Στην οικονομία του πολιτισμού, ο χορηγικός θεσμός εξελίσσεται σε παράγοντα καταλυτικής σημασίας. Η συνεχιζόμενη οικονομική ύφεση έχει οδηγήσει σε σοβαρές περικοπές των κρατικών επιχορηγήσεων προς πολιτιστικούς φορείς. Έτσι, η ανεύρεση πόρων έχει καταστεί επείγουσα, με αποτέλεσμα οι δημιουργοί και πολιτιστικοί φορείς να αγωνίζονται τα τελευταία χρόνια να εξασφαλίσουν χορηγίες από ιδρύματα, τράπεζες και μεγάλες επιχειρήσεις. Πολλοί μάλιστα από αυτούς παραδέχονται ότι το εύρος και η ποιότητα των δράσεών τους κρίνονται πλέον από το ύψος των χορηγιών που λαμβάνουν από την ιδιωτική πρωτοβουλία.Ο χορηγικός θεσμός, και ειδικότερα η πολιτιστική χορηγία, αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας μελέτης, η οποία την εξετάζει ως έννοια, θεσμό και πρακτική, από τη γέννησή της στην ελληνική αρχαιότητα και καθ' όλη της την πορεία και εξέλιξη μέχρι τη σημερινή εποχή. Παραδείγματα σύγχρονων χορηγικών προγραμμάτων, τα οποία παρατίθενται, πιστοποιούν τη φιλοσοφία του θεσμού, τα κίνητρα και τις πρακτικές που εφαρμόζονται από εταιρείες και ιδρύματα χορηγούς, καθώς και από πολιτιστικούς φορείς, αποδέκτες των χορηγιών.Κατά τη θεσμοθέτησή της από τον Κλεισθένη, ιδρυτή της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, στα τέλη του 6ου π.Χ. αιώνα, η χορηγία αφορούσε αποκλειστικά την οικονομική υποστήριξη των τεχνών και αποτελούσε έναν έμμεσο τρόπο φορολογίας των πλούσιων Αθηναίων και μεταφοράς πόρων προς την Πολιτεία και το κοινωνικό σύνολο. Με την πάροδο των αιώνων, η χορηγία εξελίχθηκε και μετασχηματίστηκε, προσφέροντας οικονομική υποστήριξη σε όλους τους τομείς κοινωνικού περιεχομένου. Εμφανίστηκε ως πατρωνία, μαικηνισμός, φιλανθρωπία, ευεργεσία, δωρεά και εταιρική κοινωνική ευθύνη, όλες συγγενείς μορφές της χορηγίας με διαφορετικό περιεχόμενο. Η σημερινή πραγματικότητα τη βρίσκει συνήθως ως επιχειρηματική χορηγία, αναπόσπαστο μέρος της επικοινωνιακής στρατηγικής εταιρειών του ιδιωτικού τομέα, με ανταποδοτικά οφέλη για τις δύο συμβαλλόμενες πλευρές, χορηγούς και επιχορηγούμενους πολιτιστικούς φορείς. Ανεξαρτήτως ωφελειών και ανταλλαγμάτων, η χορηγία παραμένει ένας θεσμός κοινωνικής ευθύνης και συμμετοχής στο δημόσιο βίο. Ιδιαίτερα δε τη σημερινή εποχή που μαστίζεται από παγκόσμια οικονομική κρίση, είναι μέγιστης σημασίας η συμβολή της στην εύρυθμη λειτουργία κοινωνικών και πολιτιστικών οργανισμών. «Ο πολιτισμός και η παιδεία είναι αυτό το κομμάτι της ζωής μας, που όχι μόνο απαιτεί, αλλά, κυρίως, καλλιεργεί το ήθος σε όλα τα επίπεδα». «Ο πολιτισμός δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη. Σημαίνει παιδεία, αλληλεγγύη, ελεύθερη και κριτική σκέψη, δημιουργία, ευημερία. Η αρωγή σ’ αυτό το κομμάτι είναι ‘επένδυση’ στην κοινωνία, αλλά και στον τουρισμό και την οικονομία. Αλλά και στους καλλιτέχνες, ιδιαίτερα τους νέους, που χρειάζονται υποστήριξη για να ανθίσουν. Είναι αναμφίβολα ζήτημα ευθύνης», δηλώνουν εκπρόσωποι του Ιδρύματος Ωνάση και της Εθνικής Τράπεζας αντίστοιχα. Ο πολιτισμός όμως, για να έχει μέλλον, πρέπει συνεχώς να δημιουργεί, να εφευρίσκει και να εξελίσσεται. Για αυτό και ο χορηγικός θεσμός πρέπει να συνεχίσει να ανθεί, εκεί όπου η κρατική υποστήριξη δεν επαρκεί, δημιουργώντας προϋποθέσεις συνεργασίας με την κοινωνία των πολιτών και αξιοποιώντας όλες τις διαθέσιμες κοινωνικές δυνάμεις προς όφελος του πολιτισμού.
Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
