Η οδηγία 2004/35/ΕΚ σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη και η εφαρμογή της
(EL)
Μουντράκης, Ιωάννης
Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Σχολή Περιβάλλοντος. Τμήμα Περιβάλλοντος. Γεωργία και Περιβάλλον.
(EL)
H μελέτη αυτή εκπονήθηκε στα πλαίσια της διπλωματικής εργασίας που απαιτείται μετά την ολοκλήρωση της φοίτησης του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών Γεωργία και Περιβάλλον στο τμήμα περιβάλλοντος του Πανεπιστήμιου Αιγαίου. Στόχος της εργασίας είναι η παρουσίαση και η κριτική θεώρηση της Οδηγίας 2004/35/ΕΚ σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας σε σχέση με το γενικό πλαίσιο αρχών του κοινοτικού δικαίου στο ζήτημα της περιβαλλοντικής ευθύνης και βάσει της θεώρησης του περιβάλλοντος ως αυτοτελούς εννόμου αγαθού, το οποίο προστατεύεται από τους κοινοτικούς μηχανισμούς, καθώς και ο εντοπισμός των προβλημάτων που ενδέχεται να προκύψουν κατά την ερμηνεία και την εφαρμογή της. Η Οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη είναι το νεώτερο και πληρέστερο κοινοτικό νομοθέτημα σχετικά με την περιβαλλοντική προστασία. Σκοπός είναι η διαμόρφωση ενός πλαισίου για την περιβαλλοντική ευθύνη βάσει της αρχής ο ρυπαίνων πληρώνει προκειμένου να προληφθεί και να αποκατασταθεί η περιβαλλοντική ζημία (άρθρο 1). Η Κοινότητα δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος για την ποιότητα ζωής των σημερινών και μελλοντικών γενεών, αναγνωρίζοντας, ωστόσο, τη δυσκολία συνδυασμού της προστασίας του περιβάλλοντος με τη συνεχιζόμενη οικονομική εξέλιξη με βάση την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης. Η περιβαλλοντική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης βασίζεται στην ιδέα ότι η διασφάλιση ενός ποιοτικού περιβάλλοντος τονώνει την καινοτομία και τις εμπορικές ευκαιρίες και βοηθά στον εποικοδομητικό συνδυασμό των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών στόχων. Ως δικαιολογητικός λόγος της Οδηγίας αναφέρεται (αιτιολογική σκ. 1) το γεγονός ότι πολυάριθμες τοποθεσίες έχουν υποστεί ρύπανση, γεγονός που συνεπάγεται σοβαρούς κινδύνους για την υγεία, ενώ κατά τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται θεαματική επιτάχυνση της απώλειας της βιοποικιλότητας. Η Οδηγία αναγνωρίζει περαιτέρω ότι οποιαδήποτε νομοθετική αδράνεια θα μπορούσε να οδηγήσει στην κλιμάκωση της ρύπανσης και την ακόμα μεγαλύτερη απώλεια της βιοποικιλότητας στο μέλλον. Με τον τρόπο αυτό έμμεσα αναγνωρίζεται η αδυναμία εξειδίκευσης με την μέχρι σήμερα κοινοτική νομοθεσία των γενικών αρχών της προφύλαξης, της πρόληψης και της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», ώστε να επιτευχθεί η πληρέστερη δυνατή πρόληψη και αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημίας, γεγονός που ενισχύει τη σπουδαιότητα αυτού του νομοθετικού εγχειρήματος. Πρόκειται, ουσιαστικά, για μια προσπάθεια της Κοινότητας μέσω των αρχών της ενσωμάτωσης, της αναλογικότητας και της επικουρικότητας να αφομοιώσει τα διδάγματα της διεθνούς εμπειρίας, εμφυτεύοντάς τα σε ένα κοινό πλαίσιο εθνικών κανόνων, κάνοντας ένα ακόμα βήμα προς την κοινοτική ενοποίηση. Με άλλα λόγια επικυρώνει τη σημασία του περιβάλλοντος ως αυτόνομου εννόμου αγαθού της κοινοτικής έννομης τάξης στο πλαίσιο των διευρυμένων στόχων της Κοινότητας.
