Το προσφυγικό ζήτημα, με εκατομμύρια ανθρώπους να στρέφονται προς στην
Ευρώπη για να ξεφύγουν κυρίως από πολεμικές συρράξεις, υπήρξε το φαινόμενο που ενδεχομένως χαρακτήρισε το 2015. Ωστόσο, με τις ροές των ανθρώπων που αναζητούσαν την ευκαιρία για μια καλύτερη ζωή να συνεχίζονται αμείωτες, η κατάσταση κλιμακώθηκε περεταίρω στις αρχές του 2016, παίρνοντας διαστάσεις κρίσης που έφτασε να απειλεί τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην απόλυτη κορύφωση της κρίσης των προσφύγων, το χωριό της Ειδομένης στο Κιλκίς όπου συσσωρεύτηκαν χιλιάδες άνθρωποι οι οποίοι δεν μπορούσαν να συνεχίσουν το ταξίδι
τους, προσέλκυσε τα βλέμματα της παγκόσμιας κοινότητας και καταστάθηκε σύμβολο του παγκόσμιου προσφυγικού/ μεταναστευτικού ζητήματος.
Ειδικότερα, ήδη από τον Απρίλιο του 2015 μεγάλος αριθμός ανθρώπων, κατά βάση από χώρες της Μέσης Ανατολής όπου συνεχίζουν να μαίνονται συγκρούσεις μέχρι σήμερα, άρχισαν να μετακινούνται μέσω Ελλάδας και της πορείας που ονομάστηκε «βαλκανικός διάδρομος» προς τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης. Αρχικά με ελάχιστους περιορισμούς, ταξίδευαν από την Τουρκία στην Ελλάδα και στη συνέχεια περνώντας τα σύνορα με την πΓΔΜ στην Ειδομένη έφταναν μέσω των βαλκανικών χωρών κυρίως στην Αυστρία και τη Γερμανία.
Σε μια από τις μεγαλύτερες μετακινήσεις πληθυσμών στην ιστορία, με
περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους να έχουν εισέλθει στην Ευρώπη, στις αρχές του 2016 η κατάσταση άρχισε να παίρνει διαστάσεις που δεν μπορούσαν να διαχειριστούν οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκτοτε, οι βαλκανικές χώρες ξεκίνησαν να παίρνουν μέτρα φύλαξης των συνόρων τους και περιόρισαν τη μετακίνηση των προσφύγων και μεταναστών. Η κατάσταση έγινε δραματική με χιλιάδες εγκλωβισμένους πρόσφυγες να επιχειρούν να βρουν τρόπο να συνεχίσουν την πορεία τους.
Σκοπός της συγκεκριμένης πτυχιακής εργασίας είναι να μελετηθεί το προσφυγικό ζήτημα στην Ελλάδα εξετάζοντας ως μελέτη περίπτωσης τα νησιά του Βορείου Αιγαίου αλλά και πώς έχει επηρεαστεί η τουριστική τους ανάπτυξη λόγω του προσφυγικού. Τα νησιά αυτά σημειώνουμε ότι αποτελούν το σημείο πρώτης εισόδου
των μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα, διαθέτοντας κέντρα πρώτης υποδοχής και ταυτοποίησης, χώρους φιλοξενίας και hotspots.Κύριοι στόχοι της πτυχιακής είναι : α) η παρουσίαση της τουριστικής ανάπτυξης κάθε νησιού του Βορείου Αιγαίου ξεχωριστά, β) η εξέλιξη στα στοιχεία αφίξεων των νησιών και οι επιπτώσεις λόγω του προσφυγικού και γ) η συγκριτική αξιολόγηση μεταξύ των νησιών βάσει της τουριστικής τους ανάπτυξης και των αφίξεων, τόσο πριν την έξαρση του προσφυγικού όσο και μετά.
Στο κεφάλαιο 1 εξετάζουμε το φαινόμενο της προσφυγιάς και της μετανάστευσης, μέσω σχετικής βιβλιογραφίας για την παράνομη μετανάστευση, τις αιτίες έντασης του φαινομένου αλλά και τις συνέπειες, ενώ τέλος γίνεται μία αποτίμηση για τις προσφυγικές – μεταναστευτικές ροές και τα χρησιμοποιούμενα μέσα στις διακινήσεις τους.
Το δεύτερο κεφάλαιο αποτελείται ουσιαστικά από δύο(2) μέρη. Στο πρώτο εξετάζεται το Βόρειο Αιγαίο ως πύλη εισόδου των προσφύγων στην Ελλάδα, παρουσιάζοντας στοιχεία προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών της τελευταίας δεκαετίας και των παράνομα εισερχομένων στην Ελλάδα ενώ στο δεύτερο μέρος μελετώνται οι δομές φιλοξενίας και τα hotspots στα νησιά της Χίου, της Σάμου, της Μυτιλήνης, της Κω και της Λέρου.
Το τρίτο κεφάλαιο αφορά τις πολιτικές της Ευρωπαικής Ένωσης και της Ελλάδας, όπου παρουσιάζονται στοιχεία σχετικά με την προσφυγική κρίση και το πώς επηρεάζεται η Ευρώπη, για τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό και τέλος για τις εξελίξεις στο προσφυγικό – μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα.
Τέλος, στο κεφάλαιο 4 αναλύεται η τουριστική ανάπτυξη και οι επιπτώσεις του προσφυγικού στα νησιά του Βορείου Αιγαίου. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάζεται η τουριστική ανάπτυξη της Χίου, της Μυτιλήνης και της Σάμου, αποτυπώνεται η υφιστάμενη κατάσταση τουριστικής ανάπτυξης των συγκεκριμένων νησιών, γίνεται συγκριτική αξιολόγηση της τουριστικής ανάπτυξης και των επιπτώσεων από το προσφυγικό για κάθε νησί ενώ τέλος καταγράφονται οι κύριοι άξονες προτεραιότητας
για την ανάπτυξη των νησιών της Περιφέρειας αλλά και συγκεκριμένες δράσεις και ενέργειες τουριστικής προβολής.
