Ο καρκίνος θεωρείται σήμερα αποτέλεσμα άθροισης βλαβών στο DNA των κυττάρων. Η διαδικασία αυτή ακολουθεί ένα πολυσταδιακό πρότυπο, κατά το οποίο, ενεργοποίηση ογκογονιδίων, απενεργοποίηση ογκοκατασταλτικών και μεταλλακτικών γονιδίων, καθώς και άλλες βλάβες του DNA, με άλλοτε άλλη σειρά και συμμετοχή, οδηγούν στην κλωνική ανάπτυξη κυττάρων με εξελικτικό πλεονέκτημα και ικανότητες διήθησης και μετάστασης. Η οικογένεια των ογκογονιδίων ras, με τα τρία βασικά της μέλη K-, H- και N-ras, ανευρίσκεται συχνά ενεργοποιημένη σε διάφορους καρκίνους και προκαρκινικές καταστάσεις, ενώ στον καρκίνο του παχέος εντέρου αναφέρονται διαφορετικά ποσοστά ενεργοποίησης μεταξύ των μέχρι τώρα μελετών. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού (ΚΠΟ) θεωρείται το τέταρτο συχνότερo είδος καρκίνου του ανθρώπου. Η αργή του εξέλιξη καθώς και η σχετικά εύκολη πλέον ανίχνευση προκαρκινικών καταστάσεων έχει βελτιώσει το προσδόκιμο επιβίωσης. Η συχνότερη προκαρκινική κατάσταση του παχέος εντέρου είναι οι επιθηλιακοί νεοπλασματικοί πολύποδες (αδενώματα, ή πολύποδες). Χαρακτηριστικό του ΚΠΟ και των αδενωμάτων είναι η διαφορετική επίπτωση τους σε πληθυσμούς διαφορετικών γεωγραφικών διαμερισμάτων, όπως επίσης και το γεγονός ότι κατά τις μετακινήσεις μεταναστών η συχνότητα των ανωτέρω παθήσεων τείνει να πλησιάσει σε ποσοστό ανάλογο με αυτό που έχουν κάτοικοι άλλης εθνικότητας της ίδιας γεωγραφικής περιοχής. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η ανίχνευση ενεργοποίησης των τριών γονιδίων ras με μεταλλάξεις στο κωδικόνιο 12 σε καρκίνους και πολύποδες του παχέος εντέρου σε Ελληνικό πληθυσμό, καθώς και η διερεύνηση συσχετίσεων μεταξύ των μεταλλάξεων και κλινικών ή ιστοπαθολογικών χαρακτηριστικών των όγκων. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε η τεχνική της αλυσιδωτής αντίδρασης με πολυμεράση (PCR) για την ενίσχυση των προς έλεγχο περιοχών, ακολουθούμενη από την τεχνική της ανάλυσης πολυμορφισμού μεγέθους περιοριστικών θραυσμάτων (RFLP) για την ανίχνευση των μεταλλάξεων στο κωδικόνιο 12. Μελετήθηκαν συνολικά 78 πολύποδες από 73 ασθενείς και 76 αδενοκαρκινώματα από 75 ασθενείς. Αν και το H-ras εκφράζεται στο παχύ έντερο, δεν βρέθηκε καμία μετάλλαξη στο H-ras στους πολύποδες, ή τα αδενοκαρκινώματα του παχέος εντέρου. Αυτό συνηγορεί υπέρ του ότι δεν υπάρχει εμπλοκή του H-ras σε επίπεδο ενεργοποίησης του πρωτο-ογκογονιδίου στην ογκογένεση του παχέος εντέρου. Στο Ν-ras βρέθηκε από μία μετάλλαξη στους καρκίνους (1/76) και τους πολύποδες (1/78) και όπως φαίνεται τουλάχιστον οι ποιοτικές αλλαγές του συγκεκριμένου ογκογονιδίου δεν εμπλέκονται στην καρκινογένεση του παχέος εντέρου. Όσον αφορά το Κ-ras, οι πολύποδες έφεραν μεταλλάξεις σε ποσοστό 42.3% (33/78), ενώ τα αδενοκαρκινώματα σε ποσοστό 36.8% (28/76). Όσον αφορά τους πολύποδες, το φύλο, η εντόπιση τους, το προηγούμενο ιστορικό καρκίνου στον ασθενή, ή η ύπαρξη μίσχου, δεν φαίνεται να σχετίζονται με την συχνότητα των μεταλλάξεων. Οι μεταλλάξεις του K-ras ήταν συχνότερες (p=0.018) σε ασθενείς μεγαλύτερους των 64 ετών, όριο που αποτελούσε τη μέση ηλικία της ομάδας των ασθενών με πολύποδες. Στους 5 ασθενείς με σύγχρονους πολύποδες, όταν ο ένας εκ των πολυπόδων έφερε μετάλλαξη, τότε μετάλλαξη βρισκόταν και στον άλλο πολύποδα του ασθενούς. Συνολικά βρέθηκαν μεταλλάξεις στους 2 εκ των 5 ασθενών. Όταν όμως στο ιστορικό του ασθενούς αναφερόταν προγενέστερη πολυποδεκτομή, τότε οι μεταλλάξεις έτειναν (p=0.121) να είναι σπανιότερες, συγκριτικά με τους ασθενείς που είχαν αρνητικό ιστορικό. Πολύποδες με βαριά επιθηλιακή δυσπλασία έφεραν συχνότερα μεταλλάξεις (p=0.197), συγκριτικά με όσους είχαν μέτρια ή ήπια δυσπλασία. Επίσης συχνότερες ήταν οι μεταλλάξεις σε πολύποδες με εστία in situ Ca (p=0.203). Ο ιστολογικός τύπος ή το μέγεθος του πολύποδα δεν βρέθηκε να σχετίζεται σαφώς με την ύπαρξη μεταλλάξεων, εκτός της παρατήρησης ότι οι μικτοί πολύποδες οι μεγαλύτεροι των 2 cm εμφανίζανε συχνότερα μεταλλάξεις (p=0.043), σε σχέση με τους μικτούς πολύποδες τους μικρότερους των 2 cm. Στα αδενοκαρκινώματα του παχέος εντέρου το φύλο του ασθενούς, η εντόπιση του όγκου, ή η κατάταξη κατά Dukes? δεν επηρεάζει την συχνότητα των μεταλλάξεων του K-ras. Παρατηρήθηκε όμως η τάση οι μεταλλάξεις να είναι συχνότερες (p=0.067) στους νεώτερους των 50 ετών, ηλικία κάτω από την οποία θεωρείται πιθανό ότι ο καρκίνος μπορεί να έχει κληρονομικό υπόβαθρο. Στην ασθενή με τις δύο σύγχρονες εστίες καρκίνου, μεταλλάξεις έφεραν και οι δύο εστίες. Αδενοκαρκινώματα υψηλότερης διαφοροποίησης είχαν στατιστικά συχνότερες μεταλλάξεις (p=0.001), σε σχέση με τα μέσης και χαμηλής διαφοροποίησης. Παρατηρήθηκαν επίσης συχνότερες μεταλλάξεις στα βλεννοπαραγωγά αδενοκαρκινώματα (p=0.22), αλλά και σε όσα δεν είχαν εστίες νέκρωσης στη μάζα τους (p=0.14). Στατιστικά σημαντικά συχνότερες ήταν οι μεταλλάξεις στους καρκίνους που είχαν στοιχεία ότι εξελίχθηκαν από αδένωμα (p=0.016), όπως και σε γυναίκες που είχαν το νεόπλασμα εντοπισμένο στο υπόλοιπο έντερο (p=0.013), σε σύγκριση με όσες είχαν την εντόπιση του στο ορθοσιγμοειδές. Από τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης φαίνεται ότι οι σημειακές μεταλλάξεις στο κωδικόνιο 12 του H- και του Ν-ras, δεν εμπλέκονται στην εξέλιξη της σποραδικής μορφής καρκίνου του παχέος εντέρου. Όσον αφορά τις μεταλλάξεις του K-ras, η σχετικά με άλλες μελέτες, χαμηλότερη ανευρεθείσα συχνότητα των μεταλλάξεων, μπορεί συνεισφέρει στην μικρότερη συχνότητα του ΚΠΟ στον Ελληνικό πληθυσμό. Αν και οι μεταλλάξεις του K-ras σχετίζονται με την εξέλιξη της καρκινογένεσης στο παχύ έντερο, η διαδικασία αυτή μπορεί να ακολουθήσει και άλλες οδούς, ανεξάρτητες από τα ras. Στην περίπτωση όμως της εξαρτώμενης από τα ras ογκογένεσης, τα ευρήματα της παρούσας μελέτης συνηγορούν υπέρ της ανάπτυξης λιγότερο επιθετικών νεοπλασμάτων.
(EL)
Cancer nowadays is considered the result of additive defects on genomic DNA. Carcinogenesis is a multistage process in which oncogene activation, tumor suppressor gene and mismatch repair gene inactivation, along with other DNA defects in various order and participation, lead to clonal cell expansion, with survival advantages and capability of intruding and metastasizing. Ras oncogene family (K-, H- and N-ras) is often activated in various cancer and precancerous conditions. Different rates of ras genes activation have been found in colorectal cancer in various studies. Colorectal cancer is the fourth most common type of human cancer. Its slow evolution and the relatively easier detection of precancerous lesions have prolonged survival nowadays. Colorectal adenomas are the commonest precancerous lesions. Of interest in colorectal cancer and adenomas is the variable incidence in populations of different geographic areas, and that emigrants tend to acquire the rate of colorectal cancer of the host region. The aim of the present study was the detection of activation of the three ras genes, due to codon 12 point mutations, in colorectal adenomas and adenocarcinomas in Greek population and the relation between these and clinical or pathologic features of the tumors. Polymerase chain reaction (PCR) was used for the amplification of the relevant regions and restriction fragment length polymorphism (RFLP) was used for the detection of codon 12 point mutations. Seventy-eight adenomas from 73 patients and 76 adenocarcinomas from 75 patients were studied. There was no H-ras mutation found in adenomas or adenocarcinomas. This indicates that H-ras is not implicated in colorectal carcinogenesis through activation of the proto-oncogene. One mutation in N-ras was found in adenomas (1/78) and adenocarcinomas (1/76), therefore it seems that qualitative changes of this gene, do not confer to tumorigenesis in large intestine. K-ras mutations were found in 42.3% (33/78) of adenomas and 36.8% (28/76) of adenocarcinomas. Regarding adenomas, gender, location, previous cancer history or stalk existence do not seem to correlate with mutation rate. K-ras mutations were more often (p=0.018) in patients above 64 years old, a cutting point which was the mean age of the patient group. In the 5 patients with synchronous adenomas, when one adenoma bared a mutation, the other had mutation too. Two out of 5 synchronous adenomas carried mutations. Whenever though, there was a history of previous polypectomy, mutations tended to be less frequent (p=0.121), compared with patients with negative history. Adenomas with high grade of dysplasia had mutations more often (p=0.197), compared with adenomas of moderate or mild dysplasia. Adenomas with foci of in situ Ca carried mutations more frequently (p=0.203). There was no correlation found between histologic type or size of adenomas and K-ras mutations, although mixed adenomas larger than 2 cm carried mutations more often (p=0.043), than mixed smaller adenomas. Regarding adenocarcinomas patient?s gender, location of tumor, or Dukes? stage were not correlated with the incidence of K-ras mutations. A trend for mutations to be more often in patients younger than 50 years old was observed (p=0.067). Under this age colorectal cancer is considered to have a hereditary background. In the patient with two synchronous colorectal adenocarcinomas, mutations were found in both locations. High grade of differentiation adenocarcinomas had statistically significant (p=0.001) more mutations, than the intermediate or low grade ones. Higher mutation rate was found in mucous secreting adenocarcinomas (p=0.22), and in those that did not have foci of necrosis in the tumor mass (p=0.14). Statistically significant more frequent mutations were found in adenocarcinomas with elements developing from adenoma (p=0.016), and in female who had the tumor located in the rest of the colon (p=0.013), in comparison with rectosigmoid location. From the results of the present study it seems, that H- and N-ras codon 12 point mutations are not implicated in the evolution of sporadic forms of colon cancer. Regarding K-ras mutations, the relatively lower incidence found, compared with other studies, might confer to the lower incidence of colorectal cancer seen in Greek population. Although K-ras mutations are implicated in the development of colorectal cancer, carcinogenesis in the large intestine might follow different, ras-independent pathways. However, in cases of ras-dependent process, our results confer in favor of the development of less aggressive neoplasms.
(EN)
