Σε μία εποχή που η εθνική πολιτική κατάσταση με την ευρύτερή της έννοια, καθορίζει την Παιδεία, την Υγεία, την καθημερινότητα των πολιτών και μέσα σ’ αυτή, και τη στάση τους προς το Περιβάλλον, επιχειρήσαμε να αποκαλύψουμε τις μεταβλητές εκείνες που διαμορφώνουν το προφίλ των πολιτών, ερευνώντας ταυτόχρονα αν υπάρχει σχέση ανάμεσα στη συμμετοχή στη λήψη περιβαλλοντικών αποφάσεων και την πολιτική κατάσταση της χώρας στην οποία ζουν. Μελετώντας την Περιβαλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε.) και δεδομένου ότι είναι η διαδικασία που οδηγεί στην ανάπτυξη ικανοτήτων που είναι απαραίτητες για την κατανόηση κι εκτίμηση της σχέσης ανθρώπου και περιβάλλοντος, καταλαβαίνουμε ότι συνδέεται άμεσα με την διαμόρφωση του περιβαλλοντικού προφίλ του ατόμου, ενός προφίλ που επιχειρήσαμε να σκιαγραφήσουμε. Η UNESCO εξάλλου το 1977 όρισε την ΠΕ ως τη «διαδικασία διαμόρφωσης ενός παγκόσμιου πληθυσμού ενήμερου για το περιβάλλον και τα προβλήματά του, με γνώση, δεξιότητες και διάθεση να εργάζεται για την επίλυση τους και την πρόληψη νέων». Στη διακήρυξη που ονομάστηκε «Χάρτα του Βελιγραδίου» το 1975, ορίστηκαν οι στόχοι της Π.Ε., οι οποίοι μπορούμε σήμερα να ισχυριστούμε ότι αποτελούν ακριβώς εκείνες τις μεταβλητές που διαμορφώνουν το περιβαλλοντικό προφίλ των πολιτών. Αυτές περιλαμβάνουν τη γνώση, τη στάση, τη συμπεριφορά και τη συμμετοχή στη λήψη περιβαλλοντικών αποφάσεων. Εδώ προσθέτουμε ακόμη μία «έμμεση» -όπως θα φανεί- μεταβλητή, εκείνη της κρατούσας πολιτικής κατάστασης. Επιλέξαμε να ερευνήσουμε τον πληθυσμό σε δύο χώρες με έντονη κοινωνικοπολιτική ιδιαιτερότητα, την Κύπρο και την Κούβα. Την Κύπρο, ένα νησί διχοτομημένο, με έντονα πολιτικά ζητήματα και ταυτόχρονα νέο μέλος της Ε.Ε. που υποχρεούται να υιοθετήσει νέες πολιτικές και Οδηγίες, και την Κούβα ένα νησί σε οικονομικό και εμπορικό αποκλεισμό, αντιμέτωπο με μία σαφώς δύσκπαμπτη πολιτική κατάσταση. Αναλύσαμε την Π.Ε. μέσα από εκτενή βιβλιογραφική έρευνα που παρουσιάζεται λεπτομερώς στο κεφάλαιο της Μεθοδολογικής Προσέγγισης, και κατόπιν μελετήσαμε τις δύο χώρες μέσω έρευνας που διεξήγαμε με τη μορφή ερωτηματολογίων σε ένα δείγμα που αναλύθηκε στατιστικά, ώστε να καταλήξουμε στα συμπεράσματα της ερευνητικής αυτής πρότασης. Τα συμπεράσματα αυτά, επιβεβαίωσαν τις έρευνες των Hungerford & Volk (1990) που στηρίζουν την άποψη ότι η προσφορά περισσότερης γνώσης δε σημαίνει απαραίτητα και περισσότερη δράση για το περιβάλλον και ενεργό συμμετοχή στη λήψη περιβαλλοντικών αποφάσεων. Αυτό στο οποίο στην παρούσα έρευνα καταδεικνύεται είναι ότι η αφθονία γνώσης και ο ελεύθερος τρόπος πρόσβασης σ’ αυτήν σε όποιο επίπεδο ο πολίτης επιθυμεί, δε σημαίνει οπωσδήποτε ότι αποφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα της περιβαλλοντικής ευαισθησίας και Υπεύθυνης Περιβαλλοντικής Συμπεριφοράς (Υ.Π.Σ.). Αποδεικνύεται ότι το συγκεκριμένο ζητούμενο της ενεργούς συμμετοχής των πολιτών, συνδέεται με την εκάστοτε πολιτική κατάσταση, όμως με ένα πολύ ιδιαίτερο τρόπο, αντίθετο ίσως από αυτόν που κανείς θα περίμενε. Συζητείται επίσης η αξία της Μη Τυπικής Εκπαίδευσης σε παράλληλη θεώρηση με την φθίνουσα πορεία της Τυπικής ΠΕ και ακόμα περισσότερο θίγεται η αναγκαιότητα υποστηρικτικής συμβολής και προώθησης της Μη Τυπικής Εκπαίδευσης στο σύστημα της Τυπικής Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
