Εξορυκτικές δραστηριότητες και κοινωνικοοικολογικά κινήματα σε περίοδο κρίσης: Το παράδειγμα της εξόρυξης χρυσού στη ΒΑ Χαλκιδική

Βελεγράκης, Γεώργιος Κ.

Σκοπός της διατριβής είναι να ερευνήσει τη χωροκοινωνική και περιβαλλοντική σύγκρουση που λαμβάνει χώρα στη ΒΑ Χαλκιδική, γύρω από το έργο εξόρυξης της Ελληνικός Χρυσός και της Eldorado Gold. Μια συγκεκριμένη δραστηριότητα ή επένδυση -ως μέρος της αναπτυξιακής δραστηριότητας- δημιουργεί πλήθος χωρικών ανισοτήτων και χωρικών αντιθέσεων. Οι ανισότητες και αντιθέσεις παίρνουν τη μορφή χωροκοινωνικής σύγκρουσης και γεννούν το κοινωνικό-οικολογικό κίνημα. Τα τρία βασικά ερωτήματα είναι: α) Γιατί στα τέλη του 20ου - αρχές του 21ου αιώνα, οι εξορυκτικές δραστηριότητες καθοδηγούνται και από άλλες διαδικασίες εκτός του υπαρκτού ορυκτού πλούτου μιας περιοχής; β) Γιατί η πολιτική και κοινωνική συγκυρία στην Ελλάδα την εποχή της κρίσης ευνοεί «επιθετικές επενδύσεις», όπως αυτή της Ελληνικός Χρυσός / Eldorado Gold; γ) Γιατί και πώς η εξόρυξη χρυσού γεννά χωροκοινωνικές συγκρούσεις, που οδηγούν στην ανάδυση ενός κοινωνικού-οικολογικού κινήματος;H διατριβή προσπαθεί να μελετήσει τα ερωτήματα αυτά υπό το πρίσμα του επιστημονικού αντικειμένου της Πολιτικής Οικολογίας αξιοποιώντας ιδιαίτερα την γκραμσιανή σκέψη εντός αυτής. Αρχικά μελετώ ειδικές πτυχές της βιβλιογραφίας, εστιάζοντας στις περιβαλλοντικές συγκρούσεις και στα κοινωνικά-οικολογικά κινήματα, στην γκραμσιανή πολιτική οικολογία και στον εξορυκτισμό ως πρότυπο ανάπτυξης. Στη συνέχεια, αναλύω τον εξορυκτικό κλάδο ως προς την ιστορική του εξέλιξη στο πλαίσιο του νεοφιλελευθερισμού, τις πηγές χρηματοδότησής του και τη γεωγραφική διασπορά των δράσεών του. Επιπλέον, αναλύω σε βάθος την Εldorado Gold: τις δραστηριότητές της ανά τον κόσμο, τη στρατηγική, τη δομή και το χρηματοδοτικό της πλαίσιο. Έμφαση δίνεται στις διαδικασίες φοροαπαλλαγής και φοροαποφυγής και στα «εργαλεία/μεθόδους» που αξιοποιεί. Η μελέτη της εταιρείας αξιοποιείται ως «πρότυπο» για τη μελέτη συνολικά του κλάδου.Σε δεύτερο επίπεδο, αναλύω, σύντομα, τον τρόπο με τον οποίο η κρίση χρέους της χώρας, μαζί με τις πολιτικές λιτότητας και δημοσιονομικής προσαρμογής φέρνει στο φως νέα πεδία κερδοφορίας, όπως είναι ο ορυκτός πλούτος της ΒΑ Χαλκιδικής.Τέλος, εστιάζω στη ΒΑ Χαλκιδική. Μελετάω την ανθρωπογεωγραφία του Δήμου Αριστοτέλη δίνοντας έμφαση στις χωρικές και κοινωνικές αντιθέσεις που έχουν ιστορικά διαμορφωθεί μεταξύ των διαφορετικών κοινοτήτων. Παρουσιάζω και μελετώ σε βάθος την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και αναδεικνύω τις αρνητικές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του έργου. Αναλύω πως αυτές οι επιπτώσεις γίνονται αντιληπτές και «βιώνονται» διαφορετικά από τις αντικρουόμενες κοινωνικές ομάδες. Μελετώ την ιστορία των μεταλλευτικών δράσεων και παλαιότερων κινητοποιήσεων των κατοίκων -και εργαζόμενων- και αναζητώ το αποτύπωμά τους στη σημερινή σύγκρουση.Κυρίως, προσπαθώ να αποτυπώσω τη σύγκρουση και το κοινωνικό κίνημα μέσα από: (α) Τη συγκρότηση και κλιμάκωση του κοινωνικού-οικολογικού κινήματος «soshalkidiki», όπως έγινε ευρύτερα γνωστό μετά το 2011. (β) Τη σύγκρουση μέσω των λόγων των εμπλεκόμενων μερών. (γ) Τα αποτελέσματα τοπικών -δημοτικών, περιφερειακών και εθνικών -βουλευτικών- εκλογών της περιόδου 2007-2015 για τον Δήμο Αριστοτέλη, αναλύοντας τα γύρω από το ερώτημα της εξόρυξης. (δ) Την καθημερινή αντιπαράθεση μεταξύ των δύο ομάδων του τοπικού πληθυσμού, εκείνων που κατακρίνουν και αντιδρούν στην εξόρυξη και την καταστροφή του τόπου και του περιβάλλοντος και αυτών που υποστηρίζουν την εξόρυξη.

thesis

Διδακτορική Διατριβή (EL)

Doctoral Dissertation (EN)

γκραμσιανή πολιτική οικολογία

Οικολογία - Ελλάδα

συγκρουσιακή διαπραγμάτευση της φύσης

εξορυκτισμός

κρίση

κοινωνικό-οικολογικό κίνημα

Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης ΕΣΤΙΑ

Doctoral Dissertation

2018-07-13

hua.gr:20589

http://estia.hua.gr/dl/object/hua.gr:20589

Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0