Ρύπανση είναι η παρουσία στο περιβάλλον ρύπων, δηλαδή κάθε είδους ουσιών, θορύβων, ακτινοβολίας ή άλλων μορφών ενέργειας, σε ποσότητα, συγκέντρωση ή διάρκεια που μπορούν να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, στους ζωντανούς οργανισμούς και στα οικοσυστήματα, γενικά να καταστήσουν το περιβάλλον ακατάλληλο για τις επιθυμητές χρήσεις του. Οι βιομηχανικές, οι αστικές δραστηριότητες και οι διεθνείς μεταφορές συμβάλουν στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Στον κλάδο των διεθνών και όχι μόνο μεταφορών ανήκουν και οι ναυτιλιακές δραστηριότητες, ταξίδια , φόρτωση, εκφόρτωση, κλπ. που για να πραγματοποιηθούν απαιτείται η κατανάλωση καυσίμου με αναπόφευκτο αποτέλεσμα τα καυσαέρια που η ποιότητά τους καθορίζει το μέγεθος συμμετοχής των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Σαν φυσικό επακόλουθο, η προοπτική χειροτέρευσης της τωρινής κατάστασης στο περιβάλλον είναι κάτι περισσότερο από ορατή και επομένως καλείται η διεθνής κοινότητα να αντιμετωπίσει πιο σύνθετα προβλήματα τα οποία επιζητούν άμεση λύση. Φαινόμενα όπως η καταστροφή του όζοντος, η όξινη βροχή, το θερμοκήπιο, η σημερινή κατάσταση των ωκεανών και ημίκλειστων θαλασσών, αναπόφευκτα οδηγούν σε σταδιακή υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Στη σύμβαση MARPOL του ΙΜΟ προστέθηκε το παράρτημα VI που αφορά τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης η οποία προέρχεται από τα εμπορικά πλοία (καυσαέρια των μηχανών του πλοίου) παράλληλα έντονη κινητικότητα σε αυτό το θέμα παρατηρείται από περιφερειακούς οργανισμούς και κυβερνήσεις κρατών. Ο περιορισμός της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από πλοία μπορεί να επιτευχθεί και εξαρτάται άμεσα, με την βελτίωση της ποιότητας του καυσίμου την σωστή λειτουργία του κινητήρα ,την εγκατάσταση συστημάτων περιορισμού ρύπων ,την βέλτιστη λειτουργική διαχείριση, την εγκατάσταση κάποιων σύγχρονων τεχνολογιών στις μηχανές, ή με τη υιοθέτηση κάποιων τεχνολογιών εκμετάλλευσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η ποιότητα του καυσίμου αναγνωρίζεται από τους κυριότερους κατασκευαστές ναυτιλιακών μηχανών ως καθοριστικός παράγοντας για την καλή λειτουργία των μηχανών, που με αυτό εννοούμε την καλή καύση, και η λειτουργική διαχείριση με όσο το δυνατόν οικονομικότερους τρόπους, ώστε να μειώνεται η κατανάλωση των καυσίμων. Η πλήρης ανάπτυξη του θέματος συνεπώς περιλαμβάνει τον καθορισμό και την ανάλυση των αέριων ρύπων των προβλημάτων που δημιουργούν την παρουσίαση και ανάλυση των κανονισμών και των ορίων που θέτουν οι διεθνής οργανισμοί. Περιλαμβάνει ακόμα την διαμόρφωσή τους και τις τροποποιήσεις από τον ΙΜΟ, την ανάπτυξη αυτών των κανονισμών από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ελληνική θέση πάνω σε αυτούς. Παράλληλα αναπτύχθηκαν τα χαρακτηριστικά των ίδιων των καυσίμων που με τη λειτουργία της μηχανής παράγονται τα προϊόντα της καύσης που επιβαρύνουν το περιβάλλον. Αφορά επιπλέον τον τρόπο που λειτουργεί η αγορά και το θεσμικό πλαίσιο που διαμορφώνεται για την προστασία του περιβάλλοντος. Στη συνέχεια έγινε μια σύντομη περιγραφή στις σύγχρονες διαθέσιμες τεχνολογίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε για την εξοικονόμηση καυσίμου, είτε για τον περιορισμό των εκπεμπόμενων ρύπων και έγινε συσχέτιση της ποιότητας των καυσίμων και των τρόπων λειτουργικής διαχείρισης που μειώνουν την κατανάλωση καυσίμων συμπεριλαμβανομένων και των κατασκευαστικών βελτιώσεων του πλοίου και της προπέλας. Οι περισσότεροι κατασκευαστές προτείνουν και εφαρμόζουν συστήματα μείωσης σε λειτουργία με καύσιμο εντός προδιαγραφών που θέτουν οι κανονισμοί. Σε δύο περιπτώσεις μεγάλων κατασκευαστών ναυτικών μηχανών βρέθηκαν μελέτες για ανάπτυξη τεχνολογιών μείωσης ρύπων σε συνεργασία με τον ΙΜΟ. Παρουσιάστηκε επίσης η θέση και η αποδοχή των διεθνών κανονισμών από τις ελληνικές εταιρείες, καθώς και η αντιμετώπιση της μελλοντικής ανάπτυξης του εμπορίου των ρύπων. Με την ανάπτυξη ενός ερωτηματολογίου αντλήθηκαν δεδομένα για τη μελέτη του τρόπου πραγματοποίησης και εφαρμογής των κανονισμών και των τεχνολογικών εξελίξεων από τους χειριστές των μηχανών των πλοίων. Με αυτά τα δεδομένα που είχαμε στη διάθεσή μας, χωρίς να μπορούν να εξασφαλίσουν την γενική ισχύ των συμπερασμάτων, δημιουργήθηκε η βάση και αναλύθηκε το σύνολο των παραμέτρων που επηρεάζουν σήμερα και θα επηρεάσουν σίγουρα πιο έντονα στο μέλλον την αναγκαιότητα του περιορισμού των αέριων ρύπων, τη βελτιστοποίηση της ποιότητας των καυσίμων, της συντήρησης των μηχανών και της εφαρμογής των νέων τεχνολογιών. Το ζήτημα των αέριων ρύπων από τις δραστηριότητες στης ναυτιλίας από εδώ και στο εξής θα απασχολεί έντονα διεθνείς οργανισμούς, κατασκευαστές μηχανών, πλοιοκτήτες και διαχειριστές πλοίων μια και θα πρέπει πλέον να συμμορφωθούν με τους κανονισμούς, να κατασκευαστούν μηχανές που να λειτουργούν με καύσιμα διαφορετικών χαρακτηριστικών, να αναπτυχθούν τα συστήματα περιορισμού των ρύπων και να αντιμετωπισθούν οι αυξημένες τιμές των καυσίμων καθώς πλέον το καύσιμο θα πρέπει να έχει συγκεκριμένες προδιαγραφές και χαρακτηριστικά.
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
