Η παρούσα διατριβή αντιπροσωπεύει την ιχνογράφηση των γεωγραφικών προτύπων κατανομής των καραβίδων στα εσωτερικά νερά της Ελλάδας. Οι βασικοί στοίχοι της ήταν: α) η αποτύπωση της κατανομής των αυτόχθονων και αλλόχθονων ειδών, τόσο σε επίπεδο οικοσυστήματος όσο και σε επίπεδο νομών και περιφερειών και η ακόλουθη δημιουργία χαρτών σημειακής κατανομής. β) η διερεύνηση της παρουσίας επιβιωτικών ειδών δακτυλιοσκλωλήκων του γένους Branchiobdella και της πιθανότητας παρουσίας του παρασιτικού ολιγόχαιτου Hystricosoma chappuisi Michaelsen 1926. γ) η μελέτη περίπτωσης αναφορικά με την εκτίμηση της κατάστασης του πληθυσμού του είδους Astacus astacus (L.) στον ποταμό Καλαμά και δ) η συγκέντρωση της υφιστάμενης νομοθεσίας που σχετίζεται με την προστασία και αλιεία των αυτόχθονων ειδών και την εισαγωγή αλλόχθονων ειδών. Η μεθοδολογία αναζήτησης πληροφοριών για την παρουσία καραβίδων στηρίχτηκε στην ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, στη διανομή ερωτηματολογίου, στην προεπιλογή Νομών και οικοσυστημάτων και στον εντοπισμό και συλλογή καραβίδων στο πεδίο με τη χρήση διαφορετικών μεθόδων. Παράλληλα, διερευνήθηκε η παρουσία επιβιωτών του γένους Branchiobdella sp. και του παρασιτικού ολιγόχαιτου H. chappuisi σε διατηρημένα δείγματα καραβίδων. Εν συνεχεία, δημιουργήθηκαν ψηφιακοί χάρτες σημειακής κατανομής ανά είδος των καραβίδων και των επιβιωτικών οργανισμών. Σχετικά με τον πληθυσμό του A. astacus στον Καλαμά, λήφθηκαν μορφομετρικά στοιχεία από 206 αλιευθέντα με παγίδες άτομα (φθινόπωρο 2004 έως καλοκαίρι 2005) και αποτυπώθηκε η δομή του πληθυσμού (αναλογία φύλων, σύνθεση μεγεθών, αύξηση και ευρωστία). Συμπερασματικά, προέκυψαν τα ακόλουθα: α) τα είδη A. astacus και Austropotamobius torrentium (Schrank, 1803) παρουσίασαν ευρύτερη γεωγραφική κατανομή σε σχέση με τα μέχρι σήμερα γνωστά δεδομένα, με το A. astacus να υπερτερεί χωρικά. Εν τούτοις, οι πληθυσμοί και των δύο ειδών περιορίστηκαν σε ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές β) η αλιεία ατόμων του είδους Astacus leptodactylus Eschscholtz 1823 στον ποταμό Έβρο επιβεβαίωσε για πρώτη φορά την ιστορική παρουσία του είδους και ισχυροποίησε την πιθανότητα να είναι αυτόχθονο στην Ελλάδα. Επίσης για πρώτη φορά ταυτοποιήθηκε ο μοναδικός μέχρι σήμερα γνωστός πληθυσμός του Pacifastacus leniusculus (Dana, 1852) στην τεχνητή λίμνη του ποταμού Άγρα και καταγράφηκε για πρώτη φορά η παρουσία του είδους Cherax quadricarinatus (von Martens, 1868) σε ενυδρεία. γ) η πρώτη ταυτοποίηση συμβιωτικών (Branchiobdella sp.) σε όλα τα αυτόχθονα είδη καραβίδας καθώς και του παρασιτικού οργανισμού H. chappuisi στο A. torrentium, συνέβαλε στην σημαντική επέκταση των ορίων γεωγραφικής κατανομής των ειδών αυτών. δ) ο πληθυσμός του A. astacus στον ποταμό Καλαμά εμφάνισε ικανοποιητική διασπορά μεγεθών με υψηλό ποσοστό των συλληφθέντων ατόμων να ανήκει στο ενεργό αναπαραγωγικό πληθυσμό, ενώ σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού ήταν αλιευτικά αξιοποιήσιμο πριν την εμφάνιση του κρούσματος μαζικής θνησιμότητας τον Αύγουστο του 2005. ε) η επισκόπηση της υφιστάμενης διεθνούς και εθνικής νομοθεσίας αποκάλυψε τις ελλείψεις όσο και τις δυνατότητες ώστε να επιτευχθεί ολοκληρωμένη προστασία και ορθολογική αλιευτική διαχείριση των αυτόχθονων ειδών και των ενδιαιτημάτων τους.
University of the Aegena
