωνικοοικονομικών ομάδων. Το Χάσμα Eπιβίωσης μεταξύ των εθνών έφτασε τα 33,5 χρόνια το 2022. Η μικρότερη τιμή στο προσδόκιμο επιβίωσης καταγράφηκε στο Τσαντ, τη Νιγηρία και την Κεντρική Αφρική (52,5 χρόνια) και η υψηλότερη στο Μονακό, το Χονγκ Κονγκ και την Ιαπωνία. (86 χρόνια)
(EL)
The purpose of this article is to investigate the factors contributing to significant improvements in longevity from the pre-historic times to the 21st century. Examining historical data, we witness an improvement in life expectancy from 20 years in prehistoric times to around 85 years in 2023. Several socio-economic and medical factors have contributed to this improvement, including living conditions, sanitation, housing, nutrition, education, disease prevention, medical advancements, environment, and economic growth. Analysing historical trends we can distinguish seven periods. In prehistoric times, primitive sanitary and living conditions, limited access to basic resources, high rates of accidents and infectious diseases resulted in short human longevity, ranging between 20 to 30 years. During ancient times, several historical sources from Egypt, Greece and Rome estimate life expectancy also at 20 to 35 years. Warfare, infectious diseases, malnutrition, and high rates of infant mortality are recorded as the main factors for this short life span. In the Middle Ages (500–1500 AD), the great killers like the Plagues (Black Death) had a significant impact on the reduction of population. Life expectancy fluctuated around 30 to 40 years. The Early Modern Period (1500–1800 AD) is marked by the advent of the agricultural revolution, enhancements in diet, and better sanitary conditions. Despite these advancements, life expectancy remained relatively unchanged, hovering between 30 and 40 years. With the Industrial Revolution (18th–19th centuries), life expectancy increased to 40-50 years. Advancements in the Twentieth Century, including medical care, sanitation, living conditions, nutrition, reforms in health systems for improved access to health services, and technological innovations, significantly increased life expectancy. These developments, predominantly in developed regions, led to life expectancy surpassing 70 years. The 21st Century is characterised by ongoing improvements in life expectancy, which has reached 85 years. However, significant health disparities persist between nations, regions, and socioeconomic groups. In 2022, the disparity in life expectancy among nations was as large as 33.5 years, with figures ranging from 52.5 years in Chad, Nigeria, and Central African Republic to 86 years in Monaco, Hong Kong, and Japan.
(EN)
«Διεθνές Ιπποκράτειο Ίδρυμα Κω», «Ίδρυμα Ιστορίας Ιατρικής Ν.Κ. Λούρου», «Φίλοι του Mουσείου Eλληνικής Iατρικής»
