Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται το ζήτημα της εφαρμογής της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», την υπεροχή, αλλά και την αμφισβήτησή της, στο πλαίσιο της αποζημίωσης από αστική ευθύνη σε περίπτωση ζημίας από θαλάσσια ρύπανση. Η αρχή αυτή έχει διεθνολογική προέλευση και οικονομικο-νομικό υπόβαθρο και για τον χαρακτήρα της και τις συνέπειές της στην πράξη ερίζουν η οικονομική, η διεθνολογική και η νομική επιστήμη, στο πλαίσιο δε της οποίας το αστικό, το ποινικό, το δημόσιο, το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο του περιβάλλοντος διασταυρώνονται και αλληλεπιδρούν. Ειδικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας αναλύεται η έννοια και οι προϋποθέσεις της αστικής ευθύνης από ζημία λόγω ρύπανσης σε θαλάσσιο περιβάλλον, καθώς και το διεθνές καθεστώς που καθιερώνεται από τη θεμελιώδη για το ζήτημα Διεθνή Σύμβαση Ευθύνης (CLC) και το Διεθνές Συμβατικό Κεφάλαιο (Convention Fund), τα οποία ακολούθησαν ως πρότυπο όλες οι μεταγενέστερες διεθνείς συμβάσεις που θεσπίστηκαν για ζητήματα προστασίας περιβάλλοντος, όπως ιδίως η Διεθνής Σύμβαση HNS, η Σύμβαση του Λουγκάνο του 1993, η Σύμβαση του Λονδίνου του 2001, αλλά και το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο, επηρεάζοντας και τις εσωτερικές νομοθεσίες των κρατών, ενώ επιχειρείται μία επισκόπηση της καθιέρωσης αστικής ευθύνης σε διεθνές επίπεδο για την πρόκληση ρύπανσης και υποβάθμισης στο περιβάλλον, την αρχική διαμόρφωσή της ως υποκειμενικής ευθύνης, το 1954, η οποία στις μέρες μας εξελίχθηκε πλέον σε αντικειμενική ευθύνη με διάφορες μορφές. Στο δεύτερο κεφάλαιο επισκοπείται η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», η προέλευσή της, η εφαρμογή της και η επίδραση που άσκησε στη σύγχρονη εποχή στο διεθνές δίκαιο του περιβάλλοντος και ιδίως στη θέσπιση της αστικής ευθύνης για ζημία από ρύπανση στο θαλάσσιο περιβάλλον, ποιές είναι οι κρίσιμες συνέπειές της, σε νομικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, αλλά και πώς αποτέλεσε θεωρητικό υπόβαθρο για όλα τα σημαντικά μεταγενέστερα νομοθετήματα επί του ζητήματος της αστικής ευθύνης από ζημία λόγω ρύπανσης του θαλασσίου περιβάλλοντος. Το τρίτο κεφάλαιο επικεντρώνει στον περιορισμό της ευθύνης για αποζημίωση από θαλάσσια ρύπανση, ως δογματικό αντίβαρο και εξισορροπητικός παράγοντας προς την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», ενώ εισάγονται νέες προτάσεις για τη διεύρυνση και την ισχυροποίηση των στόχων της αρχής, αλλά εκφέρονται και αμφισβητήσεις για την ορθότητα της απόλυτα και περιοριστικά στενής εφαρμογής της, τη σύγχρονη εποχή, στο πλέγμα των σχέσεων της ναυτιλίας με το περιβάλλον. Τέλος, στο τέταρτο κεφάλαιο διατυπώνονται συμπεράσματα, προτάσεις και σκέψεις για τη σχέση, τη σύμπλευση, αλλά και τη σύγκρουση της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» με την πρότυπη Διεθνή Σύμβαση CLC & Fund και το ιδιαίτερο και ισορροπημένο νομικό καθεστώς που καθιέρωσαν σχετικά με τη στοιχειοθέτηση αστικής ευθύνης λόγω ζημίας από ρύπανση στο θαλάσσιο περιβάλλον, ορίζεται δε η σημασία τους στη διαμόρφωση του διεθνούς δικαίου προστασίας του περιβάλλοντος και τονίζεται η επιρροή που ασκούν και σήμερα στη θέσπιση διεθνών συμβάσεων, κοινοτικών κανόνων δικαίου, αλλά και εθνικών νομοθεσιών των κρατών.
University of the Aegena
